DİNLER
TARİHİ.8.HAFTA ÇALIŞMALARI*****************************
BİLGİLEN=ZerdüŞt
Dini‟nin tek tanrısı Ahura-Mazda isminden
hareketle „Mazdaizm‟ veya iran
ülkesine ait din olması münasebetiyle „Parsizm‟
dendiği de olmuŞtur. ZerdüĢtiler yakın komşuları Müslüman Araplar tarafından
Kutsal Kitapları Kur‟an‟a
paralel olarak Mecusi Şeklinde tanımlanmışlardır.ateşperest isimlendirmesi
yaygın olanlardandır.
1-zerdüşte
görünen hangi melek hangi tanrıdan vahiy getirmiştri?
1-Daitya
nehrinden ibadet için arnma amaçlı yıkanmasından sonra sudan çıkarken nehrin
kıyısında Vohu-Manah isimli bir melek kendisine görünmüş ve Yüce Tanrı
Ahura-Mazda‟nın vahyini iletmiştir.
2-Zerdüşt
öğretisini yayma konusunda başarısız olduğu ve onu göçe zorladığı dönem sıkıntılı
bir süreçtir. O,hangi sözlerinde bu durumu açık hale getirmektedir?
2-“Hangi
çevre beni gizler? Beni gizleyecek nereye gitmeliyim? Asaletten ve rahiplikten
uzaklaştırılıyorum, Kendilerine hizmet ettiğim vatandaşlarım beni rahat
bırakmıyor. Hatta ülkemin yabancı hakimleri bile! Ey her şeyi bilen Rabbim,
artık Seni nasıl memnun edebilirim?”
3-Zerdüşt
hangi kralın korumasında otuz sene kadar vaazlarına devam etmiştir?
3-
Kral Viştaspa.
4-
Zerdüştiliğin tarihsel sürecini kaç biçim ve dönemde incelemek mümkündür?
4-
ı--Tek Tanrı Ahura Mazda öğretisi (Mazdaizm)= Bu dönemde çok tanrıcılığa karşı
çıkılmış, paganist kült ve ritüeller reddedilmiştir.
ıı--Din
adamı rahiplerin öne çıktığı dönem (Mecusilik)= Tapınak ve tapınım konusunda
Mitra‟nın ön plana çıkması örnek olarak
gösterilebilir.
ııı--Düalist
tanrı algısının devlet dini şeklinde hakim olduğu dönem (Zürvanizm?)= Bu
dönemde iyi ve kötü düalizmine dayalı öğreti genel kabul görmüştür. Mecusiliğin
sözlü gelenekleri yazıya geçirilmeye çalışılmıştır. Zerdüştilik resmi devlet
dini haline gelmiştir. Diğer dinlere karşı kovuşturma başlatılmıştır.
ıv—Zerdüştiliğin
gerilediği dönem (Zerdüştilik)= Sasaniler hakimiyetine Müslümanlar son vermekle
kalmamışlar hızla Müslümanlaşmaya ve kısmen Hıristiyanlaşmaya yol açmıĢlardır.
Zerdüştilik düşüşe geçmiştir Müslüman yazarların eserlerinden bu dönemde bir
çok Zerdüşti fırkalar olduğu anlaĢılmaktadır. Mesela şehristani, Keyumartiyye,
Zürvaniyye, Zeradaştiyye ve Seneviyye fırkalarından bahseder. Abdulkahir
el-Bağdadi ise Zürvaniyye, Mesihiyye, Hurremdiniyye ve Bihaferidiyye gibi
akımların isimlerini verir.. Bugün Zerdüştilerin önemli oranı Hindistan‟da
yaşayan Parsilerdir.
5-zerdüştiliğin
kutsal kitabı nedri?
5-avesta.
Külliyatın içerisindeki bölümler şunlardır: Yesna, Visperad, Yaşt, Videvdat
(Vendidat) ve Hurda Avesta (Küçük Avesta).
6-ahura
mazdanın isimleri nelerdri?
6-
„kendinden istenilen‟, „sürüleri
bahşeden‟, „mükemmel yücelik‟,
„güçlü olan‟, „Mazda tarafından yaratılan bütün iyi
şeyler/yüce ülkenin bütün ürünü‟, „anlayıŞ‟,
„kavrayan‟, „ilim‟
ve „bilge olan‟ Şeklindedir.
7-zerdüştilikte
Kötü ruhlardan başta geleni kimdir?
7-
Angra Mainyu.
8- iyiliğin ve kötülüğün kökenini tek
başlangıçta birleştiren düşünceye ne denir?
8-zürvanizm.
Zürvan her şeyin var edicisi, zamanın kaynağıdır.iyiliğin ve kötülüğün
dağıtıcısı, kaderin efendisidir. Zürvanizmdeki teklik fikriyle, iyilik ile
kötülüğün müsebbibi bir tutulup kötülük problemi çözülmeye çalışılmıştır.
9-
Gayomart‟ın yeryüzüne dökülen tohumlarından
fiziki alemin ilk insan çifti kimler meydana gelmiştir?
9-
Maşye ile Maşyane doğmuştur.
Bilgilen=
Zerdüştilikte kozmik zaman algısı üç aşamalıdır. Birincisi yaratılış sürecini
içine alan zamandır.Ezeli zaman denebilir.ikincisi ise kötülük tanrısı Angra
Mainyu tarafından kötülüğün yeryüzünde başlatıldığı aktif mücadele zamanıdır.
Bu mücadelede kurtuluş Ahura Mazda ve iyiliğe yönelmeyle gerçekleşir.Üçüncü
zaman ise iyilikle kötülüğün birbirinden tekrar ayrılarak aslına döneceği
gelecek zamandır. Zerdüştilikte ölüm sonrasında ruh önce yıldızlara, aya ve
güneşe, ardından tanrısal aleme ulaşır. Zerdüştilikte ahirette sorgu ve yargı
fikri de vardır. Sorgulamayı Sraoşa, Mitra ve Raşnu‟nun
yaptığına dair inançlar vardır. Sorgulama neticesinde yargılama Cinvat köprüsü
(ayrışma köprüsü) fikri üzerine kuruludur. Buna göre eğer iyilikler ağır
basarsa köprü genişler, tersi durumda ise bıçak ağzı gibi daralır ve „yalan evi‟
denen cehenneme düşer. Köprüden geçen ruhlar ise „övgü evi‟
denen cennete ulaşır ve tanrısal alemdeki suretine/eşine/ruhsal bedeniyle
(fravaşi) birleşir.
Bilgilen=
Ateşlerin toplumsal sınıflara veya ateşin özelliklerine göre çeşitlerinden
bahsetmek mümkündür. Buna göre; rahipler sınıfının ateşine Adur Farnbag,
askerlerinkine Adur Guşnasb, çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşanlarınkine Adur
Burzen Mihr ismi verilmiĢtir. Ataş Bahram ismi ise tapınakta yirmi dört saat,
yani sürekli yanık tutulan en kutsal ateşe verilen isimdir.
Bilgilen=
Zerdüştilerin günlük ibadetleri çok zengindir. Günde beş vakit dua edilir. Bu
vakitler saatlere göre düzenlenir. Gündoğumu vakti (Havan Geh), öğle vakti
(Rapithavan Geh), ikindi vakti (Uziren Geh), akşam vakti (Aevişuthrem Geh) ve
gece vaktidir (Uşen Geh). Bu vakitlerde dua etmenin en uygun zamanları vardır.
Bilgilen=
Zerdüştilikte yılın belli zamanlarında takvime bağlı olarak icra edilen veya
özel olarak belirlenmiş zamanlara göre uygulanan anma törenleri vardır. Üzücü
veya neşeli bir olayı kutlama/anma merasimi caşan diye isimlendirilir. Caşanlar
belli uygulamaları gerektiren ayinlerdir. Mevsimler veya mevsimlik şenliklerle
ilişkili olan caşanlar şunlardır: Gambarlar, Cemşidi Nevroz, Meherengan,
Rapithavan, Tirangan, Khordadsal ismindeki kutlamalardır. Nevroz yıllık
caşanlardan ilkidir. Sonbaharda bitkilerin ve suların koruyucusu tanrısal
varlık olan Rapithavan çekilip yeni yılda, baharda yeryüzüne dönüşü hatırasına
Rapithavan kutlaması yapılır. Bunlar dışında başka bir çok yıllık bayram ve
kutlamalar vardır. Yılın belli günlerine dağılmış olan bu bayram ve kutlamalar
şunlardır: Ardıbeheşt, Khordad, Tir, Amerdad, şehrivar, Meher, Aban, Adar, Deh,
Bahman, Aspandad ismi verilenlerdir.
10-Zerdüştilik
cemaatine üye olma veya sorumlu din adamı olmayla ilgili bir defalığına
uygulanan törenler nelerdir?
10-
Cemaate giriş töreni (navzote)… Kuşak takma (kusti) töreni… Evlilik töreni…
Cenaze töreni
Bilgilen=
Cenaze ile ilgili ayinlerin her birine (baj) denir.
Bilgilen=Zerdüşt‟ün
öğretisinde Ahura Mazda‟nın habercisi
konumundaki Vohu Manah‟tan başka
tanrısal varlıklar da vardır. Bunlardan birisi Gathalarda Sraoşa (itaat) adı
verilenidir.
11-zerdüştilikte
tanrısal varlıklar hangileridir?
11-Bunlar
Ameşa Spentalar (kutsal ölümsüzler) şeklinde isimlendirilen yedi varlıktır.
Bunlardan birincisi Ahura Mazda‟nın kutsal ruhu
Spenta Mainyu‟dur. Diğer altısı ise, Vohu Manah (iyi düĢünce),
Aşa Vahişta (iyi gerçek), Spenta Armaiti (iyi sadakat), Khşatriha Vairya (cazip
hükümdarlık), Haurvatat (bütünlük), ve Ameratat (ölümsüzlük)‟tır.
Bilgilen=Fravaşiler bütün canlıların ruhlarına verilen isimdir.
Bilgilen=iyilik
(Aşa) ve Kötülük (Drug) Fikri.iyilik Ahura Mazda‟dandır.iyilik
boyutunda yer alan tanrısal varlıklar da iyidirler.iyi ruhları niteleyen
Ahuralar şeklinde genel bir isim kullanılmaktadır.kötü ruhlardan başta geleni
Angra Mainyu‟dur. Aka Mainyu (kötü ruh) ve Aşme (ölüm
sarhoşluğu) da ifade edilebilir.Daevalar (devler) ise kötü ruhların geneline
verilen bir isimlendirmedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder