HADİS METİNLERİ-2 1.ÜNİTE SORU CEVAP ÇALIŞMASI

HADİS METİNLERİ-2             1.ÜNİTE SORU CEVAP ÇALIŞMASI

S-1) Tenkid kavramını açıklayınız.

C-1) Bir şeyin ayıbını ortaya koymak ve içindeki kusurlarını ayıklayarak,sözdeki güzellikleri ortaya çıkartmak demektir. Ayrıca tenkid;bir eser,kişi veya olay hakkında hüküm yürütme,iyi ve kötü taraflarını ortaya koyma anlamına da gelir

. S-2) Hadis tenkidi ne demektir ?

C-2) Hadis tenkidi;hadisin sahihini sakîminden ayırt etmek,Hz. Peygamberimize atfedilen kötü ve yanlış hadisleri ayıklamak anlamına gelir.

S-3) Sened tenkidi nedir ?

C-3) Sened üzerinde yapılan incelemeye ve bu inceleme sonucunda ravilere ve sened zincirine yönelik değerlendirme ve tenkidlere kısaca,sened veya isnad tenkidi denilmektedir.

S-4) II. asrın büyük hadis alimi şu'be,hangi sözüyle isnadın önemini belirtmiştir ?

C-4) "İçinde 'ahberanâ' veya 'haddesenâ' olmayan her hadis boş bir sözdür" diyerek isnadın önemini belirtmiştir.

S-5) İmâm-ı şâfiî hazretlerinin isnadla alakalı sözü nedir ?

C-5) "İsnadsız hadis taleb eden kişi,geceleyin odun toplayan kişi gibidir.İçinde zehirli yılan olan bir odun demetini farkında olmadan alır" demiştir.

 S-6) Sened üzerinde yapılacak inceleme nasıl olmalıdır ve sonuçları nedir ?

 C-6) Sened üzerinde yapılacak incelemede,ilk önce râvî silsilesinde bir kopukluk olup olmadığına bakılır.Eğer kopukluk varsa bu kopukluğun önemi ve şekline göre hadis çeşitli isimlerle anılır. Bu tür senedi kopuk olan hadislerin tamamı zayıf sayılır ve dini bir delil olarak kabul edilmez.

S-7) Metin tenkidi nedir ?

C-7) Metin tenkidi; bir hadisin veya genel anlamda bir rivayetin peygamber efendimize ait olup olmadığını,sözün kendisine bakarak karar vermektir.Daha teknik bir ifadeyle,rivayetlerin sahihini sakîminden ayırmak için başvurulan bir yöntemdir.

 S-8) Hz. Âişe validemizin sahabe-i kirâm'a istidraklerini ve dolayısıyla hadislerin metin açısından tenkidini konu alan eserler nelerdir ?

 C-8) -- ez-Zerkeşî'nin el-İcabe li îrâdi mâ'stedrekethu Âişe ale's Sahabe -- es-Suyûtî'nin Aynu'l-İsabe fî istidrâki Âişe ale's-Sahabe isimli eserlerdir.

 S-9) Mütevâtır,maruf ve sünnetlerin hususiyeti nedir ?

C-9) Bu tür sünnetler peygamber efendimizin döneminden günümüze kadar yüzyıllarca,nesilden nesile kitlesel rivayetler yoluyla nakledilen ve müslüman bireyin ve toplumun kimliğini oluşturan uygulamalar olup,bunların güvenilirliği konusunda bugüne kadar müslümanlar arasında herhangi bir ihtilaf söz konusu olmamıştır.

S-10) İmâm-ı Ebû Yûsuf'un sahih olan ve olmayan hadis-i şeriflerle alâkalı görüşü nedir ?

C-10) "Rivayetler çoğalınca bunlar içinde,maruf olmayan,fukaha tarafından bilinmeyen, Kur'an-ı Kerim ve Sünnet'i seniyye'ye uymayan rivayetler ortaya çıktı.Onun için sen yaygın olarak bilinmeyen hadislerden sakın. Fukaha tarafından bilinen rivayetler ile Kur'an ve sünnete uygun olanları al" demiştir.

 S-11) Tarihi gerçeklere ters düşen hadislerin kontrolü kaç şekilde yapılır. Bir kısmını açıklayınız.

C-11) Nakledilen hadis-i şerif peygamber efendimiz zamanındaki tarihi olaylarla karşılaştırıldığında bir takım yanlışlıklar ve uyumsuzluklar söz konusu olur. Bu durumda kesin tarihi verilere ters düşen rivayetler reddedilir.

S-12) Rivayetinde şübhe olan hadislerden birinin rivayet şekline misal veriniz.

 C-12) Kalabalık bir grup huzurunda cereyan eden bir olayın veya söylenen bir sözün,sadece bir iki kişi tarafından rivayet edilmesi de onun uydurma olma ihtimalini gündeme getirir.

 S-13) Hadis-i şeriflerin bilimsel gerçeklere ters düşmesiyle alakalı görüş nedir ?

C-13) Peygamber efendimizin sözleri olarak kabul edilen hadisler arasında muhteva olarak tarih,astronomi ve tıp gibi bilimlere konu olabilecek nitelikte olanların bir kısmı geçmişte de zamanın bilimsel gerçeklerine aykırı olduğu gerekçesiyle tartışma konusu yapılmış ve bazılarının hadis olamayacağı ifade edilmiştir.

 S-14) Mevzu hadisin lûgat anlamını yazınız.

C-14) Mevzu kelimesi bir şeyi kalpte gizleyip açığa vurmamak,yere bırakmak,atmak,mahvetmek anlamlarına geldiği gibi, "vad'u şey-in vad'an" şeklinde kullanıldığı zaman da icad etmek,uydurmak manasına gelir.

 S-15) Mevzu hadisin ıstılah manasını yazınız.

 C-15) İster kasıtlı,isterse hata ile olsun,peygamber efendimizin ağzından olduğu söylenerek ve iftira edilerek ona nisbet edilen sûnî söz manasındadır.

 S-16) Mevzu hadislerin kaynakları nelerdir ? Yazınız.

 C-16) İsrâiliyyât ve mesîhiyyât türü sözler Filozof ve tabiblerin sözleri Acayib hikayeler,meşhur sözler ve meseller Güzel görülen bazı sözler Hadis uyduranların kendi sözleri

 S-17) Hadisin uydurma olduğunu gösteren ifadeler nelerdir ?

C-17) Hadisciler bir hadisin uydurma olduğunu göstermek için; "Bu hadis uydurmadır"Bu hadis batıldır"Bu hadis yalandır"Bu hadis asılsızdır" gibi sözler kullanırlar. Güvenilir hadis münekkidlerinden birinin "Ben bunu bilmiyorum" demesi de hadisin uydurma olduğunu gösterir.

 S-18) Hadisin uydurma olduğunu gösteren kinayeli ifadeler nelerdir ?

C-18) Bunlar;" Bu hadis falanca kimsenin sünnetin başına sardığı belalardan biridir" "Bu hadisin senedi karanlıktır" "Bu hadisin üzerinde karanlık noktalar vardır"

S-19) Mevzu hadisleri içine alan kitaplarda,uydurma hadisler için hangi ifadeler kullanılır ?

 C-19) "Bu hadis sabit değildir" "Bu hadis sahih değildir" gibi ifadeler,hadisin uydurma olduğunu gösterir.

 S-20) Mevzu hadisleri toplayan kitaplar nelerdir ?

C-20)- 1- Makdisî (507/113) Tezkiretu'l Mevzûât. Bu eserde hadisler alfabetik olarak sıralanmıştır.

2- İbnu'l Cevzî (597/1200)el-Mevzûât

3- Ömer el-Mevsilî (622/1225) el-Muğnî ani'l-Hıfzı ve'l Kitab (Mısır,1342)

 4- es-Sâğânî (650/1252),el-Mevzûât

 5- İbn teymiye (728/1328)'in, er-Risâle fî Ehâdîsi'l-Mevzûa'sı

6- es-Suyûtî (911/1505)'nin el-Leâli'l-Masnûa fi'l-Ehâdîsi'l-Mevzûa'sı

 7- İbn Arrak (963/1556)'ın Tenzîhu'ş-Şerî'a ani'l ahbâri'ş-Şenî'ati'l-Mevzûa'sı

 8- Fettenî (986/1578)'nin, Tezkiretu'l-Mevzû'ât'ı

 9- Ali el-Kârî (1014/1605),el- Mevzû'âtu'l-Kubrâ (Diğer ismi:el-Esrâru'l-Merfûa fi'l- Ahbâri'lMevzû'a) Bu eser alfabetiktir. Yazar bu eserde sadece mevzû ve asılsız olan hadisleri biraraya getirmeye çalışmıştır.

10- eş-Şevkânî (1250/1832) el- Fevâidu'l-Mecmû'a fi'l-Ehâdîsi'l- Mevzû'a 11- el-Leknevî (1304/1886)'nin el- Âsâru'l-Merfûa fi'l-Ahbâri'l- Mevzû'a'sı

                                         ~~DEĞERLENDİRME SORULARI~~

 1. Aşağıdakilerden hangisi metin tenkidi kriterlerinden biri değildir?

 A) Akıl ve mantığa ters düşmesi veya saçma olması

B) Târihî gerçeklere ters düşmesi

C) Buhârî'nin şartlarına ters düşmesi

D) Bilimsel gerçeklere ters düşmesi

 E) Mübâlağalı vaad ve tehditler ihtiva etmesi

 2. Aşağıdakilerden hangisi mevzû hadisleri toplayan eserlerden değildir?

 A) el-Âsâru'l-Merfûa fi'l-Ahbâri'l- Mevzû'a

 B) el-Fevâidu'l-Mecmû'a fi'l- Ehâdîsi'l-Mevzû'a

 C) el-Muğnî ani'l-Hıfzı ve'l-Kitab

 D) el-Mevzûât

 E) el-Müstedrek

 3. Eser-Müellif karşılaştırmalarından yanlış olanı bulunuz.

A) el-Leknevî---> el-Âsâru'l-Merfûa fi'l-Ahbâri'l-Mevzû'a

B) İbn Arrak---> Tenzîhu'ş-Şerî'a ani'l ahbâri'ş-Şenî'ati'l-Mevzûa

 C) es-Suyûtî---> el-Leâli'l-Masnûa fi'l-Ehâdîsi'l-Mevzûa

 D) Ömer el-Mevsilî---> er-Risâle fî Ehâdîsi'l-Mevzûa

 E) Makdisî---> Tezkiretu'l-Mevzû'ât

 4. Aşağıdakilerden hangisi uydurma hadis kaynaklarından değildir?

 A) Hadis uyduranların kendi sözleri

 B) Mevzû hadisleri toplayan eserler

 C) Acâib hikâyeler,meşhur sözler ve meseller

D) Güzel görülen bazı sözler

E) İsrâiliyyât ve mesîhiyyât türü sözler

 5. Aşağıdaki sözlerden hangisi bir hadisin mevzû olduğunu gösteren sözlerden biri değildir?

 A) Bu hadisi hiç duymadım

 B) Bu hadisin senedi karanlıktır

 C) Ben bunu bilmiyorum

D) Bu hadis batıldır

E) Bu hadis asılsızdır

 CEVAP ANAHTARI 1.C 2.E 3.D 4.B 5.A

                                                                                                                   EYYÜB ENSÂR ESEN

                                                                                                            MEDİNE-İ    MÜNEVVERE