***********************DİNLER TARİHİ.8.HAFTA ÇALIŞMALARI*****************************
BİLGİLEN=ZerdüŞt Dini‟nin tek tanrısı Ahura-Mazda isminden hareketle „Mazdaizm‟ veya iran ülkesine ait din olması münasebetiyle „Parsizm‟ dendiği de olmuŞtur. ZerdüĢtiler yakın komşuları Müslüman Araplar tarafından Kutsal Kitapları Kur‟an‟a paralel olarak Mecusi Şeklinde tanımlanmışlardır.ateşperest isimlendirmesi yaygın olanlardandır.
1-zerdüşte görünen hangi melek hangi tanrıdan vahiy getirmiştri?
1-Daitya nehrinden ibadet için arnma amaçlı yıkanmasından sonra sudan çıkarken nehrin kıyısında Vohu-Manah isimli bir melek kendisine görünmüş ve Yüce Tanrı Ahura-Mazda‟nın vahyini iletmiştir.
2-Zerdüşt öğretisini yayma konusunda başarısız olduğu ve onu göçe zorladığı dönem sıkıntılı bir süreçtir. O,hangi sözlerinde bu durumu açık hale getirmektedir?
2-“Hangi çevre beni gizler? Beni gizleyecek nereye gitmeliyim? Asaletten ve rahiplikten uzaklaştırılıyorum, Kendilerine hizmet ettiğim vatandaşlarım beni rahat bırakmıyor. Hatta ülkemin yabancı hakimleri bile! Ey her şeyi bilen Rabbim, artık Seni nasıl memnun edebilirim?”
3-Zerdüşt hangi kralın korumasında otuz sene kadar vaazlarına devam etmiştir?
3- Kral Viştaspa.
4- Zerdüştiliğin tarihsel sürecini kaç biçim ve dönemde incelemek mümkündür?
4- ı--Tek Tanrı Ahura Mazda öğretisi (Mazdaizm)= Bu dönemde çok tanrıcılığa karşı çıkılmış, paganist kült ve ritüeller reddedilmiştir.
ıı--Din adamı rahiplerin öne çıktığı dönem (Mecusilik)= Tapınak ve tapınım konusunda Mitra‟nın ön plana çıkması örnek olarak gösterilebilir.
ııı--Düalist tanrı algısının devlet dini şeklinde hakim olduğu dönem (Zürvanizm?)= Bu dönemde iyi ve kötü düalizmine dayalı öğreti genel kabul görmüştür. Mecusiliğin sözlü gelenekleri yazıya geçirilmeye çalışılmıştır. Zerdüştilik resmi devlet dini haline gelmiştir. Diğer dinlere karşı kovuşturma başlatılmıştır.
ıv—Zerdüştiliğin gerilediği dönem (Zerdüştilik)= Sasaniler hakimiyetine Müslümanlar son vermekle kalmamışlar hızla Müslümanlaşmaya ve kısmen Hıristiyanlaşmaya yol açmıĢlardır. Zerdüştilik düşüşe geçmiştir Müslüman yazarların eserlerinden bu dönemde bir çok Zerdüşti fırkalar olduğu anlaĢılmaktadır. Mesela şehristani, Keyumartiyye, Zürvaniyye, Zeradaştiyye ve Seneviyye fırkalarından bahseder. Abdulkahir el-Bağdadi ise Zürvaniyye, Mesihiyye, Hurremdiniyye ve Bihaferidiyye gibi akımların isimlerini verir.. Bugün Zerdüştilerin önemli oranı Hindistan‟da yaşayan Parsilerdir.
5-zerdüştiliğin kutsal kitabı nedri?
5-avesta. Külliyatın içerisindeki bölümler şunlardır: Yesna, Visperad, Yaşt, Videvdat (Vendidat) ve Hurda Avesta (Küçük Avesta).
6-ahura mazdanın isimleri nelerdri?
6- „kendinden istenilen‟, „sürüleri bahşeden‟, „mükemmel yücelik‟, „güçlü olan‟, „Mazda tarafından yaratılan bütün iyi şeyler/yüce ülkenin bütün ürünü‟, „anlayıŞ‟, „kavrayan‟, „ilim‟ ve „bilge olan‟ Şeklindedir.
7-zerdüştilikte Kötü ruhlardan başta geleni kimdir?
7- Angra Mainyu.
8- iyiliğin ve kötülüğün kökenini tek başlangıçta birleştiren düşünceye ne denir?
8-zürvanizm. Zürvan her şeyin var edicisi, zamanın kaynağıdır.iyiliğin ve kötülüğün dağıtıcısı, kaderin efendisidir. Zürvanizmdeki teklik fikriyle, iyilik ile kötülüğün müsebbibi bir tutulup kötülük problemi çözülmeye çalışılmıştır.
9- Gayomart‟ın yeryüzüne dökülen tohumlarından fiziki alemin ilk insan çifti kimler meydana gelmiştir?
9- Maşye ile Maşyane doğmuştur.
Bilgilen= Zerdüştilikte kozmik zaman algısı üç aşamalıdır. Birincisi yaratılış sürecini içine alan zamandır.Ezeli zaman denebilir.ikincisi ise kötülük tanrısı Angra Mainyu tarafından kötülüğün yeryüzünde başlatıldığı aktif mücadele zamanıdır. Bu mücadelede kurtuluş Ahura Mazda ve iyiliğe yönelmeyle gerçekleşir.Üçüncü zaman ise iyilikle kötülüğün birbirinden tekrar ayrılarak aslına döneceği gelecek zamandır. Zerdüştilikte ölüm sonrasında ruh önce yıldızlara, aya ve güneşe, ardından tanrısal aleme ulaşır. Zerdüştilikte ahirette sorgu ve yargı fikri de vardır. Sorgulamayı Sraoşa, Mitra ve Raşnu‟nun yaptığına dair inançlar vardır. Sorgulama neticesinde yargılama Cinvat köprüsü (ayrışma köprüsü) fikri üzerine kuruludur. Buna göre eğer iyilikler ağır basarsa köprü genişler, tersi durumda ise bıçak ağzı gibi daralır ve „yalan evi‟ denen cehenneme düşer. Köprüden geçen ruhlar ise „övgü evi‟ denen cennete ulaşır ve tanrısal alemdeki suretine/eşine/ruhsal bedeniyle (fravaşi) birleşir.
Bilgilen= Ateşlerin toplumsal sınıflara veya ateşin özelliklerine göre çeşitlerinden bahsetmek mümkündür. Buna göre; rahipler sınıfının ateşine Adur Farnbag, askerlerinkine Adur Guşnasb, çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşanlarınkine Adur Burzen Mihr ismi verilmiĢtir. Ataş Bahram ismi ise tapınakta yirmi dört saat, yani sürekli yanık tutulan en kutsal ateşe verilen isimdir.
Bilgilen= Zerdüştilerin günlük ibadetleri çok zengindir. Günde beş vakit dua edilir. Bu vakitler saatlere göre düzenlenir. Gündoğumu vakti (Havan Geh), öğle vakti (Rapithavan Geh), ikindi vakti (Uziren Geh), akşam vakti (Aevişuthrem Geh) ve gece vaktidir (Uşen Geh). Bu vakitlerde dua etmenin en uygun zamanları vardır.
Bilgilen= Zerdüştilikte yılın belli zamanlarında takvime bağlı olarak icra edilen veya özel olarak belirlenmiş zamanlara göre uygulanan anma törenleri vardır. Üzücü veya neşeli bir olayı kutlama/anma merasimi caşan diye isimlendirilir. Caşanlar belli uygulamaları gerektiren ayinlerdir. Mevsimler veya mevsimlik şenliklerle ilişkili olan caşanlar şunlardır: Gambarlar, Cemşidi Nevroz, Meherengan, Rapithavan, Tirangan, Khordadsal ismindeki kutlamalardır. Nevroz yıllık caşanlardan ilkidir. Sonbaharda bitkilerin ve suların koruyucusu tanrısal varlık olan Rapithavan çekilip yeni yılda, baharda yeryüzüne dönüşü hatırasına Rapithavan kutlaması yapılır. Bunlar dışında başka bir çok yıllık bayram ve kutlamalar vardır. Yılın belli günlerine dağılmış olan bu bayram ve kutlamalar şunlardır: Ardıbeheşt, Khordad, Tir, Amerdad, şehrivar, Meher, Aban, Adar, Deh, Bahman, Aspandad ismi verilenlerdir.
10-Zerdüştilik cemaatine üye olma veya sorumlu din adamı olmayla ilgili bir defalığına uygulanan törenler nelerdir?
10- Cemaate giriş töreni (navzote)… Kuşak takma (kusti) töreni… Evlilik töreni… Cenaze töreni
Bilgilen= Cenaze ile ilgili ayinlerin her birine (baj) denir.
Bilgilen=Zerdüşt‟ün öğretisinde Ahura Mazda‟nın habercisi konumundaki Vohu Manah‟tan başka tanrısal varlıklar da vardır. Bunlardan birisi Gathalarda Sraoşa (itaat) adı verilenidir.
11-zerdüştilikte tanrısal varlıklar hangileridir?
11-Bunlar Ameşa Spentalar (kutsal ölümsüzler) şeklinde isimlendirilen yedi varlıktır. Bunlardan birincisi Ahura Mazda‟nın kutsal ruhu Spenta Mainyu‟dur. Diğer altısı ise, Vohu Manah (iyi düĢünce), Aşa Vahişta (iyi gerçek), Spenta Armaiti (iyi sadakat), Khşatriha Vairya (cazip hükümdarlık), Haurvatat (bütünlük), ve Ameratat (ölümsüzlük)‟tır.
Bilgilen=Fravaşiler bütün canlıların ruhlarına verilen isimdir.
Bilgilen=iyilik (Aşa) ve Kötülük (Drug) Fikri.iyilik Ahura Mazda‟dandır.iyilik boyutunda yer alan tanrısal varlıklar da iyidirler.iyi ruhları niteleyen Ahuralar şeklinde genel bir isim kullanılmaktadır.kötü ruhlardan başta geleni Angra Mainyu‟dur. Aka Mainyu (kötü ruh) ve Aşme (ölüm sarhoşluğu) da ifade edilebilir.Daevalar (devler) ise kötü ruhların geneline verilen bir isimlendirmedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder