DİNLER TARİHİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI DİCLE İLİTAM

                                                                                 DİNLER  TARİHİ  

                                                                                        1.Ünite Sorular

S.1: Bu bağlamda dinin gerçekte ne olduğu sorusuna cevap arayan din bilimcileri arasında dini sadece sosyal bir fenomen olarak anlaşılması gerektiğini ifade eden “indirgemeciler” ve dinin sui generis yani kendine özgü bir olgu olduğunu, kutsalın tecrübesinin tartışılmaz olduğunu ifade eden iki temel yaklaşımın nelerdir.?

C.1 Bunlardan birincisi dine dışardan bakanlar ikincisi ise dine içerden bakanlar yani dindarlardır. Bir de orta yolu izleyen içerden veya dışardan bakışın savunuculuğunu yapmaksızın hakikatı araştırmak için her türlü çabayı önemseyenlerdir.

S.2: Din bilimciler dinleri araştırırken bunu genel olarak dinin kökeni, fonksiyonu, amacı ve taşıdığı hakikat bağlamında yapmakta ve hangi sorulara cevap ararlar.?

C.2: 1. Dinin başlangıç noktası yani kökeni nedir? 2. Dinin işlevi nedir? 3. Din, yaşayanları için ne anlama gelir? 4. Dinin iddiaları doğru mudur?

S.3: metodolojik agnostisizm” nedir.?

C.3: hakikatı araştırmak için her türlü çabayı önemseyen ve onları birbirleriyle mukayese eden nötürcü bir bakış açısı daha vardır ki buna “metodolojik agnostisizm” denilmiştir

S.4: dini kendine özgü bir olgu olarak kabul eden üç önemli din bilimciler kimlerdir.?

C.4: Rudolph Otto (1869-1937),  Gerardus van der Leeuw (1890-1950), Mircea Eliade (1907-1986)

S.5: köken itibariyle din hangi anlamlara gelir.?

C.5: "yol, hüküm, mükafat, millet, itaat, ibadet, şeriat, yönetme, yönetilme, hesap" gibi anlamlara sahiptir

S.6: Tam bir din tanımı nasıldır.?

C.6: Din insanın kutsal saydığı şeylerle olan ilişkisidir. **Din ruhsal varlıklara inançtır.** Din mutlak itaat duygusundan ibarettir.** Din melekelerimizin serbest olarak kullanılmasını engelleyen yasaklar bütünüdür**. Din bir inançlar davranışlar ve sosyal hayatın muayyen şartlarına göre oluşturulmuş kurumlar sistemidir**. Din dua, kurban ve inançla kendini gösteren bir arzudur. **Din akıl sahiplerini kendi iradeleriyle halde salaha, ahirette felaha sevkeder.** Din, kul ile rabbi arasındaki muameleden ibarettir.

S.7: Dinler tarihi nasıl  tanımlanır.?

C.7: Biraz daha genişleterek Dinler tarihi, tarih ve filoloji yardımı ile dinlerin doğuşunu, gelişmesini, inanç, ibadet ve ahlâkî değerlerini, tarihî seyir içinde inceleyen ve fenomenolojik metoddan da yararlanarak dinî fenomenlerin yapısını ve özünü araştıran bir ilim dalıdır diye de tarif edebiliriz

S.8: Karşılaştırmalı Dinler Tarihi nasıl ifade edilir.?

C.8: Dinlerin benzeyen ve ayrılan yönlerini, dinî kurumları, itikadî, pratik ve sosyal yönden karşılaştırmalı olarak Tarihî ve fenomenolojik gelişme içinde inceleyen bir bilim dalıdır.

S.9: Dinler Tarihi'nin konusu nedir.?

C.9: Tarihin derinliklerinden, günümüze kadar gelen ve gelmeyen bütün dinlerdir. Bunun için bütün dinler, Dînler Tarihinin konusuna girmektedir. Dinleri ele alırken de hak, batıl, ilkel veya muharref olup olmadığına bakmaksızın ele alır.

S.10: Dinler tarihinin yakından ilişkili olduğu bilimler hangileridir.?

C.10: Tarih ve Filoloji ile değil, Arkeoloji, Etnoloji, Antropoloji ve Sosyoloji ile de yakın işbirliği yaparak, insanlığın dinî tarihini kendine özgü metodolojisi ile incelemektedir.

S.11: bugün yeryüzünde yaşamakta olan bütün dinleri inceleme konuları nelerdir.?

C.11: Bu incelemede; dinlerin doğuşlarını, gelişmelerini, birbirleriyle etkileşimlerini, karşılaştırmalı tarihlerini, inanç, ibadet ve ahlâk sistemlerini, dinî kurumlarını, kültlerini ve mezheplerini ele alır.

S.12: Dinleri çeşitli şekillerde sınıflandıranlar kimlerdir.?

C.12: Joachim Wach (Yoakim Vah) dinleri sınıflandırırken kurucusu olan dinler ve geleneksel dinler diye tasnif etmektedir. ***Gustave Mensching (Güstav Menşing) ise milli dinler ve evrensel dinler diye ayırmaktadır. ***Annemarie Schimmel (A. Şimmel) de dinleri ilkel kabile dinleri, milli dinler ve evrensel dinler diye üçe ayırmaktadır.

S.13: Dinler Tarihi'nin temel metodu nedir.?

C.13: tarihî-karşılaştırmalı metottur. Bu bakımdan Dinler Tarihi'ne "Karşılaştırmalı Dinler Tarihi" de denilir.

S.14: Dinler Tarihi,hangi konularda tarih metoduna başvurur.?

C.14: dinlerin doğuşu, gelişmesi, yok olması gibi konularda tarih metoduna baş vurur

S.15: Dinler Tarihinin metodu nedir.?

C.15: tarihî-karşılaştırma metodunu kullanır.

S.16: Dinler Tarihi’nin, Batı dünyasında ortaya çıkmasının sebebi nedir.?

C.16: Batıda, Kilise'ye karşı olan tavır yüzünden her şeyin kökenini bilimin ve aklın verileriyle belirleme gayretleri başlamıştır. Bu anlamda, dinin de kökeninin ne olduğu sorusu gündeme gelmişti

S.17: ilk Dinler Tarihi kürsüsü nerede ve kaç tarihinde kurulmuştur.?

C.17: 1873’de Cenevre’de kurulmuş.

S.18: Din bilimleri başlığı altında toplanan din bilim dalları hangileridir.?

C.18: Dinler Tarihi, Din Fenomenolojisi, Din Sosyolojisi, Din Psikolojisi ve Din Felsefesinden oluşur.

S.19: Din fenomenolojisi neleri konu edinir.?

C.19: Tarihî gelişmesini dikkate almaksızın, dinî olguları, görünen yönleriyle konu edinir.

S.20: Din Fenomenolojisini kim kurmuştur.?

C.20: 20. yy’ın başlarında E. Husserl tarafından kurulmuş yeni bir bilim dalı ya da yöntemdir.

S.21:Din sosyalajisi kısaca nasıl tarif edilir.?

C.21: dinin toplumla, toplumun dinle münasebetlerini ve bu münasebetlerden doğan toplum olaylarını inceleyen bir bilimdir diye tarif edebiliriz.

S.22: Çağımızın en büyük iki din sosyoloğu kımdir.?

C.22: J. Wach ve G. Mensching

S.23: Din psikolojısının konular içinde neler yer almaktadır.?

C.23: her türlü dinî eğitim, dinî kabiliyet, dinî arzular, dinî tecrübeler ve her türlü dua, ibadet, hidayet olayı, tövbe, dinden çıkma, dinî heyecanlar, vecd ve istiğrak halleri hep din psikolojisinin konular içinde yer almaktadır.

S.24: Din felsefesi, Dinler Tarihini neden laboratuar gibi kullanır.?

C.24: Din felsefesinin gayesi, dinî emirdeki mantıksallığı ortaya koymaktır. Din felsefesi, diğer Din Bilimleri arasında normatifliği ile, yani hüküm verme özelliği ile dikkati çekmektedir

S.25: Etnoloji nedir.? Etnoloji neyi konu alır.?   Filoloji nedir.?   Şarkiyatçılık ( Oryantalizm) nedir.?

C.25:  1.Etnoloji, toplumun gelişimini ortaya koyabilmek için ırkların özelliklerini ortaya koyan ilim dalıdır.

           2.Ayrıca insanın ve insanlığın incelenmesini konu alan bilim dalıdır.

           3.Bir dilin, o dili bize tanıtan yazılı belgelerden inceleyen bilim dalıdır.

           4.Doğu ülkelerinin kültürüyle uğraşan bilim dallarının tümüne verilen addır.

S.26: Dinler tarihiyle ilgili olarak ilk neşriyat nerede kim tarafından kurulmuştur.?

C.26: 1880 yılında, M. Vernes tarafından Fransa’da kurulan, Revue de l’Histoire des Religions’dur.

S.27: Din bilimleriyle ilgili ilk kongre nerede ve kimin öncülük ve katkısıyla gerçekleşmiştir.?

C.27: Din Bilimleriyle ilgili ilk uluslar arası kongre 1897 yılında Stockholm’de gerçekleştirilmiştir. Bunu, 1900 yılında Paris’te toplanan Dinler Tarihi Kongresi adı verilen toplantı izlemiştir. IX. Uluslar arası Dinler Tarihi Kongresi, 1958 senesinde Tokyo’da toplanmıştır.

S.28: Ülkemizde, 1993 yılında Ankara merkezli, Dinler Tarihi Derneği ile ilgili bilgi verırmısınız.?

C.28: Dernek, 2003 yılında isminin başına, Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye adını almış, böylece adı, Türkiye Dinler Tarihi Derneği (TÜDTAD) olmuştur. Bu dernek, Avrupa Din Bilimleri Derneği (EASR) üyeliğine de kabul edilmiştir. Dernek ayrıca, Tokyo’da 2005 yılı Mart ayında yapılan Genel Kurul’unda, Uluslararası Dinler Tarihi Derneği’ne (IAHR) de üye olmuştur.

Batıda, m

S.29: Batıda, modern anlamda Dinler Tarihi çalışmalarınıkım başlatmıştır.?

C.29: Max Müller (1823-1900) ile başlamıştır.

S.30: Arkaik cemiyetlerin spiritüel yaratılışlarına ilgi uyanmasına vesile olduğu kim söylenebilir?

C.30: . Lucien Lévy Bruhl’dür.

S.31: Karşılaştırmalı Dinler Tarihi alanında dünyanın en önde gelen siması kimdir.?

C.31: Biruni’dir… Asaru’l-Bakiye ve Kitabu’t-Tahkik ma li’l-Hind adlı eserleri,

S.32: Abbasiler devrinde Eski İran dini ve mitolojisi hakkındaki eserleri Arapça'ya kim tercüme etmiştir.? Ve eserleri nelerdir.?

C.32: İbn Mukaffa (723-759),   “Kitab-ı Mezâhib ul-Keldâniyyin fi'1-Asnam”, “Kitab-ı Esrar ul-Kevâkîb” ve “Kitab’ul-Karâbîn” isimli eserler Arapça'ya çevrilmişlerdir.

S.33: Gerçek anlamda ilk Dinler Tarihini eseri kim vermiştir.?  Ve eseri nedir.?

C.33: Ebu Mansur Bağdâdî …  “El-Fark beyne'1-Firak

S.34: Yahudilik ve Hıristiyanlıktan bahsetmiş, Tevrat ve İncil'deki tahribatları ispata çalışan kimdir.?  İslâm Mezhepleri hakkında bilgi veren ve eseri nedir.?

C.34: Hicrî 4. yüzyılda Kurtubalı Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Hazm'ın (944-1064) “Kitabu'1-Fasl fi'1-Milel ve'1-Ahvâî ve'n-Nihal” adlı dört ciltlik eseri, bu konuda yazılanların en önemlisidir

S.35: Dinlerle ilgili çalışmalar yapan İslam bilginleri kimlerdir.?

C.35: Abdullah el-Mukaffa, İbn Kelbi, Muhammed b. Huzeyl, İbn Nedim, Ebu Bekir Bakıllani, Abdulkadir Bağdadi, El-Biruni, İbn Hazm, Gazzali, Abdulkerim eş Şehristani, Muhsin Keşmiri dinlerle ilgili çalışmalar yapan İslam bilginlerindendir.

S.36: Bizim için diğer dinleri bilmek hangi açılardan önem arzeder.?

C.36: Özetle diğer dinleri bilmek …genel kültür açısından,... diğer din mensuplarıyla sağlıklı bir iletişim kurma açısından,.. Misyonerlik faaliyetlerini tanıma ve tedbir alma açısından, ..İslâm'ı diğer din mensuplarına daha iyi anlatabilmek açısından, ..İslâm'a karışmış hurafeleri tanıyıp tespit edebilmek açısından, eksikliklerimizi ve yanlışlarımızı tanımak açısından,.. İslâm'ı günümüz şartlarında daha iyi yorumlamak ve yaşanılır bir din haline getirmek açısından ve …Din hizmetlerini daha verimli hale getirmek açısından önemlidir.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi Dinler Tarihi’nin konusuna girmez?

A. Din-toplum ilişkisi

B. Dinlerin karşılaştırmalı tarihi

C. İbadetler

D. Mezhepler

E. Dini kurumlar

2. Aşağıdakilerden hangisi diğer dinler hakkında bilgi sahibi olmanın önemini ifade etmez?

A. Diğer din mensupları ile sağlıklı iletişim kurmak

B. Misyonerlik faaliyetlerini tanımak

C. İslama karışmış hurafeleri tanımak

D. Din hizmetlerini daha verimli hale getirmek

E. İslamın üstünlüğünü diğer din mensuplarına göstermek

3. İslam öncesi cahiliye adetlerini bilmeyen kimsenin İslama zarar verebileceğini söyleyen sahabe aşağıdakilerden hangisidir?

A.Hz. Ali

B. Hz.Ömer

C. Hz. Ebu Bekir

D. Hz. Aişe

E. Hz. Osman

4. Aşağıdakilerden hangisi Tarihi Edyan yazarlarından birisi değildir?

A. Ahmet Mithat Efendi

B. Mahmud Esat b. Emin Seydişehri

C. Esad 22

D. M. Şemseddin Günaltay

E. H. Ömer Budda

5. Aşağıdakilerden hangisi dinin fert üzerindeki etkilerini inceleyen bilim dalıdır?

A. Din Psikolojisi

B. Din Sosyolojisi

C. Din Fenomenolojisi                                                                          

D. Din Felsefesi

E. Dinler Tarihi

Cevap Anahtarı: 1. D 2. B 3. C 4. A 5. E                                                          RECAİ BAYRAM

                                                                                   

                                                                                                                SELAM, DUA, FAYDALI VE ALLAH         

                                                                                                                     RIZASI OLMASI DİLEĞİYLE…!

                           DİNLER TARİHİ II. ÜNİTE SORU VE CEVAP ÇALIŞMASI

S.1)Dinler tarihinin en önemli konusu nesir?

C.1) Dinler tarihinin en önemli konusu; Dinin kayneğı nedir konusudur.

S.2)Dinin Kaynağını bilimsel olarak açıklayan batılı bilginler kimdir?

c.2) a- E. Bûrnette Tylor: 1871 yılında yayınladığı İlkel Kültür (Primitieve culture) isimli kitabında Din'in kaynağının "Animizm" yani "ruhculuk" olduğunu ileri sürmüştür. İlkel toplumlarda hakim olan Atalara tapmanın, Fetişizm'in ve Büyünün, Animizm'den kaynaklandığını belirtmiştir. Ona göre ilk insan, ruh'un farkına rüyada varmıştır. Uyku halinde, insandan ayrılan ve dolaşan ruh'a ilk insan inanmış ve ona saygı göstermiştir. Tylor'a göre, ilk din ve çok tanrıcılık (politeizm) Animizm’den çıkmıştır.

b- R. R. Marett: 1900 yılının başında yayınladığı "Animizm Öncesi Din"

(Preanismistic Religion) isimli makalesinde, Marett, dinin ilk şeklinin ruh inancı

olmadığını; soyut bir güç olan Mana ile karşılaşmanın meydana getirdiği "Mistik korku ve

hayret duygusu" nun, dinin ilk şeklini meydana getirdiğini ileri sürüyordu.

c- J. G. Frazer: 1900 yılında "Altın Dal" isimli eserinde bir başka Animist öncesi

hipotez ileri sürmüştür. Buna göre insanlık tarihinde büyü, dinden önce gelmektedir.

Böylece, insanlığın ilk dinî törenlerinin büyü törenleri olduğunu belirtmektedir.

d- Herbert Spencer: İngiliz felsefecisi Spencer de dinin kaynağı hakkında ilkel kabile

dinlerinin kaynağının korku olduğunu ve bunun da Atalara Tapınma şeklinde kendini

gösterdiğini, atalara tapınmanın da diğer ibadet şekillerinin gelişmesini sağladığını

söylemiştir.

e- E. Durkheim: 1912 yılında yazdığı "Dini Hayatın İbtidâî Şekilleri" isimli kitabında

Durkheim, dinin kaynağına sosyolojik bir yaklaşımla yaklaşmaktadır. Durkheim, bu

kitabında, Din'in, sosyal tecrübenin bir yansıması olduğunu savunmaktadır. Durkheim'e

göre ilk sosyal ünite klan'dır. Klan ise bir totem etrafında şekillenmiştir.

g- Max Müller: Dinin kaynağı hakkında görüş ileri süren diğer bir bilgin de Müller olmuştur. Mülller'e göre, insanlığın ilk dini Naturizm (tabiatçılık) yani tabiat varlıklarına tapınmadır. Müller bu görüşü ileri sürerken, Hinduizmin Veda'larına dayanmıştır. Ona göre Veda'lardaki Tanrı İsimlerinin tabiat olayları ile yakın ilişkisi vardır. Meselâ, Agni, ateş; Dyans, gök anlamına gelmektedir. İnsanların "Güneşe taptıklarını" da ifade etmiştir. Ona göre, ilk insan için tabiat, büyük bir korku unsuru olmuştur. Böylece de tabiat kuvvetlerine tapınma meydana gelmiştir. Bu da dinin kaynağını meydana getirmiştir.

h- Andrevv Lang ve Wilhem Schmidt: Dinin kaynağı hakkında görüş ileri süren diğer bir bilgin de İskoçyalı Lang idi. Lang, Avusturalya'nm ilkel kabilelerinde ne Animizm'e ne de Totemizm'e rastlanmadığını, ancak "Bir Yüce Varlık" kavramına, insanların inandıklarını ileri sürerek bu yüce Varlık, insanları denetliyordu demektedir.

S.2)Dinler tarihinin amacı nedir?

C..2)Dinler tarihinde her din bir kültürdür; Dinler tarihi bu kültürleri araştırmaya yönelik çıkan bir bilimdir.

 S.3)Gerçekte ilk insanın dini ile bilgiler nerede mevcuttur?

C.3)Sadece ilahi kitaplarda mevcuttur.

S.4.)İlkeller üzerinde yaptığı araştırma sonucunda dinin ilk şeklinin tek tanrıcılık olduğun tespit eden bilim adamı hangisidir?

C.4)Andrew lang

S.5.) Din duygusunun kaynağı İslama göre nedir?

C.5) Doğuştandır (Fıtridir)

S.6.) Monoteizmdin karakteristik yapısını en iyi açıklayan aşağıdakilerden hangisidir?

C.6) Tek Tanrının kabul edilmesi, bu tanrının yaratıklarına karşı rahim olması 

S.7.) Yeryüzündeki dinler içinde Monoteizmi en açık şeklide gösteren tek din aşağıdakilerden hangisidir? 

C.7) İslam

S.5.) Dinin en fıtri olanı, insanın tabiatına uygun olanı aşağıdakilerden hangisidir?

C.5)Monoteizm

*Bûrnette Tylor, Animizmi; Andrevv Lang ve Wilhem Schmidt Yüce Tanrı İnanışını, Max Müller Naturizmi savunmuştur.

                       DİNLER TARİHİ                                                                                                                                                                                                                                                      

                       ÜNiTE 3                                           GELENEKSEL   KABİLE   DİNLERİ   

1-Geleneksel  kabile  dinleri ile Hangi Dinler Kastedilmiştir.

Çoğunlukla Afrika yerli halklarının geleneksel inanç ve uygulamalarını sürdürmüş oldukları dinleridir. Geçmişte daha çok ilkel kabile dinleri şeklinde isimlendirilmiştir.

Burada yaşayan iki Geleneksel Kabile Dini ele alınmıştır. Bunlar Dinka ve Yoruba dinleridir.

Geleneksel Kabile Dinlerinin Genel Özellikleri

2-Geleneksel Kabile Dinlerinin genel ortak özellikleri

-Geleneksel Kabile Dinleri kabileye ait olup genelde kabile adı ile isimlendirilir.

-Genel yaşam ve dini hayat iç içedir, bir bütündür. Kolektif yaşam biçiminde din hayata

tam olarak hakimdir. Bireyselcilik yoktur.

-Göksel ve ruhsal bir alem algısı olup, orada ruhsal yaratıkların varlığına ve çoğunlukla

insan ruhlarının ve başka ruhsal varlıkların o alemle ilişkisi olduğuna inanılır.

-Ruhun bir şekilde yaşadığına inanırlar.

-Geleneksel Kabile Dinlerinin bir kurucusu yoktur.

-Yerel özellikler taşır, yayılmacı değildir.

-Geleneksel Kabile Dinlerinde kutsal ile kutsal olmayanın sınırları belirgindir.

-Kutsal Kitapları, yazılı metinleri yoktur. Mitolojileri, sözlü gelenek üzerinden aktarılır.

-Kutsal Yüce Varlık inancı vardır, çoğunlukla yaratıcı tanrı olarak telakki edilir.

Çoğunlukla göksel ve gökte olduğu algılanır. Tanrıda var kabul edilen tanrısal özelliklerin en

fazlasına sahip olduğuna inanılır. Altında başka tanrı vs. olabilir.

-Kutsal Yüce Varlık dışında, ondan alt derecede önemi haiz başka tanrısal varlıklar ve

ruhsal varlıklar vardır.

-Genelde atalara dair inançlar ile ruh inancıyla ortak ilişkili olarak atalar kültü yer alır.

-Büyü ve büyüyle ilişkili hususlar önemlidir

Yaşayan Geleneksel Kabile Dinleri

Günümüz dünyasında geleneksel kabileler temelde modernleşme nedeniyle geleneksel

kültürlerini gün geçtikçe kaybetmektedirler. Çoğunlukla farklı yayılmacı evrensel dinlere, farklı kültürlere adapte olmak zorunda kaldıklarından geleneksel dinlerinden uzaklaşmaktadırlar.

 Geleneksel Asya Kabile Dinlerinden Örnekler

Ainu dini (Japonya); Japonya‟nın en kuzeyindeki Hokkaido adasında avcılık ve

toplayıcılık yapan, ancak XIX. Yüzyıl sonlarına doğru yerleşik hayata geçmeye, ardından

modern yaşama ayak uydurmaya zorlanan yerli kadim bir halkın dinidir.

Ainular arasında üç husus dikkat çekicidir. Bunlar, ruh-enerji (ramat), tanrı-ruh (kamui) ve sunak (ınau) kavramlarıyla özetlenebilir.

RAMAT nedir:  Ramat, insanlar,hayvanlar, ağaçlar, bitkiler ve hatta maddeler bozulduğunda veya öldüğünde onu terk eden ama yok olmayan bir enerjidir.

 Kamui :ramatlarla yakından ilişkili olup tesir etme gücünü ramatlardan alan iyi veya kötü tanrılar ve ruhları anlatan bir terimdir.

Inau:Ainuların ayin ve merasimlerinin merkezinde duran, kutsal güç,ramat veya ruh-enerji ile dolu olduğuna inanılan özel olarak hazırlanmış değnek-çubuktur. O,canlı bir ağaçtan yapıldığı için ayrıca hayat veren şiramba Kamui‟yi temsil eder.

Chenchu dini (Hindistan); Hindistan‟da Andhra Pradeş‟in balta girmemiş ormanlarında

toplayıcılık-avcılık yapan bir kabiledir.

Bunlarda iki tanrı dikkat çekmektedir.Avcılıkla ilgili tanrıça Garelamaisama‟dır.

Bir de gökyüzünde oturan, gökgürültüsü ve yağmuru kontrol eden göktanrısı Bhagavantaru vardır.

Gond dini (Hindistan); Gondlar, Madhya Pradeş‟in yüksek tepeleri ve kuzey Andhra

Pradeş‟te yaşayan Chenchulara göre daha erken yerleşik hayata geçmiş çiftçi kabiledir. Mitolojik tanrıları„dünya üzerinde ikamet eden‟ Bhagavan‟dır. Yama, Bhagavan‟ın habercisi ölüm tanrısıdır. Bhagavan hayat cevherini (canı/ruhu)bebeğe rahimde iken verir ve ölümde onu alarak tekrar cevher havuzuna koyar.

Ifugao dini (Filipinler);pirinç tarımında gelişmiş, çoğunluğu Hıristiyan olmuş bir halktır. Dinlerinde çok kalabalık tanrılar topluluğu, rahipler sınıfı, kurban törenlerinin öne çıktığı ayinler dikkat çekmektedir.

 Geleneksel Afrika Kabile Dinlerinden Örnekler

Geleneksel Afrika Dinlerinden ayrıntılı şekilde sunulmuş olan dinler Dinka ve Yoruba

dinleridir.

Batı Afrika‟da yer alan kabile dinleri;

Yoruba Dini( Nijerya’nın güneybatı bölgesi ve Togo ile Benin Cumhuriyeti)

Akan dini (Gana); en yüksek tanrı Brekyirihunuade (her şeyi bilen ve gören), Okokroko

veya Onyame gibi çeşitli şekillerde isimlendirilmektedir.

Ga Dini (Gana); Ga kabilesinin dinidir. Baş tanrı „Naa Nyonmo‟ dedikleri tanrıdır. O,gökte yaşar ve her şeyi yaratandır.

Aşanti dini (Gana); her şeye gücü yeten ve her şeyi bilen gök tanrı Nyame(Nyankopen)‟dir.

Dahomey (veya Fon) dini (Benin)

Efik dini (Nijerya, Kamerun); Abassi isimli yaratıcı tanrı yanında onun eşi Atai bir arabulucu tanrıça olarak kabul edilir.

Odinani dini (Nijerya, Kamerun); igbo (ibo) halkının dinidir. Merkez tanrı Chukvu‟dur,

Serer dini (Senegal, Gambiya);

Doğu Afrika‟da yer alan kabile dinleri;

Dinka,

Akamba dini (Doğu Kenya); halkın yaratıcı göksel bir tanrı fikri vardır. Bu her şeye gücü yeten Ngai Mulungu‟dur.

Lotuko dini (Güney Sudan); baş tanrısı _Ajok‟tur.

Masai dini (Kenya, Tanzanya); Masailerde bir çok tanrı fikri vardır. Öne çıkanlardan

_{Olapa, Ngai} ile evli olan ay tanrıçasıdır.

Malagasiler (Madagaskar); Yaratıcı tanrı, Zanahari sözcüğüyle ifade edilir.

Orta Afrika‟da yer alan geleneksel kabileler ve dinleri

Buşongo dini (Kongo); kabilenin yaratıcı tanrısı Bumba diye isimlendirilir.

Karanlıkta su içinde ikin evren ve içindekiler onun kusmuğundan meydana gelmiştir. Buşongoların Bomazi isimli bir de ata tanrılarından veya tanrılaştırılmış atadan bahsedilebilir.

Bambuti (Pigme) dini (Kongo); en önemli tanrısı ^Khonvoum‟dur.Yaratıcıdır.

Lugbara dini (Kongo); Kongo Cumhuriyeti ve Uganda‟da yaşayan Lugbaraların mitolojilerinde yaratıcı, hem iyi hem kötü yönleri bulunan tanrı ^Adroa‟dır.

--Güney Afrika‟da yer alan geleneksel kabileler ve dinleri

Khoisan dini; Khoi (Khoe) ve San isimli kültürel olarak birbirlerinden farklı halkların isimlerinin birleşik halidir.

Lozi dini (Zambiya); Mitolojilerinde yaratıcı tanrı ^Nyambe‟dir. Eşi Nasilele‟dir.

Tumbuka dini; Malavi, Zambiya ve Tanzanya‟da yaşayan bir halktır. Mitolojilerinde baş

tanrı ^Chiuta‟dır.

Zulu dini (Güney Afrika); Zulu geleneksel kabile dininde yaratıcı tanrı ^Unkulunkulu‟dur.

Dinka Dini

Dinka dini Doğu Afrika geleneksel kabile dinlerindendir. Dinkalar, Güney Sudan‟da 4,5 milyon civarında nüfusa sahip bir kabiledir. Yaşam biçimleri göçebe tipi olup hayvancılıkla, özellikle sığır yetiştiriciliğiyle uğraşırlar.Ancak uzun yağmur mevsimlerinde yerleşik olmaya alışmışlardır.

Günümüzde Dinkaların çoğunluğu Hıristiyandırlar, ancak Geleneksel Dinka Dini‟ni sürdürenler de vardır.

Dinka dininde inançla ilgili hususlarda „tek tanrı‟ ve „ruh‟ inançları; mabet ve ibadetle

ilgili hususlarda „kurban‟ ritüeli; toplumsal, siyasal ve dini önder olarak “öncü efendi”

denebilecek şahıslar dikkat çekmektedir. Bunların hepsi birbirleriyle ilişkili olup bir bütünün, Dinka dininin tamamlayıcı unsurlarıdır.

Yüce Tanrı (Nihailik veya Jok) Dinka klanlarının bazısının Jok, bazısının ise Nihailik şeklinde isimlendirdikleri tek tanrı,yüce tanrı inançları vardır.

Nihailik adı verilen bu üstün yüce varlığın her şeye gücünün yettiği, görünmediği ve insan davranışlarını iyi veya kötü yönde etkileyip şekillendirdiğine inanılır.

-baba ve yağmur bahşeden olarak nitelendirilir.

-gök‟anlamına gelmektedir.

-Dinkalar dua ve kurban merkezli ibadetlerini Jok ve Nihailik adına yapmaktadırlar.

-hediye takdimi anlamındaki kurban sunuları, şükran ve korunma amaçlı olarak da gerçekleştirilmektedir.

-yüce tanrı figüründen başka, özellikle klanları bağlayan, klanlara özgü anlam taşıyan özel alt derecede tanrılar da vardır. Bu alt derecedeki tanrılar genelde kuşlar, böcekler,hayvanlar, ağaçlar, ormanlar ve nehirler gibi tabiat ve tabiat varlıklarıyla ilişkilendirilmişlerdir.

Ruhun (Tiep) Ölmezliği inancı

Dinkalar her insanın bir tiepi olduğuna inanırlar. Tiep, kişinin hayaleti, gölgesi veya ruhu olarak tasavvur edilir. Tiep, ölümlü değildir. Birey öldüğünde tiepinin vücudunu terk edeceğine inanırlar. Ancak ölümlü olmayan ruhun/tiepin cesedin başında ve etrafında görünmez şekilde dolandığını kabul ederler.

ruhun geride kalanlara zarar verebileceğine, dolayısıyla bu ruhun geçişini kolaylaştırmak ve zararlarına mani olmak maksadıyla hediyeler sunmak gerekliliğine inanılır.

önemli kişiler adına, onların tiepleri için kurulmuş olan kulübe mabetlerdir. Genellikle sazlık ve çamurdan, evlerini yapmış oldukları malzemelerden,yapılmış olan bu mabetler ata ruhları için kurban takdim etme mekanlarıdır.

Öncü Efendiler

Dinkalar arasında “balıkçılığın efendisi”balıkçı mızrağının başı/şefi/ustası‟ anlamında isim verilen dini yönü belirgin olan liderler vardır.

Öncü efendilerin ilki ^{Aivel Longar}‟dır.

Aivel Longar‟ın, dolayısıyla öncü efendilerin dualarının insanların, hayvanların ve toprağın verimliliğini sürdürmesini sağlayacak kadar güçlü ve gerçek olduğuna inanmaktadırlar.

•       Onların( Öncü Efendiler)çeşitli görevlerinden bazıları şunlardır:

-Dini ayin ve ritüelleri, kurbanları düzenler

-Yağmur için tanrısal güçlere dualarda bulunur

-Kabilenin, hayvanların, toprağın bereketi ve korunması için tanrısal güçlere dualar eder

-Kabileler arasında çıkan anlaşmazlıklar, kavgalar, çekişmelerde yatıştırıcı rol oynarlar

-Kabileler arasında husule gelen düşmanlıkları bertaraf etmede barıştırıcı rol oynarlar.

Dua ve Kurban

Dinka dininde Tanrısal güçlere ve ölmüşlerin ruhları adına hayvan kurbanı söz konusudur.

Hayat ve sağlık bahşeden tanrısal güç olarak Nihailik‟i (veya Jok) kabul ettiklerinden dolayı bunların karşılığında şükran amaçlı olarak veya korunması ve verimliliğin devam etmesi için hediye sunu olarak kurban takdiminde bulunulmaktadır.

Kurban sunusunun ikinci boyutu ölmüş ataların tiepleri içindir. Tieplerin ikamet etmesi için yapılan kulübe tapınaklarda ölmüşler için kurban sunulmaktadır.

Kurban hem canlı (mesela öküz kurbanı) hem de cansız (yiyecekler ve benzeri)olabilmektedir.

Yoruba Dini

Yorubalar Batı Afrika kabilelerinden biridir. Nijerya‟nın güneybatı bölgesinde ve Togo ile Benin Cumhuriyeti (daha önce Dahomey‟di)arasında yaşamaktadırlar.

Yüce Tanrı (Olorun)

mitolojik tanrısal yaratıcı ve yüce varlık olarak Olorun (göklerin rabbi)kabul edilir.

 Yorubalar reenkarnasyona inanırlar ve yeniden doğumun belirleyicisi yine Olorun‟dur. Eğer beden almış ruh, dünya hayatında iyi bir yaşam sürerse Olorun ona ödül olarak yeniden doğumla bedenlenmeyi verir. Fakat dünyada kötü bir yaşam sürmüşse ceza olarak son derece sıcak bir yere (cehennem) yerleştirir.

yaratıcı unsur olan Olorun yaratma eyleminin başlatıcısıdır. Başlatma eylemi evreni ve insanı yaratma eylemini oğlu Obatala‟yı tevdi ederek gerçekleştirmiştir.

Yorubaların alt derecede ikincil tanrılarına Orişa denmektedir.

Bireyler genel olarak kendi atalarının/babalarının tanrılarına/orişalarına tapınmaktadırlar. Ancak orişasını bırakan bireyler de vardır.

Orişa değişimi basit bir olay değildir. Birey günlük yaşamında karşılaşmış olduğu kötü

talihlerle ve kötü durumlarla baş edemiyorsa ve bunda orişasının yardımını görmediyse onu

değiştirebilir.

Yorubalar arasında dini uygulamalar dua ve kurban ritüelleri etrafında yoğunlaşmaktadır.

Maskeler, çeşitli ayin elbiseleri ve ayin araçları, danslar dikkat çekmektedir.

DEĞERLENDiRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi Gondların Yüce Tanrısıdır?

a. şiramba Kamui

b. Garelamaisama

c. Bhagavantaru

d. Bhagavan

e. Chukvu

2. Aşağıdakilerden hangisi Afrika Kabile Dinlerinden değildir?

a. Serer Dini

b. Akan Dini

c. Odinani Dini

d. Ga Dini

e. Ifugao Dini

3. Malagasilerin Dini aşağıdaki hangi ülkeye ait bir dindir?

a. Kongo

b. Filipin Adaları

c. Madagaskar

d. Nijerya

e. Güney Afrika Cumhuriyeti

4. Dinka Dininde din adamlarına ne isim verilir?

a. Öncü Babalar

b. Öncü Efendiler

c. Öncü Atalar

d. Kahinler

e. şamanlar

5. Yorubaların inancına göre yaratıcı tanrı kimdir?

a. Obatala

b. Olorun Orişa

c. Bhagavan

d. Kamui

e. Ifugao Orişa

Cevap Anahtarı: 1. D 2. E 3. C 4. B 5. A

Geleneksel Asya Kabile Dinleri nelerdir?

Ainu dini (Japonya), Chenchu dini (Hindistan), Gond dini (Hindistan),Ifugao dini (Filipinler).

Geleneksel Afrika Kabile Dinleri:

Batı Afrika Dinleri nelerdir?

 Akan dini (Gana); Ga Dini (Gana); Aşanti dini (Gana); Dahomey (veya Fon) dini(Benin),Efik dini (Nijerya, Kamerun); Serer dini (Senegal, Gambiya), Yoruba Dini.

Doğu Afrika Dinleri nelerdir?

Dinka,Akamba dini (Doğu Kenya); Lotuko dini (Güney Sudan); Masai dini (Kenya, Tanzanya); Malagasiler (Madagaskar);

Orta Afrika Dinleri nelerdir?

Buşongo dini (Kongo),Bambuti (Pigme) dini (Kongo),Lugbara dini (Kongo);

--Güney Afrika Dinleri nelerdir?

Khoisan dini,Lozi dini (Zambiya),Tumbuka dini(Malavi, Zambiya ve Tanzanya)Zulu dini (Güney Afrika).

Tiep nedir?

kişinin hayaleti, gölgesi veya ruhu olarak tasavvur edilir.  ölümlü değildir.

Dinkalarda  toplumsal, siyasal ve dini öndere ne ad verilir?

öncü efendi

Dinkaların inançları nasıldır?

tek tanrı  ve ruh inançları  vardır.mabet ve ibadetle ilgili hususlarda “kurban‟ ritüeli mevcuttur.

Dinkaların  tek tanrı-yüce tanrılarına ne ad verilir?

Jok ve Nihailik

Dinkalarda hediye takdimi anlamındaki kurban sunuları niçin yapılır?

şükran ve korunma amaçlı olarak ve verimliliğin devam etmesi gerçekleştirilmektedir.

Kurban sunusunun ikinci boyutu ölmüş ataların tiepleri içindir.

Dinkalarda Öncü efendilerin ilki kimdir?

Aivel Longar

Öncü Efendilerin  görevleri nelerdir?

-Dini ayin ve ritüelleri, kurbanları düzenler

-Yağmur için tanrısal güçlere dualarda bulunur

-Kabilenin, hayvanların, toprağın bereketi ve korunması için tanrısal güçlere dualar eder

-Kabileler arasında çıkan anlaşmazlıklar, kavgalar, çekişmelerde yatıştırıcı rol oynarlar

-Kabileler arasında husule gelen düşmanlıkları bertaraf etmede barıştırıcı rol oynarlar.

Yorubaların mitolojik tanrısal yaratıcı-yüce varlıklarına ne denir?

Olorun

Yorubaların alt derecede ikincil tanrılarına  ne denmektedir?

Orişa

                                                                                                 RESUL BALCI   DİCLE- İLİTAM  2014

NOT:DİCLE-İLİTAM 2013 MEZUNLARININ YAPMIŞ OLDUKLARI SORU-CEVAP ÇALIŞMASI

**DİNLER TARİHİ.3.HAFTA ÇALIŞMARI*******************

1-Geleneksel kabile dinleri NEDİR?

dünya üzerinde çoğunlukla Afrika yerli halklarının geleneksel inanç ve uygulamalarını sürdürmüş oldukları dinleridir.

2-yaşayan gelenekesel kabile dinleri hangileridir?

Dinka ve Yoruba dinleridir.

3-Geleneksel Kabile Dinlerinin genel ortak özellikleri nelerdir?

a-Geleneksel Kabile Dinleri kabileye ait olup genelde kabile adı ile isimlendirilir.

b-Genel yaşam ve dini hayat iç içedir, bir bütündür. Bireyselcilik yoktur.

c-Göksel ve ruhsal bir alem algısı olup, orada ruhsal yaratıkların varlığına ve çoğunlukla insan ruhlarının ve başka ruhsal varlıkların o alemle ilişkisi olduğuna inanılır.

d-Ruhun bir şekilde yaşadığına inanırlar.

e-Geleneksel Kabile Dinlerinin bir kurucusu yoktur.

f-Yerel özellikler taşır, yayılmacı değildir.

g-Geleneksel Kabile Dinlerinde kutsal ile kutsal olmayanın sınırları belirgindir.

h-Kutsal Kitapları, yazılı metinleri yoktur. Mitolojileri, sözlü gelenek üzerinden aktarılır.

ı-Kutsal Yüce Varlık inancı vardır, çoğunlukla yaratıcı tanrı olarak telakki edilir. Çoğunlukla göksel ve gökte olduğu algılanır.

j-Kutsal Yüce Varlık dışında, ondan alt derecede önemi haiz başka tanrısal varlıklar ve ruhsal varlıklar vardır.

k-Genelde atalara dair inançlar ile ruh inancıyla ortak ilişkili olarak atalar kültü yer alır.

l-Büyü ve büyüyle ilişkili hususlar önemlidir.

4-Günümzde bahsi geçen biçimlerde geleneksel din ve inançlarnı sürdüren kabileler nerede yogunlaşmaktdır?

afrika.

5-Geleneksel Asya Kabile dinlerinden varlığını devam ettirenler nelerdir?

a-Ainu dini (Japonya): Ainular arasında üç husus dikkat çekicidir.

Bunlar, ruh-enerji (ramat), tanrı-ruh (kamui) ve sunak (ınau) kavramlarıyla özetlenebilir.

Birincisi mana, güç diye de ifade edilebilir.

Inau:Ainuların ayin ve merasimlerinin merkezinde duran, kutsal güç,ramat veya ruh-enerji ile dolu olduğuna inanılan özel olarak hazırlanmış değnek-çubuktur. O,canlı bir ağaçtan yapıldığı için ayrıca hayat veren şiramba Kamui‟yi temsil eder.

 Ramat; insanlar, hayvanlar, ağaçlar, bitkiler ve hatta maddeler bozulduğunda veya öldüğünde onu terk eden ama yok olmayan bir enerjidir.

 Kamui ise; ramatlarla yakından ilişkili olup tesir etme gücünü ramatlarından alan iyi veya kötü tanrılar ve ruhları anlatan bir terimdir.

b-Chenchu dini (Hindistan): Bunlarda iki tanrı dikkat çekmektedir. Avcılıkla ilgili tanrıça Garelamaisama‟dır. Dişi hayvanları avlamazlar ve avlardan tanrıçaya sunularda bulunurlar. Bir de gökyüzünde oturan, gökgürültüsü ve yağmuru kontrol eden gök tanrısı Bhagavantaru vardır.

c-Gond dini (Hindistan): Mitolojik tanrıları „dünya üzerinde ikamet eden‟ Bhagavan‟dır. Bunlarda tenasüh inancı vardır ve ruhlar cevher havuzunda ikame ederler.

d-Ifugao dini (Filipinler): Çarpıcı olan hususlardan birisi de evren algılarıdır. Beş bölgeli evrenden ikisi sanaldır. Birincisi, Ifugaoların yaşadığı yeryüzü, bunun yukarısı gökyüzüdür, aşağısı ise yeraltıdır. Dördüncüsü ve beşincisi ise hayali, sanal gökyüzü ve yer altı katmanlarıdır.

6-geleneksel Afrika dinleri nelerdir?

Geleneksel Afrika Dinlerinden ayrıntılı şekilde sunulmuş olan Dinka ve Yoruba dinidir.

Akan dini (Gana)

Ga Dini (Gana):

Aşanti dini (Gana):

Dahomey (veya Fon) dini (Benin)

Efik dini (Nijerya, Kamerun)

Odinani dini (Nijerya, Kamerun)

Serer dini (Senegal, Gambiya)

7-Doğu Afrika‟da yer alan kabile dinlerinden birisi ise Dinka dinidir. Diğeri?

Akamba dini (Doğu Kenya)

Lotuko dini (Güney Sudan)

Masai dini (Kenya, Tanzanya)

Malagasiler (Madagaskar)

8-Orta Afrika‟da yer alan geleneksel kabileler ve dinler nelerdir?

Buşongo dini (Kongo)

Bambuti (Pigme) dini (Kongo)

Lugbara dini (Kongo)

9-Güney Afrika‟da yer alan geleneksel kabileler ve dinler nelerdir?

Khoisan dini

Lozi dini (Zambiya)

Tumbuka dini

Zulu dini (Güney Afrika)

10-dinka dini hakkında söylenmesi gerekenler nelerdir?

Dinka dininde inançla ilgili hususlarda „tek tanrı‟ ve „ruh‟ inançları; mabet ve ibadetle ilgili hususlarda „kurban‟ ritüeli; toplumsal, siyasal ve dini önder olarak „öncü efendi‟ denebilecek Şahıslar dikkat çekmektedir. Bunların hepsi birbirleriyle ilişkili olup bir bütünün, Dinka dininin tamamlayıcı unsurlarıdır. Dinka klanlarının bazısının Jok, bazısının ise Nihailik şeklinde isimlendirdikleri tek tanrı, yüce tanrı inançları vardır. Nihailik adı verilen bu üstün yüce varlığın her şeye gücünün yettiği, görünmediği ve insan davranışlarını iyi veya kötü yönde etkileyip şekillendirdiğine inanılır.

11-dinkalarda ruhun ölmezliği inancı nasıldır?

Dinkalar her insanın bir tiepi olduğuna inanırlar. Tiep, kişinin hayaleti, gölgesi veya ruhu olarak tasavvur edilir. Tiep, ölümlü değildir. Birey öldüğünde tiepinin vücudunu terk edeceğine inanırlar. Ancak ölümlü olmayan ruhun/tiepin cesedin başında ve etrafında görünmez şekilde dolandığını kabul ederler.

12-dinkaların öncü efendileri kimdir ve görevleri nelerdir?

 Dinka mitolojisinde çeşitli varyantları bulunan anlatılara göre öncü efendiliğin bir başlangıcı, başlangıç miti vardır. Öncü efendilerin ilki Aivel Longar‟dır. Öncü efendiler ayinleri düzenler ve kurban ritüellerini yönetirler.

Onların çeşitli görevlerinden bazıları şunlardır:

-Dini ayin ve ritüelleri, kurbanları düzenler

-Yağmur için tanrısal güçlere dualarda bulunur

-Kabilenin, hayvanların, toprağın bereketi ve korunması için tanrısal güçlere dualar eder

-Kabileler arasında çıkan anlaşmazlıklar, kavgalar, çekişmelerde yatıştırıcı rol oynarlar.

-Kabileler arasında husule gelen düşmanlıkları bertaraf etmede barıştırıcı rol oynarlar.( Dinka dininde dualar ve kurban takdimi en önemli ritüellerdir.)

13-yoruba dininde yüce tanrı anlayışı nasıldır?

 Yorubalar Batı Afrika kabilelerinden biridir. Kendilerine has dinleri kabile isimleriyle, Yoruba Dini şeklinde ifade edilmektedir. Geleneksel Afrika Kabile Dini Yoruba‟da mitolojik tanrısal yaratıcı ve yüce varlık olarak Olorun kabul edilir. Olorun, göklerin rabbi anlamına gelir. Dolayısıyla göksel yüce varlık inancı vardır. Yorubalar reenkarnasyona inanırlar ve yeniden doğumun belirleyicisi yine Olorun‟dur. Yorubalar mitolojideki yaratıcı tanrılar ve göklerin hakimi olan Olorun‟dan başka alt derecede ikincil tanrılara tapınmaktadırlar. Bunlara Orişa denmektedir. Yorubalar arasında dini uygulamalar dua ve kurban ritüelleri etrafında yoğunlaşmaktadır. Maskeler, çeşitli ayin elbiseleri ve ayin araçları, danslar dikkat çekmektedir.

Önemli= Bugün Geleneksel Kabile Dinleri müntesipleri çoğunlukla Afrika, Asya ve Amerika kıtalarında bulunmaktadırlar. Geleneksel Kabile Dinlerinde genelde göksel yüce varlık (Yüce Tanrı) inancı vardır.

Afrika Kabile Dinlerinden Dinka Dini, Sudan’da yaşayan yirmi civarında klanı bulunan bir kabilenin dinidir. Yüce Tanrıları ya Nihailik ya da Jok diye isimlendirilen, yağmur yağdıran göksel tanrıdır. Bunun yanında her insanın koruyucu ruhu gibi bir tanrısal varlığı var olduğuna inanırlar. Buna ‘tiep’ denir ve bedenle birlikte ölmediğine inanırlar. Onlar için ata ruhları evi anlamıyla kulübeler yapar, takdimelerde bulunurlar. Öncü Efendi denen bir liderleri olur. Onların dini, siyasi ve sosyal görevleri vardır. Aileden gelir. Dua ve kurban ritüelleri çoktur. Yorubalar Nijerya’nın güneybatı bölgesinde ve Togo ile Benin Cumhuriyeti’nde yaşayan bir kabile olup Yüce Tanrı inancı vardır ve ismi Olorun’dur. Dinka tanrısına göre daha göğün ötesine çekilmiş bir tanrıdır. Yaratma eylemini yürüten onun oğlu olan tanrıdır. Ayrıca, Yorubalarda ikincil tanrılar vardır. Orişa denen bu tanrıların küçük heykelleri vardır. Tapınma objeleri daha çok Orişalardır. Eğer bir kimse Orişasından memnun değilse değiştirebilir. İbadet yine dua ve kurbandır.

                                                                                                                Dinler tarihi ünite 5

                  Geleneksel Türk dini

Soru1  Türkler islam dininin kabulünden önce hangi dinlere inanmışlardı ?

Cevap1 Budizm, Hinduizm, Maniheizm, Mecusilik, Musevilik ve hıristiyanlık gibi dinleri kabul ettikleri olmuştur. Ancak bu dinleri kabul toplu şekilde olmayıp bazı boyların her hangi birdini kabul etmele eri biçimindedir. Türkiyede, Türklerin geleneksel dinleri için tarihçiler tarafından genel kabul gören isim geleneksel Türk Dini’dir. Bu isimlendirme ü.günay h.güngöre aittir

Soru2 eski Türk’lerin Gök Tanrı ile ilgili inançları hakkında bilgi veriniz.

Cevap2 geleneksel Türk Din’inde göksel yüce varlık inancı vardır. onun en yaygın ve belirgin ismi “gök tengridir”. Türkiye Tükçe’sinde kullanılan tanrı kelimesi “tengri” kelimesinin dönüşmüş halidir. Tengri gök anlamındadır. Gök Tanrı inancında yaratıcı Tanrı fikrinin yer aldığı bunun yanında tanrıya eş ve çocuklar isnad edildiğini kabul edenlerde vardır.

Altaylarda gök-yer–yer altı evren algısında göksel yüce varlık ulu tanrı Ülgen şeklinde kendisini göstermektedir.Ülgenin oğulları vardır ve Altayboylarından herbiri bu oğullardar birini kendilerinin koruyucu ruhları olduğunu kabul ederler. Altay Türklerine Ülgen altın kaplı bir sarayda , altın bir taht üzerinde oturmaktadır. O, evreni, göğü, güneşi, ayı, yeri, dağları, ovaları, ormanları, ateşi yaratan ve idare edendir. Kaderi belirleyendir .O iyilik tanrısıdır, ondan kötülük çıkmaz / Yer altı ruhları için ise kötülüğü temsil eden Erlik kan bulunmaktadır Erlik kan’a da ,oğullar ve kızlar atf edilmişdir. Bunları yine kötü ruhlar şeklinde telakki ederler. Benzer bir algı Lebed türklerin de de yer almaktadır Altay ve lebet Türklerinde düalist algı mevcuttu

Eski Türklerde Gök Tanrı aşkın, kurdetli yüce tanrıdır bunu kitabelerdeki semavi, yüce ve güçlü şeklindeki vasıflandırmalardan anlamak mümkündür. Ancak ebedi geç bir dönemde , Moğollar çağında Bengü kelimesi ile rastlanır . Bu ahiret dolayısıyla son fikrini sonradan gelişmesiyle ilişkili olmalıdır.

Gök Tanrı’nın yaratıcı, herseye gücü yeten, ezeli ve edebi, hakanlara kut ve güç verip tahta çıkaran ve indiren, kozmik düzeni ve toplumsal organizasyonu sağlayan, kaderi belirleyendir. Bu özellikleriyle evren ve insan hayatına dokunan canlı bir tanrıdır. Bununla birlikte Gök Tanrı’nın tapınağı mevcut değildir.

Türklerde Tanrı inancıyla ilişkili olarak Umay’dan da bahsetmek yerinde olur. Göktürk kitabelerinde zikri geçen Umay’ı Gök Tengri’nin dişil müadili olarak düşünenler olmuştur. Ancak, zikri geçen kitabelerde, Kültigin ve Tonyukuk yazıtlarında kağan’ın Gök’e, eşi ise Umay’a nisbet edilmektedir.

Ayrıca Türkler’in Tanrı’yı ifade etmek için idi, iz, ugan, çolab, bayat, ve benzeri terimleride zamanla kullandıklarını belirtmek gerekir. Ancak bunlar daha çok farklı dil ve dinlerin etkisiyle oluşmuştur.

Soru3: Eski Türklerin evren algısı nasıldır ?

Cevap3: Eski Türklerde gök ve yer şeklinde iki katmanlı bir evren algısı mevcuttu. Tabiatla ilgili inanç ve uygulamalarında da kendisini gösterir bu evren algısı. Orhun Kitabelerindeki “mavi gök” ile “yağız yer” ifadeleri bu iki katmanlı evren algısını ortaya koyar. Ancak burada evrenin ikiliğinden ziyade birliği ve birlikteliği algılanmaktadır.

Soru4: Eski Türklerin tabiat ve tabiat varlıklarına dair inançlarıyla ilgili bilgiler nelerdir ?

Cevap4: Eski Türklerin tabiat ve tabiat varlıklarına dair inançlarının önemli bir boyutu ruh inancı ile ilgilidir. Eski Türklerdeki Gök Tanrı inancında ruh inancının ilgisi açıktır.

Gök Tanrı ve tabiat ruhlarina dair inançların birbiri ile ilişkisin e yer-su inancı ve kültünde daha açık şekilde görmek mümkündür. Dağ kültünün doğrudan Gök Tanrı ile ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Adeta dağ Gök Tanrı’ya adanmış tapınak, ormandaki kayın ağcı veya mağara mezbah anlamını taşımaktadırlar.

Ayrıca, eski Türklerde tabiattaki her bir varlığın sahibi bir ruh vardır. Bunlar hiyerarşik olarak vazife yaparlardı. Bütün nehirlerin, denizlerin, göllerin, dağların, tepelerin, içinde veya yaşayanların koruyucu ruhları vardır.

Soru5: Geleneksel Türk dinindeki temel inanç nedir ?

Cevap5:Geleneksel Türk dinindeki temel inanç Göksel yüce varlık inancı denebilir. Görünen alemin en yüce varlığı gök, tek tanrı fikrini anlatırken göğün tabiat varlıklarına dair inançları da kendisinde barındırmaktadır

Güneş, Ay ve yıldızlara ilişkin inançlar merkezi bir noktada durmazlar. Bununla birlikte onlara kutsallık atfedildiğine dair bilgiler vardır Hunların ay’a ve güneşe saygılı bir duruşla yücelttiklerine dair bilgiler vardır

Türkler yıldızlar ve gezegenlere dair inançlara yer vermişlerdir ay ve güneşten sonra en fazla dini anlam ve önem yıldız Venüs (zühre, çoban , çolpan , sabah yıldızı ) olmuştur

Soru6: eski Türklerdeki “yersu “ inancı nedir ?

Cevap6: eski Türklerdeki “yersu “ inancı yeryüzünün kutsal olarak algılanmasıdır. Yersu ifadesi Göktürk ve Uygurlarda bulunmakla beraber bütün Türk topluluklarında tabiat kuvvetlerine dair inançlar yer almaktadır yersu kültünün en belirgin örneği dağ kültüdür. Öte yandan tabiata dair inançlardan daha kültü Gök tanrı inancıyla ilişkisi en yakın olanıdır. Eski Türk aklı dağları tanrı ile insanın ilişki kurma alanlarının başında kabul etmiştir. Bunun için dağları kutsal ve tapınak olarak  telakki etmişlerdir. Dağ kültüyle paralel ve iç içe olan başka bir yersu kültü ise orman ve ağaç kültüdür.  Ötüken’in ormanla kaplı bir dağ olduğu, ötüken yış (ötüken ormanı) ‘ın kutsal olduğu bilinmektedir.

Türkler arasında ne ateş ne su ne de toprağa dair inançlar bu tabiat varlıklarını tapınma biçiminde değildir fakat tabiat varlıklarına genel bir kutsallık atfetmekle beraber olay, yer ve duruma göre görünür hale gelmektedir. Bu kutsallaştırma genelde ateş, su, ırmak, toprak , kay gibi tabiat varlıklarının bir izisi yani sahibi veya ruhu olduğu kabul edilmektedir . Bu tür varlıklar ıduk, yani kutsal olarak telakki edilmektedir.

Soru7:  Eski Türklerdeki “ot izi“ anlayışı nedir ?

Cevap7:  Ateşe kutsallık ve temizleyicilik anlamını yüklemişler ona karşı saygı beslemişlerdir. Altaylar ve Yakutlar ateşteki bu kutsal ve temizleyici güce “ot izi” ateş sahibi veya ateş ruhu ismini vermişlerdir. Yakutların ava çıkmadan önce ateşin üzerinden atlama veya tütsüleme yoluyla elbiselerini ve silahlarını arındırma uygulamasını gerçekleştirirlerdi . Göktürklerde veya Moğollarda ateş kültüne dair örnekler mevcuttur.

Baş kurtar ve kazaklar arsında hastaları kötü ruhlardan temizleme amaçlı alaslama uygulaması devam etmektedir. Ateşle ilgili sihir ve büyü amaçlı yorumlarda yer almaktadır ateşle ilgili inançlar bağlamında değerlendirilecek bir hususda ocak kültüdür. Ateş yanan ev, ocak tüten ev, aş pişen ev anlamına gelmektedir. Bu da toplumsal birliktelikte ve atalar kültü ile ilişkilidir. Bunun hayata yansıması aileye, ocağa, ateşe, atalara ve benzeri hususlara saygı ve hürmet biçimindedir.

Eski Türklerin dini inançlarına ilave olarak su kültüyle ilgili olarak Göktürkler ve Uygurlarda Tamir nehrinin kaynağına kutsallık atfedilmesi örnek verilebilir . Toprak, taş ve kaya kültüne dair inançları bütün olarak yersu inancındaki yer kelimesi ile açıklamak mümkündür.

Soru8: Eski Türklerdeki Atalar kültü nedir?

Cevap8: Eski Türklerde atalar kültü ölmüş belli ataları yüceltme ve onlar adına mezarlarına kurbanlar takdim etmedir. Atalar kültünde, bireysel/ailevi atalar yanında topluma mal (a şapkalı) olmuş, atalar ve onlara saygı gelişmiştir. Bununla birlikte ölmüş herkesin kültünü oluşturmamışlardır. Bu nedenle ölüler kültü ile atalar kültü birbirinden farklıdır. Atalar kültünde dikkat çeken hususlardan biride babaerkil toplumlarda daha uygundur. Bu nedenle tazimde ve ziyarette bulunulan ata mezarları daha çok erkek atalarınki olmuştur

Soru9:  Türklerde atalar kültüne en eki örnekler nelerdir?

Cevap9: Hunların her yıl mayıs ayı ortalarında atalarına kurban taktim ettiklerini yine Gök Türk ve uygurların aynı mevsimde kutsal dağ üzerine çıkıp tanrıya ve atalara kurban kestikleri bilinmektedir. Ayrıca ataların mezarlarına kıymetli eşyalarınında gömüldüğü bilinmektedir.

Soru10: Türklerdeki Ongon veya Töz inancı nedir ?

Cevap10: Moğollar ve Türklerce isimlendirilen bu suretler genelde tavşan, ayı, kartal, sincap gibi hayvan suretlerinde algılanmaları ve bu hayvanların karşılığı olan isimlerle isimlendirilmiş olmalarıdır. Bu durum, ruh inancı ile ilişkili olup onun uçucu bir şey olduğunu algılama söz konusudur. Mesela Yakutlara göre çocuğun ruhu bir kuş biçiminde gökten inerek anne karnına girer. Hayvan suretinde töz algısına Altayların genelde kuş ve çoğunlukla kartalı sembol olarak kullandıklarına örnek verebiliriz. Oğuzların bir kuşun (şahin, kartal, tavşancıl, sungur, üçkuş ve çakır kuşu) dört boyu sembolize eden ongon olduğunu kabul etmeleri koruyucu ruh inancı ile ilişkilendirilebilir.

Soru11: Türklerde ölüm ve ölüm sonrasına ilişkin inançlar nasıldır ?

Cevap11: Türklerdeki kıyamet tasavvuru geç dönemde, düalist algını gelişmesine paralel olarak bilgi düzeyine çıkmıştır. Bu konuda Altaylar’ın üç katmanlı evren algısı ışık – karanlık / ak – kara veya gök – yeraltı şeklindeki düalist algı kıyamete ilişkin bir değişimi de ortaya koyar

Soru12: Eski Türklerden Altaylar’ın kıyamet ile ilgili ilişkileri nasıldır ?

Cevap12:Altaylar kıyamete “kalkanç , çak “ derledi. Onlara göre kıyamette önce yer altı / cehennem tanrısı Erlik yeryüzüne yaklaşacak, bu arada iyilik tanrısı Ülgen unutulacak, böylece iyi ve kötü tanrılar savaşacak fakat sonunda Ülgen tek başına kalacak ve haşri başlatacaklardır. Bu kıyamet algısını sonradan geliştiği anlaşılmaktadır. Bunun gibi kıyamete “uluğ gün” denmesi de geç dönemlere aittir.

Soru13: Eski Türkler ölen kişi için ne tür yas tutarlardı ?

Cevap13: Eski Türk dininde, ölen kişi için duyulan acı çeşitli şekillerde ve bazı merasimlerle ifade edilirdi. Mesela Hunlar, adetleri üzerine saçlarını keserlerdi, Kahram için daha çok yüzlerini yaralayarak kan akıtırlardı. Ölünün çadırı etrafında dolanarak, kapısının karşısına gelince yüzleri kanatma biçiminde yas uygulamaları vardı. Yine Göktürk Kitabelerinde kağanların ölümü münasebetiyle komşu kabilelerden gelenler arasında özel yascıların bulunduğu görülmektedir. Çin kaynaklarının verdiği bilgilere göre Moğolistan’ın kuzeyinde oturan Hunlar, I. Yüzyılda kabile reislerini sırmalı elbiseler içinde gömerlerdi. Göktürklerdeki “balbal” yani hakan gibi ileri gelen kişileri mezarlarına öldürdüğü düşmanları temsilen yerleştiren taş heykeller ise ruhsal alemde ölene hizmetkar olduklarını anlatmaktadır.

Soru14: Eski Türkler’in ölü gömme ve cenaze merasimleri nasıl olmuştur?

Cevap14: Türklerde yoğ töreni ve yoğ aşından bahsetmek mümkündür, cenaze töreni ile ilgili yoğ aşı geleneği Altay ve Yeniseyli türklerde ; Sakalr, Kırgızlar, Kazakla, Göktürkler yani kadim dönemden günümüze bütün Türklerde mevcut olmuştur.  Arkeolojik kazılardan elde edilen bilgilere göre ve bilinen ölü gömme adetlerindeki uygulamalarda, özellikle ölüyle birlikte gömülen kişiler insanları temsil eden heykeller, eşyalar ahirete dair inançların varlığına delil olarak görülmektedi.

Soru15: Eski Türklerin kurban kültü ve diğer uygulamaları ile ilgili neler söylenebilir?

Cevap15: Eski Türklerde, Gök Tengri olsun yer altı dünyasının ruhları olsun ata ruhları olsun yani görünmeyen alemin bütün ruhları ve ruhsal / tanrısal varlıklarına ilişkin temel kült ve uygulama biçimi kurban kültüdür. Hatta Türklerin tek ibadet biçimi olduğunu söylemek mümkündür. Türklerde sistemli, günlük ve kişisel İbadetlerden ve tapınaklardan bahsetmek mümkün gözükmemektedir. Ancak, bu Türklerin Gök Tengri başta olmak üzere dualarıyla dileklerde, şükranlarda bulunmadıkları anlamına gelmez. Türklerdeki en belirgin ibadet doğaya, doğa varlıklarına karşı saygılı davranış olarak kendini gösterir. Ayrıca Türklerin yoğ törenlerinde, cenaze merasimlerinde kurban kültü birincil rol oynamaktadır.

Soru16: Türklerde kaç türlü kurban geleneği vardır ?

Cevap16: Türklerde 2 türlü kurban etme vardır.

1-Canlı hayvanı kurban etme “tayılgan” ismini verdikleri uygulama Bunlar içinde en makbul olanı at idi. Ayrıca sığır ve davar cinsinin erkek olanları ikinci derecede makbul olanıdır.

2-Kansız kurban “saçılgan” ismini verdikleri uygulama bunlar ise kımız, süt, şarap, darı, buğday, pirinç gibi gıda maddeleridir.

Soru17: Eski Türklerdeki şaman geleneği nasıldır?

Cevap17: Eski Türklerdeki şamanlar dini ayin ve kurban merasimlerini yöneten ruhlarla insanlar arasında aracılık yapan kişilerdir. Şamanlar ruhlarla iletişim kurma uzmanıdırlar. Bu iletişimde at ruhlarından aldıkları kuvvet ve ilham ile ruhlar hakkında bilgi ve tecrübe sahibidirler.

Şamanların ayinlerinde kurban kültünün önemli bir yeri vardır. Şamanlar bu kurbanları 7, 9 veya 16 kat göğe uçarlar, yeraltının katlarına yine bu kurbanların araç olarak kullanılmasıyla inerler

Şamanların genelde Gök Tanrı, bunun yanında 2. Derecede veya ona rakip olarak gözüken kutsal ruhlar, kötü ruhların sebep oldukları hastalıklar ve ölüm öteki alemde ruhun geleceği, sosyal hayatın çeşitli sıkıntı ve problemler gibi hususlarda rol aldıkları görülmektedir

Şamanların gelecekten haber verdiklerine de inanılır. Altaylara göre şamanlık aileden irsen geçer. Çoğunlukla çocukluk çağında sar’a nöbetleriyle birlikte gelen bir hastalın olarak kabul edilir. Şaman olmak için belirli bir eğitim görmek yeterli ve gerekli değildir. Doğal, zorunlu ve kaçınılmaz bir şekilde kişiye sirayet eder. Şamanlığın başlangıcına dair Radlof nöbetlerinin beklenmedik bir zamanda geldiğini söyler.

     Değerlendirme soruları

1)Geleneksel Türk dininde Tanrı inancı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yalnlıştır?

A)Yüce Tanrı inancı vardır                                   B)Göksel yüce varlık inancı vardır

C)Gök Tengri ismiyle bilinen bir tanrıdı            

D)eşi ve çocukları olan bir panteonda Baba Tanrı inancı vardır

E) Tek Tanrı inancı vardır.

2) Gelenkesel Türk dininde tapınağın ismi nedir?

A) Vihara                                                          B)Tapınak yoktur

C)Dağ tapınağı                                                 D)Kilise

E)Mağra tapınak

3)Tabiatla ilgili inançlardan hangisi Gelenkesel Türk Dininde bulunmaktadır?

A)Güneş tanrıçası Ama terasun’dur                             B)Türkler güneşe ve aya dönüp ibadet ederlerdi

C)Dağ tanrısı kurttur.                                                      D)Ağaçlara saygı olup onun adına kurban kesilir

E) Gök Tengri yüce tanrıdır               

4)Geleneksel Türk Dininde cansız kurbana ne isim verilirdi?

A)Saçılgan                                   B)Tayılgan

C)Atılgan                                      D)Kut

E)Yuğ

5)Eski Türk Yazıtlarında yeryüzüne  dair inançlara ne isim verilir?

A)Toprak ana inancı                                B)Kutsal dağ inancı

C)Yer-su inancı                                          D)Ongon inancı

E)Tabiat inancı

CEVAP ANAHTARI

1-d/2-b/3-e/4-a/5-c/      

             

               

 DİNLER   TARİHİ 6. ÜNİTE

1-Tao ne anlama gelir*

a-Düzen   b-Birlik    c-Yol    d-Ölümsüzlük

2-Alemin işleyişinde  2 unsur vardır.Hangisi erkek olanıdır?

a-Yin   b-Yang   c-Laozi  D-Tan

3-Taoizmin ilk kurucusu kimdir?

a-Laozi  b-Tao  c-Yin  d-Yang

4-Taoculuğu evrensel  din olarak niteleyen eser hangisidir?

a-Tao Te Ching   b-Liezi    c-Zhuangzi   d-Hua Hu King

5-Taonun gizli gücü olan ve varlıkları besleyen güç hangisidir?

a-Yang   b-Te    c-Yin   d-Nefes

6-Temsilcisi  Chuang Tzu olan Tao ekolü aşağıdakilerden hangisidir*

a-Bireysel  b-Legalist  c-Simyacı   d-Mistik 

7-Bireysel Tao ekolünün temsilcisi kimdir?

a-Chiang Tao   b-Shang  Tzu   c-Yang Tzu D- Han Fei Tzu

8-Sihirbazlık-Büyü ile ilgili Tao ekolü hangisidir?

a-Simyacı   b-Bireysel  c- Mistik   d- Legalist

9-Aşırı kaderciliği savunan Tao ekolü hangisidir?

a-Legalist    b-Bireysel   c-Simyacı   d-Mistik

10-Taoizm hangi imparator tarafından tamamen yok edilip nüshaları yakılmıştır?

a-Teang Kao  Tsung  b- İmparator  Wu    c-Ming Huang   d-Yühan Shih-Tsu

11-Çin Dinleri hangi kategoride değerlendirilir?

a-Tek Tanrı  b-Evrensel  c-Milli  d-Kabile

12-Aşağıdakilerden hangisi Çindeki büyük dinlerden değildir?

a-Zerdüştlük   b-Konfüçyüs  c- Taoizm   d-Budizm

13-Çindeki en eski ve büyük din hangisidir?

a-Budizm   b-Konfüçyüs   c-Taoizm  d-Caynizm

14-Konfüçyüs dini Çinin dışında ilk defa nerde yayılmıştır?

a-Tayland     b-Vietnam   c-Kore   d-Japonya

15-Aşağıdakilerden hangisi Konfüçyüsün 5 ilişkisinden biri değildir?

a-Abi-Kardeş  b-Hükümdar-Tebaa  c-Hükümdar-Gök  d-Yer-Gök

16-Konfüçyüsün İyi Davranma prensiplerinden aşağıdakilerden hangisi yoktur?

a-Ren  b-Li   c-Yi   d-Şang-Ti

17-İyi Davranma prensiplerinden biri olan Namuslu olmak aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?

a-Hiae   b-Yi     c-Ren     d-Li

18-Aşağıdakilerden hangisi Konfüçyüsün 5 klasik eserlerinden değildir?

a-Yi King    b-Su King    c-Şi King     d-Lun-Yü

19-Konfüçyüsün mistik ve metafizik olaylarını anlattığı eseri hangisidir?

a-Tarih kitabı  b-Değişiklikler kitabı   c-Şiirler kitabı  d-Törenler kitabı

20-Aşağıdakilerden hangisi Konfüçyüsün  5 temel faziletlerinden biri değildir?

a-Adalet    b- İyilik    c-Doğruluk   d-Akıllılık

 CEVAP  ANAHTARI

1-C   2-B   3-A  4-D   5-B   6-D   7-C   8-A   9-B   10-D   11-C   12-A   13-B   14-C   15-D   16-D  

17-B    18-D   19-B    20-A

                                HAŞİM  PARILTI

BAŞARILAR…

 ******************************DİNLER TARİHİ 1.HAFTA ÇALIŞMALARI*****************************

1-MİLLİ DİNLER NELRDİR?

1- Milli Dinler Hinduizm; Budizm; Zerdüştîlik ve Maniheizm

2-EVRENSEL DİNLER NELERDİR?

2- Evrensel Dinler Yahudilik; Hıristiyanlık ve İslam

3- din bilimcileri arasında dini sadece sosyal bir fenomen olarak anlaşılması gerektiğini ifade edenlere nedenir?

3-indirgemeciler.

4-METODOLOJIİK AGNOSTİSİZM NEDR?                                                                                                                                                    

4- orta yolu izleyen içerden veya dışardan bakışın savunuculuğunu yapmaksızın hakikatı araştırmak için her türlü çabayı önemseyen ve onları birbirleriyle mukayese eden nötürcü bir bakış açısı daha vardır ki buna “metodolojik agnostisizm” denilmiştir.

5-DİN BİLİMCİLER DİNLERİ ARAŞTIRIKEN BUNU DA YAPARLARKEN DİNİN KÖKENİ,FONKSİYONU,AMACI VE TAŞIDIGI HAKİKAT BAGLAMINDA YAPMAKTADIRLAR VE HANGİ SORULARI SORMAKTADIRLAR?

5-(1).Dinin başlangıç noktası yani kökeni nedir?(2).Dinin işlevi nedir?3.Din, yaşayanları için ne anlama gelir?(4).Dinin iddiaları doğru mudur?

6-DİNİ KENDİNE ÖZGÜ BİR OLGU OLARAK KABUL EDENLER KİMLERDİR?

6- Rudolph Otto, Gerardus van der Leeuw ve Mircea Eliade dini kendine özgü bir olgu olarak kabul eden üç önemli din bilimcidir.

7-DİNİN KENDİNE ÖZGÜ BİR TABİATI OLDUGUNU VURGULAYAN KİMDİR?

7- - Rudolph Otto.

8-GERARDUS VAN DER LEEUV DİNİ NASIL ANALİZ EDER?

8- dört dinsel tecrübenin içeriğini dinsel özne, dinsel nesne, dinsel etki ve dinsel ifade çerçevesinde analiz eder.

9-DİNİ;DİNİ DEMBOLLERİN OLUŞTURDUGU DİNDAR İNSAN (HOMO RELİGİOS)VE SEMBOL YAPAN İNSAN(HOMO SEMBOLİCUS)OLARAK İFADE EDEN KİMDRİ?

9-mircae eliade.dir.

10-BİR DİNLER TARİHİ DERSİNİN KONUSU OLAN DİNE YAPILAN TANIMLAR NELERDRİ?

10-**Din insanın kutsal saydığı şeylerle olan ilişkisidir.**Din ruhsal varlıklara inançtır.**Din mutlak itaat duygusundan ibarettir.**Din melekelerimizin serbest olarak kullanılmasını engelleyen yasaklar bütünüdür.**Din bir inançlar davranışlar ve sosyal hayatın muayyen şartlarına göre oluşturulmuş kurumlar sistemidir.**Din dua, kurban ve inançla kendini gösteren bir arzudur.**Din akıl sahiplerini kendi iradeleriyle halde salaha, ahirette felaha sevkeder.**Din, kul ile rabbi arasındaki muameleden ibarettir.

BİLGİLEN= Türk Dil Kurumu sözlüğünde: "Tanrı'ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurum, diyanet" ve "Bu nitelikteki inançları kurallar, kurumlar, töreler ve semboller biçiminde toplayan, sağlayan düzen" şeklinde tanımlanır.

11-DİNLER TARİHİ NASIL TANIMLANIR?

11- Dinler tarihi, tarih ve filoloji yardımı ile dinlerin doğuşunu, gelişmesini, inanç, ibadet ve ahlâkî değerlerini, tarihî seyir içinde inceleyen ve fenomenolojik metoddan da yararlanarak dinî fenomenlerin yapısını ve özünü araştıran bir ilim dalıdır diye de tarif edebiliriz.

12-KARŞILAŞTIRMALI DİNLER TARİHİ NASIL TARİF EDİLİR?

12- Dinlerin benzeyen ve ayrılan yönlerini, dinî kurumları, itikadî, pratik ve sosyal yönden karşılaştırmalı olarak Tarihî ve fenomenolojik gelişme içinde inceleyen bir bilim dalıdır.

13-DİNLER TARİHİNİN YAKINDAN İLİŞKİ İÇERİSNDE OLDUGU BİLİM DALLARI NELERDRİ?

13- Tarih,Filoloji,Arkeoloji,Etnoloji,Antropoloji,Sosyoloji ile de yakın işbirliği yaparak, insanlığın dinî tarihini kendine özgü metodolojisi ile incelemektedir.(İLGİ KURDUGU DALLAR İSE=TARİH VE COĞRAFYA)DIR.

14-DİNLER TARİHİNİN KONUSU NEDİR?

14- Dinler Tarihi'nin konusu, tarihin derinliklerinden, günümüze kadar gelen ve gelmeyen bütün dinlerdir. Bunun için bütün dinler, Dînler Tarihinin konusuna girmektedir. Dinleri ele alırken de  hak, batıl, ilkel veya muharref olup olmadığına bakmaksızın ele alır.

15-DİNLERİ SINIFLANDIRIRKEN KURUCUSU OLAN DİNLER VE GELENEKSEL DİNLER OLARAK SINIFLANDIRAN KİMDRİ?

15-joachim wach.

16- GUSTAVE MENSCHİNG DİNLERİ NASIL SINIFLANDIRMIŞTIR?

16-milli dinler ve evrensel dinler diye ayırmaktadır.

17-ANNEMARİE SCHİMMEL DİNLERİ NASIL SINIFLANDIRMIŞTIR?

 17-dinleri ilkel kabile dinleri, milli dinler ve evrensel dinler diye üçe ayırmaktadır.

BİLGİLEN= Ayrıca dinler sakramental (dini ayin ve törene dayanan) din, Profetik (peygambere dayanan) din ve Mistik (tasavvufi) din olarak da tasnif edilmiştir.

18-DİNLER TARİHİNİN METODU NEDİR?

18- Dinler Tarihi'nin temel metodu, tarihî-karşılaştırmalı metottur. Bu bakımdan Dinler Tarihi'ne "Karşılaştırmalı Dinler Tarihi" de denilir.

19-DİNLER TARİHİ HANGİ KONULARDA TARİH METODUNA BAŞVURUR?

19- Dinler Tarihi, dinlerin doğuşu, gelişmesi, yok olması gibi konularda tarih metoduna baş vurur. O, malzemesini daima tarihten, yaşanan, tecrübe edilen hayattan alır.

20-İLK DİNLER TARİHİ KÜRSÜSÜ NEREDE KAÇ YILINDA KURULMUŞTUR?

20-cenevre’de .1873.

21-DİN BİLİMLERİ BAŞLIGI ALTINDA TOPLANACAK BİLİM DALLARI HANGİLERİDİR?

21-Dinler tarihi,din fenomenolojisi,din sosyolojisi,din psikolojisi ve din felsefesidir.

22-DİN FENOMENOLOJİSİ NEYİ KONU EDİNİR?

22- Tarihî gelişmesini dikkate almaksızın, dinî olguları, görünen yönleriyle konu edinir.E.Husserl tarafından kurulmuş yeni bir bilim dalı ya da yöntemdir.

23-DİN SOSYOLOJİSİ NASIL TARIF EDİLİR?

23- dinin toplumla, toplumun dinle münasebetlerini ve bu münasebetlerden doğan toplum olaylarını inceleyen bir bilimdir diye tarif edebiliriz.Çağımızın en büyük iki Din sosyologu olan J. Wach ve G. Mensching…

24-DİN FELSEFESİ HAKKINDA BİR ŞEY SÖYLEMEK GEREKİRSE NE DENİR?

24- Tanrı inancına felsefi bir temel bulmaya çalışır. Dini hükümlerin mantığını bulmaya çalışır; Allah'ın varlığı delillerini tenkit ve tahlile tabi tutar. Din Felsfesi normatiftir, yani hüküm bildirir. Konuları; Allah'ın varlığı, sıfatları, Allah-alem ilişkisi, alemin gayesi, ilim-din, din-kültür (sanat, siyaset, dil) ilişkisidir. Dinler Tarihinin, Din felsefesi ile de ilişkisi, Din Bilimleri arasında önem taşımaktadır. Din felsefesi, dini, felsefi açıdan ele alır ve inceler. Din felsefesi, incelemelerinde, aklı ön plân da tutmaktadır. Din felsefesinin gayesi, dinî emiıierdeki mantıksalhğı ortaya koymaktır. Din felsefesi, diğer Din Bilimleri arasında normatifliği ile, yani hüküm verme özelliği ile dikkati çekmektedir. Din felsefesi de Dinler Tarihini bir laboratuar olarak kullanır.(UZUNCANA OLDU AMA ÖYLE OLMASI GEREKİYOR)

25-TOPLUMUN GELİŞİMİNİ ORTAYA KOYABİLMEK İÇİN IRKLARIN ÖZELLİKLERİNİ ORTAYA KOYAN İLİM DALI NEDİR?

25-etnoloji.

26-DİNLER TAİRHİNİN KAYNAGINI NE OLUŞTURUR?

26-asya kültürleri ve ilkel kabilelerin inançları oluşturur.

27-DİNLER TARİHİYLE İLGİLİ OLARAK İLK NEŞRİYAT NEREDE KİM TARAFINDAN KURULMUŞLTUR?

27- M. Vernes tarafından Fransa’da kurulan, Revue de l’Histoire des Religions’dur.

28-DİN BİLİMLERİYLE İLGİLİ İLK KONGRE NEREDE VE KİMİN ÖNCÜLÜK VE KATKISIYLA GERÇEKLEŞMİŞTRİ?

28-max müllerin katkı ve öncülüğünde,Stockholm da gerçekleşmiştir. Bunu,Paris’te toplanan Dinler Tarihi Kongresi adı verilen toplantı izlemiştir. IX. Uluslar arası Dinler Tarihi Kongresi de Tokyo’da toplanmıştır.

29-BATIDA MODERN ANLAMDA DİNLER TARİHİ ÇALIŞMALARI KİM İLE BAŞLAMIŞTIR?

29-max müler.Müller, dilbilim, mitoloji ve din araştırmalarına geniş ilgi uyandıran Alman Şarkiyatçısı yani doğubilimcisidir.

30-zerdüşt ve Hindu kutsal kitaplarının isimleri nelerdri?

30-zerdüşt dininin kutsal kitabı=avesta…Hindu kutsal kitabının adı=rigveda..

31-MÜLLERİN EN TANINMIŞ ESERİ HANGİSİDİR?

31-dogunun kutsal kitabları (sacred boks of the east).

32- KARŞILAŞTIRMALI DİNLER TARİHİ ALANINDA DÜNYANIN EN ÖNDE GELEN SİMASI KİMDİR?

32-biruni.eseri ise= Asaru’l-Bakiye ve Kitabu’t-Tahkik ma li’l-Hind adlı eserleri, mukayeseli Dinler Tarihi açısından büyük önem taşımaktadır. Ondan sonraki en önemli iki isim, C.P. Tiele ile Max Müllerdir.diğeride mircea eliade . 

33-ÇEŞİTLİ KAVİMLERİN DİNLERİ KONUSUNDA ARAŞTIRMA YAPAN ÖNEMLİ İSİM KİMDİR?

33-george dumezil.dir.

34-DİNLER TARİHİ HAKKINDA MİRCEA ELİADE NİN TÜRKÇEYE ÇEVRİLMİŞ ESERLERİ HANGİLERİDİR?

34- --Dinin Anlamı ve Sosyal Fonksiyonu--Dinler Tarihine Giriş--İmgeler ve Simgeler--Kutsal ve Dindışı--Mitlerin Özellikleri--Dinler Tarihi Sözlüğü..

35-gerçek anlamda ilk dinler tarihini kimlerden hangi eserlerinde görmekteyiz.?

35- Gerçek anlamda ilk Dinler Tarihini Ebu Mansur Bağdâdî'nin (ö. 1037) “El-Fark beyne'1-Firak” ve Ebû Nasr Mutahhir ibn Tâhir el-Makdîsî'nin (ö.l.340) “Kitabu'l-Bed'i ve't-Tarih" adlı eserinde görmekteyiz.

36-dinlerle ilgili çalışma yapan İslam bilginleri kimlerdri?

36- Abdullah el-Mukaffa, İbn Kelbi, Muhammed b. Huzeyl, İbn Nedim, Ebu Bekir Bakıllani, Abdulkadir Bağdadi, El-Biruni, İbn Hazm, Gazzali, Abdulkerim eş Şehristani, Muhsin Keşmiri dinlerle ilgili çalışmalar yapan İslam bilginlerindendir.

37-dinler tarihini öğrenmek ve tanımak ne için gereklidir?

37- Ülkemizdeki misyonerlik faaliyetleri ile girdiğine inanılan Mormonlar, Yehova Şahitleri, Bahailik gibi yeni dini hareketlerin mensuplarının propagandalarına karşı dik durabilmek için de dinler tarihini öğrenmek gerekmektedir.

38-diğer dinleri bilmek hangi açılardan kişi için çok öenmlidir?

38- **genel kültür açısından**diğer din mensuplarıyla sağlıklı bir iletişim kurma açısından**Misyonerlik faaliyetlerini tanıma ve tedbir alma açısından**İslâm'ı diğer din mensuplarına daha iyi anlatabilmek açısından**İslâm'a karışmış hurafeleri tanıyıp tespit edebilmek açısından**eksikliklerimizi ve yanlışlarımızı tanımak açısından**İslâm'ı günümüz şartlarında daha iyi yorumlamak ve yaşanılır bir din haline getirmek açısından**Din hizmetlerini daha verimli hale getirmek açısından önemlidir.

Bilgilen= Dinler Tarihi, beşerî kültürün çeşitli halkalarında uzun zaman yaşamış ve daha sonra çeşitli nedenlerle ortadan kalkmış dinler de dahil olmak üzere, bugün yeryüzünde yaşamakta olan bütün dinleri inceleme konusu yapar.

Bilgilen= İslam Aleminde Dinler Tarihi Çalışmalarına gelince ilk kaynak Kur’an-ı Kerim, Hadis metinleri olup bunun dışında Milel, Nihal, Reddiye, El-Firak, Seyahatnameler ve coğrafya kitaplarıdır.

***************************DİNLER TARİHİ.2.HAFTA ÇALIŞMALALRI****************************

1-Din'in kaynağının "Animizm" yani "ruhculuk" olduğunu ileri sürEN KİMdir?

1-E. Bûrnette Tylor.

2-dinin kaynagının soyut bir güç olan mana ile karşılaşmanın getirdiği =mistik korku ve hayret duygusu=oldugunu ileri süren kimdir>?

2-Marett.

3-insanlığın ilk dinî törenlerinin büyü törenleri olduğunu söyleyen kimdri?

3-frazer.

4-spencer dinin kaynagı hakkında ne düşünmüştür?

4-Spencer de dinin kaynağı hakkında ilkel kabile dinlerinin kaynağının korku olduğunu ve bunun da Atalara Tapınma şeklinde kendini gösterdiğini, atalara tapınmanın da diğer ibadet şekillerinin gelişmesini sağladığını söylemiştir.

5-Din'in, sosyal tecrübenin bir yansıması olduğunu savunmaktadır. Klan ise bir totem etrafında şekillenmiştir. Totem olarak kabul edilen varlık, kutsaldır. Klan buna saygı duymaktadır. insanlığın ilk dinî iekli de Totemizmdir demiştir.diyen kimdir?

5-durkheim.

6-Max Müller’e göre dinin kaynagı nedri?

6-Mülller'e göre, insanlığın ilk dini Naturizm (tabiatçılık) yani tabiat varlıklarına tapınmadır.

7-Andrevv Lang ve Wilhem Schmidt dinin kaynagı neydi?

7-insanlığın başlangıçta "Bir Yüce Tanrı'ya" inandığını ifade etmiş oluyordu. Schmidt'e göre, ilk Din, gökte yaşadığına inanılan, iyilik sever, her şeyi bilen, yaratıcı ve ebedî bir "Büyük Tanrı" inancından ibarettir.

Bilgilen=Sonuç olarak, Batıda Din'in kaynağı hakkındaki görüşler, genelde ilkel kabilelerden hareketle geliştirilmeye çalışılmıştır. Ancak bu konuda bir görüş üzerinde herkes ittifak edememiştir. XIX. yüzyıl boyunca ve XX. Yüzyılın ilk yarısına kadar Din'in kaynağı hakkındaki çalışmalar, Batı'da devam etmiştir. Bu konuda kesin bir sonuç alınamayınca Etnoloji, dinin kaynağını aramaktan vazgeçmiş ve bugün din olayı, bir kültür olayı olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Buna göre her din, bir kültürdür. Her din, kendi dönemi için bir değer taşımaktadır. işte Dinler Tarihi bu kültürü incelemeye yönelen bir disiplindir. Dinler Tarihine bu anlayışın kazandırılmasında, çağımızın büyük Din Tarihçisi Mircea Eliade'nin, rolü çok büyük olmuştur.

8-monoteizm nedemektir?

8-Monoteizm: "Bir Allah'a inanmak demektir. Çok Tanrıcılık demek olan politeizmin zıddıdır. Monoteizm, tek Allah inancını benimseyenlerin inancıdır.

9-insanlığın ilk dinî şeklinin monoteizme benzeyen "Yüce Tanrı" inancı olduğunu, ancak insanların daha sonra bu inancı bırakarak, putperestliğe döndüğünü, ispata çalışanlar kimlerdir?

9-A. Lang ve W. Schmidt.

***************************DİNLER TARİHİ.2.HAFTA ÇALIŞMALARI*****************************

1-Geleneksel kabile dinleri NEDRİ?

1-dünya üzerinde çoğunlukla Afrika yerli halklarının geleneksel inanç ve uygulamalarını sürdürmüş oldukları dinleridir.

2-yaşayan gelenekesel kabile dinleri hangileridir?

2-Dinka ve Yoruba dinleridir.

3-Geleneksel Kabile Dinlerinin genel ortak özellikleri nelerdir?

3-

1-Geleneksel Kabile Dinleri kabileye ait olup genelde kabile adı ile isimlendirilir.

2-Genel yaşam ve dini hayat iç içedir, bir bütündür. Bireyselcilik yoktur.

3-Göksel ve ruhsal bir alem algısı olup, orada ruhsal yaratıkların varlığına ve çoğunlukla insan ruhlarının ve başka ruhsal varlıkların o alemle ilişkisi olduğuna inanılır.

4-Ruhun bir şekilde yaşadığına inanırlar.

5-Geleneksel Kabile Dinlerinin bir kurucusu yoktur.

6-Yerel özellikler taşır, yayılmacı değildir.

7-Geleneksel Kabile Dinlerinde kutsal ile kutsal olmayanın sınırları belirgindir.

8-Kutsal Kitapları, yazılı metinleri yoktur. Mitolojileri, sözlü gelenek üzerinden aktarılır.

9-Kutsal Yüce Varlık inancı vardır, çoğunlukla yaratıcı tanrı olarak telakki edilir. Çoğunlukla göksel ve gökte olduğu algılanır.

10-Kutsal Yüce Varlık dışında, ondan alt derecede önemi haiz başka tanrısal varlıklar ve ruhsal varlıklar vardır.

11-Genelde atalara dair inançlar ile ruh inancıyla ortak ilişkili olarak atalar kültü yer alır.

12-Büyü ve büyüyle ilişkili hususlar önemlidir.

4-Günümzde bahsi geçen biçimlerde geleneksel din ve inançlarnı sürdüren kabileler nerede yogunlaşmaktdır?

4-afrika.

5-Geleneksel Asya Kabile dinlerinden varlığını devam ettirenler nelerdri?

5-a-Ainu dini (Japonya): Ainular arasında üç husus dikkat çekicidir.

Bunlar, ruh-enerji (ramat), tanrı-ruh (kamui) ve sunak (ınau) kavramlarıyla özetlenebilir.

Birincisi mana, güç diye de ifade edilebilir. Ramat, insanlar, hayvanlar, ağaçlar, bitkiler ve hatta maddeler bozulduğunda veya öldüğünde onu terk eden ama yok olmayan bir enerjidir. Kamui ise ramatlarla yakından ilişkili olup tesir etme gücünü ramatlarından alan iyi veya kötü tanrılar ve ruhları anlatan bir terimdir.

b-Chenchu dini (Hindistan): Bunlarda iki tanrı dikkat çekmektedir. Avcılıkla ilgili tanrıça Garelamaisama‟dır. Dişi hayvanları avlamazlar ve avlardan tanrıçaya sunularda bulunurlar. Bir de gökyüzünde oturan, gökgürültüsü ve yağmuru kontrol eden gök tanrısı Bhagavantaru vardır.

c-Gond dini (Hindistan): Mitolojik tanrıları „dünya üzerinde ikamet eden‟ Bhagavan‟dır. Bunlarda tenasüh inancı vardır ve ruhlar cevher havuzunda ikame ederler.

d-Ifugao dini (Filipinler): Çarpıcı olan hususlardan birisi de evren algılarıdır. Beş bölgeli evrenden ikisi sanaldır. Birincisi, Ifugaoların yaşadığı yeryüzü, bunun yukarısı gökyüzüdür, aşağısı ise yeraltıdır. Dördüncüsü ve beşincisi ise hayali, sanal gökyüzü ve yer altı katmanlarıdır.

6-geleneksel Afrika dinleri nelerdir?

6-Geleneksel Afrika Dinlerinden ayrıntılı şekilde sunulmuş olan  Yoruba dinidir.

Akan dini (Gana)

Ga Dini (Gana):

Aşanti dini (Gana):

Dahomey (veya Fon) dini (Benin)

Efik dini (Nijerya, Kamerun)

Odinani dini (Nijerya, Kamerun)

Serer dini (Senegal, Gambiya)

7-Doğu Afrika‟da yer alan kabile dinlerinden birisi ise Dinka dinidir. Diğer bazıları ise nlerdir?

7-Akamba dini (Doğu Kenya)

Lotuko dini (Güney Sudan)

Masai dini (Kenya, Tanzanya)

Malagasiler (Madagaskar)

8-Orta Afrika‟da yer alan geleneksel kabileler ve dinler nelerdir?

8-Buşongo dini (Kongo)

Bambuti (Pigme) dini (Kongo)

Lugbara dini (Kongo)

9-Güney Afrika‟da yer alan geleneksel kabileler ve dinler nelerdir?

9-Khoisan dini

Lozi dini (Zambiya)

Tumbuka dini

Zulu dini (Güney Afrika)

10-dinka dini hakkında söylenmesi gerekenler nelerdri?

10-Dinka dininde inançla ilgili hususlarda „tek tanrı‟ ve „ruh‟ inançları; mabet ve ibadetle ilgili hususlarda „kurban‟ ritüeli; toplumsal, siyasal ve dini önder olarak „öncü efendi‟ denebilecek Şahıslar dikkat çekmektedir. Bunların hepsi birbirleriyle iliŞkili olup bir bütünün, Dinka dininin tamamlayıcı unsurlarıdır. Dinka klanlarının bazısının Jok, bazısının ise Nihailik şeklinde isimlendirdikleri tek tanrı, yüce tanrı inançları vardır. Nihailik adı verilen bu üstün yüce varlığın her şeye gücünün yettiği, görünmediği ve insan davranıĢlarını iyi veya kötü yönde etkileyip şekillendirdiğine inanılır.

11-dinkalarda ruhun ölmezliği inancı nasıldrı?

11-Dinkalar her insanın bir tiepi olduğuna inanırlar. Tiep, kişinin hayaleti, gölgesi veya ruhu olarak tasavvur edilir. Tiep, ölümlü değildir. Birey öldüğünde tiepinin vücudunu terk edeceğine inanırlar. Ancak ölümlü olmayan ruhun/tiepin cesedin başında ve etrafında görünmez şekilde dolandığını kabul ederler.

12-dinkaların öncü efendileri kimdir ve görevleri nelerdir?

12- Dinka mitolojisinde çeşitli varyantları bulunan anlatılara göre öncü efendiliğin bir başlangıcı, başlangıç miti vardır. Öncü efendilerin ilki Aivel Longar‟dır. Öncü efendiler ayinleri düzenler ve kurban ritüellerini yönetirler.

Onların çeşitli görevlerinden bazıları şunlardır:

-Dini ayin ve ritüelleri, kurbanları düzenler

-Yağmur için tanrısal güçlere dualarda bulunur

-Kabilenin, hayvanların, toprağın bereketi ve korunması için tanrısal güçlere dualar eder

-Kabileler arasında çıkan anlaşmazlıklar, kavgalar, çekişmelerde yatıştırıcı rol oynarlar

-Kabileler arasında husule gelen düşmanlıkları bertaraf etmede barıştırıcı rol oynarlar.( Dinka dininde dualar ve kurban takdimi en önemli ritüellerdir.)

13-yoruba dininde yüce tanrı anlayışı nasıldrı_?

13- Yorubalar Batı Afrika kabilelerinden biridir. Kendilerine has dinleri kabile isimleriyle, Yoruba Dini şeklinde ifade edilmektedir. Geleneksel Afrika Kabile Dini Yoruba‟da mitolojik tanrısal yaratıcı ve yüce varlık olarak Olorun kabul edilir. Olorun, göklerin rabbi anlamına gelir. Dolayısıyla göksel yüce varlık inancı vardır. Yorubalar reenkarnasyona inanırlar ve yeniden doğumun belirleyicisi yine Olorun‟dur. Yorubalar mitolojideki yaratıcı tanrılar ve göklerin hakimi olan Olorun‟dan başka alt derecede ikincil tanrılara tapınmaktadırlar. Bunlara Orişa denmektedir. Yorubalar arasında dini uygulamalar dua ve kurban ritüelleri etrafında yoğunlaşmaktadır. Maskeler, çeşitli ayin elbiseleri ve ayin araçları, danslar dikkat çekmektedir.

Önemli= Bugün Geleneksel Kabile Dinleri müntesipleri çoğunlukla Afrika, Asya ve Amerika kıtalarında bulunmaktadırlar. Geleneksel Kabile Dinlerinde genelde göksel yüce varlık (Yüce Tanrı) inancı vardır.

Afrika Kabile Dinlerinden Dinka Dini, Sudan’da yaşayan yirmi civarında klanı bulunan bir kabilenin dinidir. Yüce Tanrıları ya Nihailik ya da Jok diye isimlendirilen yağmur yağdıran göksel tanrıdır. Bunun yanında her insanın koruyucu ruhu gibi bir tanrısal varlığı var olduğuna inanırlar. Buna ‘tiep’ denir ve bedenle birlikte ölmediğine inanırlar. Onlar için ata ruhları evi anlamıyla kulübeler yapar, takdimelerde bulunurlar. Öncü Efendi denen bir liderleri olur. Onların dini, siyasi ve sosyal görevleri vardır. Aileden gelir. Dua ve kurban ritüelleri çoktur. Yorubalar Nijerya’nın güneybatı bölgesinde ve Togo ile Benin Cumhuriyeti’nde yaşayan bir kabile olup Yüce Tanrı inancı vardır ve ismi Olorun’dur. Dinka tanrısına göre daha göğün ötesine çekilmiş bir tanrıdır. Yaratma eylemini yürüten onun oğlu olan tanrıdır. Ayrıca, Yorubalarda ikincil tanrılar vardır. Orişa denen bu tanrıların küçük heykelleri vardır. Tapınma objeleri daha çok Orişalardır. Eğer bir kimse Orişasından memnun değilse değiştirebilir. İbadet yine dua ve kurbandır

. *****************************DİNLER TARİHİ.4.HAFTA ÇALIŞMALARI****************************

1-Japonların geleneksel dinleri NE DİYE İSİMLENDİRİLMİŞTİR?

1-şinto. Japonlar kendi inançlarına daha çok aynı anlama gelen „kami no miçi‟ ismini vermişlerdir. Anlamı, ruhların/tanrıların yolu şeklinde çevrilir.

2-şinto dininin özellikleri nelerdir?

2-Geleneksel Japon dini şinto, Japonlara özgü, milli bir dindir.

şinto‟nun bir kurucusu yoktur.

şinto‟da kurtuluş ve açık bir ahiret fikri yoktur.

Kutsal Kitap geleneği mitolojiye dayalıdır.

şinto‟da doğallık, doğa varlıkları ve bunlara saygı önemlidir. inanç ve uygulamalar temelde doğa ve doğa varlıklarıyla ilişkilidir.

3-şinto ne zaman kurumsal-resmi din haline getirilmeye çalışılmıştır?

3-meici döneminde.

4-Japon mitolojisinin sözlü geleneği yazıya geçirilmiş eserleri nelerdir?

4-Kociki  ve Nihongi ‟dir. Kociki ve Nihongi evrenin ve insanın, Japonya‟nın ve Japonların doğuşunu anlatan yaratılış mitoslarıdır

Bilgilen=Mitolojide ilk Japon imparator Cimmu Tenno göksel güneş tanrıçası Amaterasu‟nun torunudur. Meici restorasyonu ile şinto devlet kültü kabul edilmiştir.

5-japonların kami inancı nasıldır?

5-Evreni gök-yeryüzü ve yer altı şeklinde üçlü katman olarak algılamaktadır. Bu, göğe ışık yer altına ise karanlık anlamının yüklenmesini doğurur. Geleneksel Japon Dini şinto kami inancı ile çerçevelenmektedir. Kami, başka dillere tanrı veya ruh şeklinde çevrilmiştir.

6-kamiler kaç guruba ayrılır?

6-4 guruba ayrılırlar.bunlar:

1-Yaratılışta etkin olan mitolojik eserlerde zikri geçen tanrısal kamiler. Mitolojideki yaratılış sürecinde etkin olan izanagi ve kızkardeşi izanami örnek verilebilir.ikinci olarak bu ikisinin çocuğu olan ve evrenin yürüyüzünde etkin olan üç tanrısal kami vardır. Bunlar, güneş tanrıçası Amaterasu, gece imparatorluğuna egemen olan ay tanrısı Tsukuyomi ve deniz ülkesine egemen olan fırtına ve deniz tanrısı Susanowo‟dur. Bunlar yanında ateŞ tanrısı Atago‟dan bahsedilebilir. Kyoto‟da Atago dağında kült yeri vardır.İnari ise gıda tanrısıdır, ancak Şimdilerde pirinç adama dönüŞmüŞtür.İnari‟nin sembolü tilkidir. Bu nedenle tapınaklarda ya tilki beslenir ya da porselen tilki heykellerine yer verilir.

2-Ev ve aile hayatında etkin olduğuna inanılan ruhsal kamiler. Japon ev hayatında etkin olduğuna inanılan ruhsal kamilerden yaygın olanı üç tanedir. Bunlardan birincisi mutfak kamisidir, ocak kamisi de denebilir.Diğerleri kuyu (çeşme) ve tuvalet kamisidir.

3-Japon tarihinde etkin olmuş umumi önder ve üstün ata kamiler.

4-Bireylerin ailevi, kendilerine özgü ata ruhları olan kamiler.

7-şinto yaşam alanında etkin olan tanrısal kamilerin başında hangisi gelir?

7-amaterasu.(güneş tanrıçası).amaterasunun sembolu AYNA.DIR.

8-Matsukavalar diye bilinen bir köy halkı yedi uğur tanrısından biri olan hangi tanrıya ınanırlar?

8-Daykoku‟ya inanırlar.

9-giri ne demektir?

9-yaşayan insanın kendisine yakın olan kamisiyle kurduğu ilişkidir.

10-japon dini şintoda tapınak ve kült nasıldır?

10-Tapınak ve tapınmada kurban sunma temel ritüeldir. Modern yaşamda canlı kurban sunumu yerini tamamen cansız kurban sunumuna bırakmıştır. Tapınakların sembolleri ayna, kılıç, mücevherli taç gibi nesnelerdir. Ancak ayna çok yaygındır. evlerde kamidana ismi verilen minyatür tapınaklar vardır.

11-matsuri nedir?

11-tanrı çağırma törenlerine denir.

12-şinto da diğer uygulamalrdan olan Doğumla ilgili uygulamalar nelerdir?

12-(oşiçiya):Doğumun yedinci gününde komşu ve akrabaların katıldığı yemek

(miyamairi);Erkek bebeklerin 32 kız bebeklerin 33 günlük iken ilk cinca (tapınak) ziyareti

(tabezome); 120 günlük iken bebeğin ilk pirinç yemeği

(hina-matsuri),3 Mart kızlar gününde evde oyuncak bebekler sergilenip, oyunlar ve eğlenceler düzenlenir.

(tangonosekku) 5 Mayıs oğlanlar gününde benzer bir düzenleme yapılır.

(hakamagi) 5. yaş gününde erkekler için bebeklikten çocukluğa geçiş anlamlı hakama entarisi giydirme töreni yapılır.

(obitoki) 7. yaş gününde kızlar için çocukluğa geçiş anlamlı obitoki kuşağının sarıldığı tören yapılır.

Üç yaşındaki erkek-kız bebeklerin, beş yaşındaki erkeklerin ve yedi yaşındaki kızların ilk Cinca ziyaretidir. En yaygın ve meşhur uygulamalardan olup yaşlara binaen şiçigosan (yedi-beş-üç) günü şeklinde isimlendirilir.

13-şinto görünümleri hangileridir?

13-Bu görünümleri Devlet şintosu, Mabet şintosu, Ayrılıkçı şinto Mezhepleri ve Halk Dini şinto şeklinde ifade etmek mümkündür.

14-kim tahta çıktıgında şintoyu Japonların milli dini ilan etmiştir?

14-meici.

15-Ortak kabul edilmesi gereken şinto inançları nelerdir?

15-a-Japon toprakları tanrısal kamiler tarafından yaratılmıştır,

b-imparatorlar silsilesi güneş tanrıçası Amaterasu‟dan türemişlerdir,

c-Japonlar tanrısal kökenlidirler.

16-japonların tapınagı veya ateş tanrıçası amaterasunun tapınagı olarak ünlenen tapınak hangisidir?

16-ise tapınagı.

17-rahiplerin devlet memurlugundan çıkarılması ile tapınakların idaresinde etkin rol alanlar kimler olmuştur?

17-dernekler arasında en üstte duranı Şinto mabetler derneği (cinca honcha).

18-ayrılıkçı Şinto mezhepleri nelerdir?

18-Saf şinto,       konfüçyüscü  şinto,      Dağ şintosu,       Arınmacı şinto    v e       Kurtarıcı şinto.

19-Bu şinto görünümü daha çok hurafeler,büyü ve sihir biçimli halk uygulamalarıyla görünür hale gelmiştir hangisidir?

19-halk şintosu.

Bilgilen=Şintonun temel inançları Kami inancıdır. Yaratıcılıkta rol alan göksel alemin varlıkları tanrısal kamiler, Japon ileri gelen meşhur umumi ata kamileri, aile kamileri ve günlük işlerin kamisi olmak üzere dört çeşit kamiden bahsedilebilir.

20-Türklerin islam dinini kabul öncesinde hangi dinleri de kabul ettikleri bi,linir?

20-Budizm, Hinduizm, Maniheizm, Mecusilik, Musevilik ve Hıristiyanlık.

21-TARİH BOYUNCA TÜRKLERİN KULLANMIŞ OLDUKLARI DİNLERE HANGİ  İSİMLER VERİLMİŞTİR?

21-şamanizm, Toyunizm, Gök Tanrı Dini, Eski Türk Dini gibi çeşitli isimlendirmeler yapılmıştır. Ancak, Türkiye‟de Dinler Tarihçiler tarafından genel kabul gören isim Geleneksel Türk Dini‟dir. Bu isimlendirme Ü. Günay ve H.Güngör‟e aittir.

22-geleneksel türk dininin özellikleri nelredir?

22--Geleneksel Türk Dini‟nde Türklerin evrensel boyutta dini algı ve inançlara (Tanrı‟nın evrensel algılanması gibi) rastlamak mümkündür. Ancak yayılmacı bir din değildir, yani milli bir hüviyeti de vardır.

-Gelenek yoluyla günümüze ulaşmıştır.

–Tek tanrılı bir algı genele hasredilebilecek boyuttadır.

-Türk mitolojisinde yer gök ve ikisi arasında insanoğlunun yaratıldığı fikri belirgindir.

-Tabiat ve tabiat ruhlarına dair inançlar belirgindir.

-Tarihsel süreç içerisinde devlet dini haline gelememiştir.

-Sistematik bir din olup olmadığı, özellikle kaynakların eksikliğinden dolayı, henüz tespit edilmiş değildir.

-şamanlar Geleneksel Türk Dini‟nde önemli rol oynamakla beraber din adamı değillerdir.

-Kurban kültü birincil ve temel uygulamadır.

23-Geleneksel Türk Dini‟nde tanrı inancı nasıldrı?

23-göksel yüce varlık inancı vadır.onun en yaygın ve belirgin ismi gök tengri’dir. Zikri geçen isimlendirmelere ilaveten Türklerin tanrıyı ifade etmek için idi, iz, Ugan, Çalab, Bayat ve benzeri terimleri de zamanla kullandıklarını belirtmek gerekir. Ancak bunlar daha çok farklı dil ve dinlerin etkisiyle oluşmuştur. Gök Tanrı inancında yaratıcı tanrı fikrinin yer aldığı, bunun yanında tanrıya eş ve çocuklar isnat edildiğini kabul edenler de vardır. Bunlar genelde yüce ve ulu tanrıya Ülgen/Ülgön (ulu) veya Bay Ülgen (zengin ulu) adını vermiş olan Altay Türklerinin Ülgen‟in çocuklarından bahsetmeleri delil gösterilmektedir. Altaylarda gök-yer-yer altı evren algısında göksel yüce varlık Ulu Tanrı Ülgen Ģeklinde kendisini göstermektedir. Eski Türklerde Gök Tanrı, aşkın, kudretli yüce tanrıdır.

24-eski Türklerin tabiat ile ilgili inacları nasıldır?

24-Eski Türklerin evren algısındaki gök ve yer Ģeklindeki iki katmanlı evren algısı tabiatla ilgili inanç ve uygulamalarında da kendisini göstermektedir. Orhun Kitabeleri‟ndeki „mavi gök‟ ile „yağız yer‟ ifadeleri bu iki katmanlı evren algısını ortaya koymaktadır.

25-uygurlar tanrıyı nasıl isimlenrdirerek kullanmışlardır?

25-Uygurlar ise Kün Tengri,Ay Tengri veya Kün-Ay Tengri şeklinde isimlendirerek tanrı kavramını kullanmışlardır.

Bilgilen=Türkler yıldızlar ve gezegenlere dair inançlara yer vermişlerdir. Ay ve güneşten sonra en fazla dini anlam ve önem yüklenen yıldız Venüs (Zühre, Çoban, Çolpan, Sabah Yıldızı) olmuştur. Gök inancı ve kültü yanında yersu inancı kendine özgü bir isimlendirme biçimini ortaya koymaktadır. Bu ismin yeryüzündeki bütün tabiata ve tabiat kuvvetlerine dair inançları barındıran bir isimlendirme olduğu ifade edilebilir. Buna göre dağlar, orman ve ağaçlara; ateşe; su, ırmak, göl ve pınarlara; kaya ve toprağa/yere dair kültler yersu inançlarıyla ilgilidir. Yersu kültünün en belirgin örneği dağ kültüdür. Öte yandan tabiata dair inançlardan dağ kültü Gök Tanrı inancıyla ilişkisi en yakın olanıdır. Bu ilişki gök sıfatıyla da bağlantılıdır. Tanrı‟yı görünen alemin en yücesiyle vasıflandıran eski Türk aklı dağları Tanrı ile insanın ilişki kurma alanlarının başında kabul etmiştir. Bunun için dağları kutsal ve tapınak olarak telakki etmişlerdir.

26-hunların kutsal mekan ve makam olduguna inanılan dağlar ne ifade ederler?

26-Dağlar Gök Tanrı‟nın makamı olarak bilinmiş ve onlara mukaddes, kutsal, mübarek gibi anlamları içeren Buzdağata, Kuttağ, Iduk Art gibi isimler verilmiştir.

Bilgilen=Türkler ateşe kutsallık ve temizleyicilik anlamını yüklemiş, ona karşı saygı beslemişlerdir. Altaylar ve Yakutlar ateşteki bu kutsal ve temizleyici güce „ot izi‟ yani ateş sahibi veya ateş ruhu ismini vermişlerdir.

27-Türklerde atalar kültüne nasıl bir örnek verilebilir?

27-Hunların her yıl mayıs ayı ortalarında atalarına kurban takdim ettiklerini, yine Göktürkler ve Uygurların aynı mevsimde kutsal dağ üzerine çıkıp Tanrıya ve atalara kurban sunduklarını zikretmek mümkündür.

28-Ölüm ve Ölüm Sonrasına ilişkin inançları nasıldır?

28-Fakat kişi ölümüne ve yaratılış fikrine paralel olarak başlangıçtaki/yaratılıştaki yer ile gökün, madde ile mananın, görünen alemle görünmeyen alemin ayrı olması gibi kıyamette bütün ruhlar, ruhsal varlıklar ruhsal alemde madde ise görünen alemde kalacak olmalı. Türkler hastalığın ve ölümün kötü ruhların eseri olduğunu kabul ederlerdi. Tanrıdan kötülüğün sadır olacağına inanmazlardı. Türklerdeki kıyamet tasavvuru geç dönemde, düalist algının gelişmesine paralel olarak bilgi düzeyine çıkmıştır. Bu konuda Altayların üç katmanlı evren algısı, ışık-karanlı/ak-kara veya gök-yer altı şeklindeki düalist algı kıyamete ilişkin bir değişimi de ortaya koymaktadır. Altaylarda yeraltı dünyasının hakimi olan Erlik, Aldaçılar ismi verilen ve yeryüzüne can alıcı varlıkları gönderir ve insanların ruhunu yakalatarak hayatlarına son verdirirdi. Altaylar kıyamete „kalkançı çak‟ derlerdi. Onlara göre kıyamette önce yer altı/cehennem tanrısı Erlik yeryüzüne yaklaĢacak, bu arada iyilik tanrısı Ülgen unutulacak, böylece iyi ve kötü tanrılar savaşacak fakat sonunda Ülgen tek başına kalacak ve haşri başlatacaktır. Bu kıyamet algısının sonradan geliştiği anlaşılmaktadır. Bunun gibi kıyamete „uluğ gün‟ denmesi de geç dönemlere aittir. Göktürklerdeki balbal, yani hakan gibi ileri gelen kişilerin mezarlarına öldürdüğü düşmanları temsilen yerleştirilen taş heykeller ise ruhsal alemde ölene hizmetkar olduklarını anlatmaktadır.

29-türklerde kurban kültü ve diğer uygulamalar nasıldır?

29-Eski Türklerde, Gök Tengri olsun, yer altı dünyasının ruhları olsun, ata ruhları olsun, yani görünmeyen alemin bütün ruhları ve ruhsal/tanrısal varlıklarına ilişkin temel kült ve uygulama biçimi kurban kültüdür. Hatta Türklerin tek ibadet biçimi olduğunu söylemek mümkündür. Türklerde kurbanın iki türlü olduğunu belirtmek yerinde olur. Canlı hayvan kurbanı şeklinde ifade edilebilecek olanına tayılgan ismi verilmektedir. Bunlar içerisinde en makbul olanı at kurbanıdır. Bunun nedeni Türklerin yaşamındaki en önemli hayvanın at olması olsa gerektir. Ayrıca sığır ve davar cinsinin erkek olanları ikinci derecede makbuldur. Kansız kurban ve sunulara ise saçılgan ismi verilmektedir. Saçılganlar arasında ise kımız, süt, şarap, darı, buğday, pirinç gibi gıda maddeleri zikre değerdir.

30-eski Türklerde şamanlar nasıldır?

30-Eski Türklerde şamanlar dini ayin ve kurban merasimlerini yöneten, ruhlarla insanlar arasında aracılık yapan kişilerdir. şamanlar ruhlarla iletişim kurma uzmanıdırlar. Bu iletişimde ata ruhlarından aldıkları kuvvet ve ilham ile ruhlar hakkında bilgi ve tecrübe sahibidirler. Onlar ayinlerinde bir taraftan iyi ruhların insanlar için faydalı tesirlerini devam ettirmelerini sağlamaya, diğer taraftan kötü ruhlarla iletişim kurarak onların zararlı faaliyetlerini önlemeye çalışırlar.

Önemli=Geleneksel Türk Dini, eldeki verilere göre yaklaşık MÖ 300 civarlarından tarihsel süreç içerisinde değişime uğradığı düşünülmekle beraber bugüne kadar özünü koruyarak gelen dini inanç ve uygulamaları ifade etmektedir. Bugün Tuva, Hakas Cumhuriyeti gibi kuzey asya ülkelerinde geleneksel halk dini olarak yaşamaya devam eden bu dinde şaman geleneğinin bulunduğu, ancak geç dönemlerde şamanların toplumsal işlev ve önemlerinin arttığı anlaşılmaktadır.

*******************************DİNLER TARİHİ.5.HAFTA ÇALIŞMALARI**********************************

1-taoculuğun ilk filozofu ve kurucusu KİMDir?

1-lao-tzu.(diğer isimleri=Lao Tsu, Lao Tse, Laotze,laozi.)İYİ OLACAKSIN.AHLAKLI OLACAKSIN.

2-taoculugun kutsal metinleri nelerdir?

2-Tao Te Ching. (Yüce Aklın Erdemi)5000 KELİMEDEN İBARETTİR.

3- lao-tzu’nun gerçek adı nedir?

3-li tan.

4- Taoizm‟in evrenselliği doktrinini temsil eden eser hangisidir?

4- Hua Hu King adli eser.

5- „„toplu kurtuluşu vaat eden‟‟ bu harekete ne ad verilir?

5-mahayana taoizmi.

6-tao bazen nasıl adlandırlır?

6-ana diye adlandırılır.( Çünkü her şey O‟ndan gelir. Tao‟dan bir doğar, birden iki : Yin ve Yang; iki‟den üç: Yin, Yang ve nefes; üçten yaratılmış evren. Tao, göğün ve yerin kaynağı, yaratıcı aynı zamanda yaratıcı prensiptir.

7- Tao‟nu erdemi veya onun gizli gücü olarak bütün varlıklrda bulunan ve Tao‟nun tabiattaki herşeyi degiştiren gücünün kendisine ne ad verilir?

7-‘’te’’ismi verilir.(önemli=„„Tao‟‟ kaybolduktan sonra „„Te‟‟ onun ayrılmaz vasfı olur, akı-karayı bilir, muhafaza eder ve dünyanın şeklini vücuda getirir. Dünyanın şekli vücuda geldikten sonra ölümsüz „„Te‟‟, onu hatadan korur ve yükseltir. Bütün varlıkları Tao meydana getirir; „„Te‟‟ ise onları besler, büyütür ve madde olarak ona şekil verir, kuvvetini tamamlar.

Bilgilen=Lao-Tzu, bilginlerin Tao‟yu anlama ve kavrama durumlarını şöyle açıklamaktadır: Yüksek bilginler, Tao‟yu işittiklerinde hareket ederler, ona dogru giderler; orta dereceli bilginler, Tao‟yu işittiklerinde ne yaptiklarini bilmezler; aşagi derecedeki bilginler Tao‟yu işittiklerinde kahkalarla gülerler. Üstün ve mükemmel bir insan ise, sadece her şeyin ruhu kendisinde olan Tao‟yu izler.

8-Lao-Tzu dünyadaki fenalıkların, ihtirasların hep bilinen şeylerden geldiğine kanaat getirmiştir. Bunun için bulduğu çareye ne denir?

8-wu-wei(bir şey yapmamak,tabii davranmaktır).(lao tzu=wu-wei yapılırsa devlet iyi yönetilir der)

Bilgilen=Lao-Tzu‟ya göre insanlar doğuşlarında zayıf ve yumuşaktır; öldükleri zaman kuvvetli olur, asıllarına dönerler. Esasa dönüşe sükunet, sükunete de mukadderat denir. Mukadderata gidişe ölümsüzlük, ölümsüzlüğü bilenlere de akıllı denir.

9-taoizm inanç sistemi de çeşitli din ve kültürlerin etkisinde kalarak tahrife uğramıştır. Bu tahrif beraberinde farklı ekolleri de getirmiştir bunlar nelerdri?

9-Mistik Ekol=Temsilcileri Chuang-Tzu ve Lieh-Tzu‟dur.herşeyin mistik bir duyguyla meditasyon yoluyla anlaşılabileceğini savunmaktadır.

Bireysel ekol=Temsilcisi Yang-Tzu‟dur.aşırı kaderciliği savunur.Bu ekole göre her şey kadere bağlıdır ve her şeyi yöneten kaderdir.

Legalist ekol=Bu ekolun temsilcileri Han-Fei-Tzu, Lieh-Tzu-Ssu ve Shang-Tzu‟dur. Bu ekole göre; dünyada her şey, yildizlarin yollari gibi, muayyen kanunlara göre hareket etmektedir.herşeyin bir kuralı vardır.

Simyacı ekol=Chiang Tao lin bu ekolun kurucusudur.sihirbazlıkla ilgisi olan bir ekoldür. Sihir ve büyü büyük yer tutmaktadır. Büyücülükle ilgilendirilen bugünkü Taoizm , bu ekole bağlanmaktadır.

10-Çin'in resmî dini soyut hangi üzerine odaklanmıştır?

10- Gök Tanrı (Tien).

11-çinin üç büyük dini hangileridir?

11- Konfüçyüsçülük, Taoizm(atalara tapınma yönü önemlidir) ve Budizm'dir. Bütün Çin dinlerinde ortak bir özellik olarak atalar kültü dikkatimizi çekmektedir.

12- Bütün Çin dinlerinde ortak bir özellik nedri?

12-atalar kültü.

13- Konfüçyanizm, kurucusu kimdir?

13- Konfüçyüs (Kong-Fu Tseu) tarafından kurulmuştur.

14- "insan bildiğini bilmeli, bilmediği şeyi bilmediğini de bilmelidir."diyen kimdir?

14-konfüçyüs.(bir başka sözü= "içimdeki erdemi gök üretti"

15- Sayı bakımından Hıristiyanlık ve islâmdan sonra dünyanın üçüncü büyük dini hangisidir?

15-konfüçyanizm. Çin'deki dinlerin de en büyüğüdür.

16- Konfüçyüsçülük, Çin‟in dışında, ilk olarak milattan az önce nerede yayılmıştır?

16-kore.

17-konfüçyanizm öğretisini neye dayandırmıştır?

17- Konfüçyüsçülüğün temelini, eskinin ahlakını, öğretilerini derleyerek topluma nizam vermek oluşturur. Öğretisini ahlâk temeline dayandırmıştı. Anahtar kavramı Ren (erdem, sevgi, yüce gönüllülük..) olan Li ilkesi ise tören ve ayin kurallarına titizlikle uymayı zorunlu kılıyordu.

18- Konfüçyüs, çok net bir şekilde "iyi insanın nasıl davranması gerektiğini" anlatmak için bazı prensip ve kurallardan bahseder bunlar nelerdrı?

18- 1- Ren: Herkesin hak ve vazifelerine saygılı olmak

2- Yi: Namuslu ve dürüst olmak                                                                                                                                                              

3- Li: Birinci prensip olan Ren'i iyi uygulamak                                                                                                                               

4- Hiao: oğlun bahasına, kadının kocasına, küçüklerin büyüğe, halkın hükümdarına itaatli olmaları.

19- Konfuçyanizm'in kutsal metinleri  nelerdir_?

19- 5 klâsik ve 4 kitaptır.

Beş klâsik, (Wu King) şu eserlerden meydana gelir:

Değişiklikler kitabı (Yi-king): Mistik ve metafizik olaylan anlatır.

Tarih kitabı. (Su-King): Tarihî bilgilerden bahseder.

şiirler kitabı. (şi-king): Muhtelif şarkıları ifade eder.

Törenler kitabı. (Li-king): Âyinlerden ve törenlerden bahseder.

ilkbahar ve sonbahar olayları kitabı. (Kün-kıyu): ilkbahar ve sonbahardan bahseder.

Dört kitap (si-shu) da şunlardan oluşur:

1. Konfüçyüs'ün konuşmaları (Lun-yü).

2. Mensiyus'un sözleri (Mong-tse). Bu zat, Konfuçyus'un en sadık talebelerinden birisidir. Onun sözünü ihtiva etmektedir.

3.Orta Yol Doktrini (Tchâng Yong)

4. Büyük Bilgi (Ta-Hia)

20-konfüçyüsün temel hedefi ne olmuştur?

20- toplum içinde ve kişisel faaliyetlerde orta yolu (Tao) bulmaktır.tanrı inancında.en üstte tien

21- Konfüçyanizm'in başlıca ahlâkî prensipleri nelerdir?

21- 1. Anne, baba ve çocuklar arasında hürmet duygusu geliştirilmelidir.

2. Büyükler ile küçükler, birbirlerine saygı göstermelidir.

3. Dostlar arasında sevgi bağı kurulmalıdır.

4. Bütün insanlara karşı saygı besleme duygusu geliştirilmelidir.

5. Namuslu bir insanın soydaşlarını sevmesi gerekir.

6. Büyük ve üstün insan, fazileti, küçük insan ise rahatını düşünmektedir.

7. iyi bir idareci; doğruluktan ayrılmaz ve daima yanlışlarını düzeltir.

8. Beş temel fazilet vardır; iyilik, doğruluk, edeb, akıllılık ve güvenirlik.

9. Beş temel sosyal ilişki Konfüçyanizm'de (mukemmel erdemler.bunlar uygulanırsa her şey güzel olurmuş).1- Amir ve memur, 2- Ana-baba ve çocuklar, 3- Karı ile koca, 4- Kardeşler, 5- Arkadaş ve dostlar arasındaki ilişkilerdir.

****oruç tutularak ve kurban kesmekle konfüçyanızmde dua yerine  gelmektedir.

Modem Çin toplumunda ahlâkî yönlendirme, dinî pratikler üzerine dayanmaktadır. Bazı aile âdetleri, "kutsal karakterini" korumaktadır. Fakat bu âdetlere, Budist ve Taoist unsurlar da karışmıştır. Buna rağmen bu âdetler, çocukların aileye ve atalarına karşı yapmaları gereken "Konfüçyanizm'in" kuralları olarak kabul edilmiştir. Bu kurallar şunlardır:

1-Evlenme töreninde çiftler, ebeveynlerine çay ikram etmelidirler.

2- Evlenme yıl dönümlerinde çocuklar, torunlar, aile reisine saygı eğilişinde bulunurlar.

3- Cenaze merasimleri, ilk doğan erkek çocuk tarafından yönetilir. Büyük erkek çocuk ve yakın akrabalar, yürüyerek cenaze kortejini takip ederler ve dini kuralların yerine getirilmesini sağlarlar...

4- Budist keşiş ve Taoist rahipler, "cenaze törenini daha da zenginleştirirler.

5- Konfüçyanizm'de bazı yıllık bayram merasimleri de günlük hayatta önemli bir yer tutar. Yeni Ay yılı merasiminde, arefe gecesi, aile fertlerinin yedikleri muhteşem yemek, dikkat çekicidir..

6- Konfüçyanizm'de din adamı yoktur. Bunun için de dinî merasimler sivil bir karaktere bürünmüştür. Bazı mabedlerde, Konfüçyüs'ün heykeli yanında, Buda'nın ve Lao Tseu'nun heykelleri de yer almaktadır.

7- Qufu'daki büyük Konfüçyüs mabedi, seksenli yılların baĢında tamir edilmiştir.

 8- Taipei'de 28 Eylül Konfüçyüs'ün doğum yıldönümü olarak kutlanmaktadır. Belediye Başkanı, yüksek rütbeli memurlar, koyu mavi robun üstüne, siyah ceket giyerek merasime katılmaktadır. Konfüçyanizm, Çin'in dıĢında da yaşamaktadır. Kore ve Japonya'da hâlâ Konfüçyanizmin mensupları vardır. Japonya'da Konfüçyanizm'in bir kolu, Zen Budizm'le birleşmiştir.

*****************************DİNLER TARİHİ.6.HAFTA ÇALIŞMALARI********************************

1-hindistanın milli dini nedir?

1-eski vedacılıktan doğmuş olan Brahmancılık.

2-hinduizmin geçirmiş oldgu 5 ana devre nelerdir?

2-1.Vedalar Devri:

2.UpaniĢadlar Devri:.

3.Klâsik Devre:.

4.Vedanta Devri: UpaniŞadlarm yorumunun üzerine dayanan felsefi bir hareket dönemidir.

5.Modern Devre:

3-Hind geleneği içinde Brahmanların da rolü ile genel üç grup dini metin oluşmuştur BUNLARA denmiştri?

3-prastahana traya.(bunlar=şruti,smriti=işitilen ve görülen anlamlarına gelirler).şruti metinler içinde =vedalar yer alır.smriti metinleri içinde =puranalar,ramayana,mahabharata ve dharma-şastralar yer alır.)

4-mukaddes bilgi ve en üstün bilgi anlamına gelen kavram hangisidir?

4-veda.

5-vedaların en eski bölümünü hangi derlemeler oluşturur?

5-rig –veda……..sama-veda……..yajur-veda…..atharva-veda…..

6-hinduların en önemli kabul ettikleri veda hangisidir?

6-rig-veda.

7-rig-veda nüshaları nelerdir?

7-sakala…vakalhilya…bashkala.

8-Vedalar içinde en anlaşılan ve anlamı açık olan ve Melodileri ihtiva eden  Rig-Veda'daki ilahilerin söylenişine eşlik eden melodileri oluturan  veda hangisidir?

8-sama-veda.

Bilgilen=Sama-Veda'nın metin kısmı üç kısımdan meydana gelir: Birinci kısım, melodiye eşlik edilmeyen Rig- Veda'dan aynen alınan cümlelerdir.ikinci kısım, Arcika adı verilen ve çeşitli Konular'daki cümlelerden meydana gelir. Üçüncü kısım, "şarkılar Kitabı" denilen ve şarkıcı rahiplerin söylediği melodili ilahilerdir.

9-şarkıcı rahibin (samanın) üzerine şarkı söylediği cümleye (ayete)ne denir?

9-yoni denir.

10-Sama- Veda ilahilerinin ithaf edildiği Tanrı kimd,ir?

10-indra.

11-Kurban ve diğer takdimelerin sunuluşu ile ilgili merasimleri anlatan veda hangisidir?

11-yajur -veda.

12-halk büyücülüğünün fazlaca işlenmiş olan ve veda külliyatına kabul edilmeyen veda hangisidr?

12-atharva-veda.

13-Vedalardan daha sonraki dönemlerin tarihni taşıyan ve Veda'ların tefsirini oluşturan metinlere ne ad verilir?

CEVAP=BRAHMANALAR.

13-bir üstadın "yanına oturmak" anlamına gelen kavram nedri?

13-upanişad. Hakim ve Mütefekkirlerin inziva'da "tefekkür"den sonra elde ettikleri fikirler topluluğudur.

Bilgilen=Hinduizmde smriti, iki anlamda kullanılmaktadır: Dar anlamda, DharmaĢastralar, geniş anlamda itlıasa-puranalar olarak kullanılmaktadırlar. DharmaĢastralar, Hint toplumundaki Kast sistemindeki insanların her birinin kendi kast sistemine göre neleri yapıp, neleri yapmayacakları anlatılmaktadır. Bu amellerin, mükafatlan sıralanmaktadır. Buna göre her kastın mensuplarının günlük yaşayışları belirtildiği için, gündelik hayatta smriti çok önem taĢımaktadır. Geniş anlamda smritiyi kullandığımızda ithasa-puranalarla karşı karşıya geliriz. Bu kelime "Kadim Tarih" anlamına gelmektedir.iğthasa kadim metinleri olarak kabul edilen iki büyük Hint destanı dikkat çeker: RAMAYANA ve MAHABHARATA destanları bir grubu oluştururken, diğer grubu da ŞURANALAR oluşturmaktadır.

14-hind kültüründe önemli destanlar nelrdir?

14-ramayana(Râmâyana destanı, muhtelif şartlarda ViSHNU'nun nasıl prens RAMA kılığında bedenleştiğini, Lânka adasında kurulu düzeni tehdit eden şeytan Râvana'yı nasıl yok ettiğini anlatmaktadır.)--mahabharata(hind kültürünün en önemli destanıdır. Mahabharata da PANDAVALAR ile KURUVALAR arasındaki savaş macerası dile getirilir.)---bhagavat-gıta(hind kültürünün en büyük klasik destanını teşkil eder)

15-Hinduizmde peygamber olarak kabul edilen kimdir?

15-Yajnavalkya.

16-Tanrı anlayışı açısından, politeist çizgide yer alan din hangisidir?

16-hinduizm.

17-Hindistan'da, Hinduizm'in en önemli iki rakibi hangi dinlerdir?

17-islamiyet ve hristiyanlık.

18-Kainat, bir doğuştan, bir ölüme sürekli şekil değiştirmektedir. Buna Hinduizm'de ne denir?

18-"Dönemler Teorisi".Bu teoriye göre kâinat, düzenli aralıklarla tezahür ediyor, gelişiyor sonra yeniden görünmek için ortadan kalkıyor. Bu, böyle sonsuzluğa dek devam edip gidiyor.

Bilgilen=Hinduizm de bilgimiz ve bilgimiz dışında olan dünya ve dünyalar bir karışıklık ifade etmeyen çokluk görünümündedirler. Çünkü bu existansiyalist zenginlik, Dharma'nm açık ifade ölçüsü içinde kurulmuş ve teĢkilatlanmıştır. Meselâ, insanlar dünyasının, tanrılar dünyasından aşağıda olduğu görülmektedir. Önemli olan küçük evrendir. Büyük evrenler, birbirlerine benzerler. Yani, aşağıdaki olan yukandakine benzemektedir. Meselâ, otuz üç milyon Tanrı, karışmış imajı ile ilgisi yoktur. Çünkü çoğu zaman su sembolizmi, ay çizgilerine ve burada görünmeyen karanlıklara bağlı olarak bulunmaktadır. Bu tasavvura göre ViSHNU, dev bir yılan üzerine uzanmış olarak, evrenin suları üzerinde yüzer ve dünya, ondan doğan büyüleyici bir lotus gibi birden bire ortaya çıkmaktadır. Burada söz konusu olan şey, ViSHNU'nun kainattan sorumlu olmasıdır. O'nun ikinci Özelliği Dharma'nm muhafızı olmasıdır. Bunu yapmak için ise ViSHNU, her defasında zaruri olarak bedenleĢmektedir. O'nun her bedenleşmesine Avatar (iniş veya tecelli) denmektedir. Vishnu, sekiz defa Dharmayı kurtarmış ve restore etmiştir. Burada Dharma, kozmik düzeni belirtmektedir:

1.Tufanda Vishnu, balık olmuş, hayatta kalmış bir tek dürüst insanı taşıyan gemiye dağın tepesine kadar rehberlik etmiş ve insanın kurtuluşunu sağlamıştır.

2.Okyanusta sal gibi yüzen yeryüzünü, batma tehlikesinden kurtarmak için ViSHNU tümsek haline gelmiştir.

3.Bir başka zamanda yeryüzü akmakta iken onu yüzeye çıkarmak için ViSHNU, yaban domuzu olmuştur.

4.Yine o, insan-Aslan olarak yeryüzünü yıkmak isteyen dev bir şeytanı öldürmüştür.

5.Uğursuz bir devi devirmek için sürüngen haline gelmiş ve onu, Davut'un Calut'u devirdiği gibi devirmiştir. 6.Nihayet insan haline gelmiş ve iktidarı kendi yararlarına işgal etmek isteyen çok sayıda ki savaşçıyı baltasıyla öldürmüştür.

7.Hind mitolojisi içinde Vishnu, Rama haline gelmiştir.

8.Yine Hind mitolojisi içinde Vishnu, Krishna haline gelmiştir

19-basit bir peştemala sarılmış, buzullar ve kayalıklar arasında yüksek dalgaların içinde bir kaplan derisinin üzerinde tayyöre oturmuş olarak ve üçlü keskin bir çelik tuttuğu halde, boynunda da insan kafalarından bir kolye taşıdığı şekilde tasavvur edilen nedri?

19-shiva. Hind dini inancında Shiva bir dans Rabbi olarak da tasavvur edilmektedir.

20-shivaya bağlı tanrılar hangileridri?

20-1- Tanrı Ganesha: Aile Tanrısıdır.inananların yollarındaki engelleri gidermektedir.

2- Tanrı Skanda: Savaşın başında bulunan Tanrıdır.

3- Tanrı Kubera: Zenginliğin yaratıcısı ve koruyucusudur.

21-hinduizmdeki tanrıçalar nelerdir?

21-Lakshimi =Refah, talih, mutluluk ve sıhhat tanrıçasıdır.

Durgâ=Durgâ, "Yaklaştıniması zor olan şey" anlamına gelmektedir.Durgâ ismi, büyük Tanrıça1 ya dehşetli görünümünden dolayı verilen isimlerden birisidir. Bakire bir tanrıçadır.

Kâli=Yaşlı bir zenci kadın, Vampirin kan akan buruşmuş ağzını açmaktadır.

Bilgilen=indra, Tanrıların yeryüzündeki efendisidir.insanların ve hayvanların çoğalmasını sağlamaktadır. Indra'nın en önemi özelliklerinden biri, onun savaşçı bir Tanrı olmasıdır. O'nun ibadet vakti, genelde öğle vaktidir. Yaz mevsimi indra'nın kutsal mevsimidir.

22-hinduizmdeki tanrılar nelerdri?

22-vişnu,,,indra,,shiva,,,agni,,,varuna,,,mitra,,,

23-Hinduizm’de Bazı Dini Kavramlar nelerdri?

23-Dharma==, evrensel düzeni, hukuki kanunu, politik ve sosyolojik normTarı, bünyesinde bulunduran bir kavramdır. Bu kelime'ye ebedilik anlamına gelen Sanâtana kelimesi de ilave edilerek, Hindular bu kelimeyi dinlerine vermektedirler. Böylece Hinduizm, SANÂTANA DHAR-MA adını almaktadır.

Avatara==Tanrılar birçok değişik şekilde tecelli etmektedir. Buna Hinduizm de Avatara denir. Yani Tanrı'nın yeryüzüne inerek, insan veya başka bir şeyde tecelli etmesi, Avatara'nın gerçekleşmesi olarak düşünülebilir. işte Vishnu, Kâinatın düzeni bozulduğunda, Avatarası ile Müdahale etmektedir.

Karman==Karman, iş, faaliyet, hareket anlamına gelmektedir. Atman denilen ruh, bedende hapis olarak kalacaktır. O ruha sahip olan ferd'in hareketleri, ruhun tutukluluğunu yakinen ilgilendirmektedir.Çünkü ferdi olarak yaptığı iyi ve kötü her hareket, görülmeyen fakat gerçek olan bir sonucun nedenidir.işte buna Karman denmiştir.

Tenasüh(Samsara)==Devamlı yeniden doğuşları yani tenasühü belirtmektedir.Buna göre Atman(ruh)bünyeden bünyeye durmadan göç etmektedir.

Yoga==Yoğa,insanın eneıjilerini belli bir hedefe doğru yöneltmesidir. Bu durumda yoğa,vücudun ve ruhun fiziki egzersizler yolu ile özel bir disipline girmesi olayıdır.

Sadhu==Toplumu terk eden, münzevi yaşamaya karar veren insanları belirtmektedir. SâdhuTarın yanlarında bulundurmaları gereken malzeme-ler şunlardır: Bir çift sandal Ģeklinde ayakkabı, baston, sadaka kasesi ve tespih.

Bhakti==Hinduizm de "Her şeyi Terk" anlamına gelmektedir.

Guru==ağırlığı olan, önemli olan anlamına gelmektedir.Geleneksel Hinduizm de ise GURU,manevi bir üstadı belirtmektedir. Guru'lar, müritlerine "Shiva'ya saygı" Ģeklinde günlük okuyacakları Mantra denilen bir zikir vermektedirler.

24-Yoğa' da ileri seviyede bir şeyler elde etmek için hangi şartlar bulunması gerekir?

24-a.Sağlam bir zihinsel dayanıklılığa sahip olmak.

b.Yoğa mensubunun, manevi bir yönetim yapısına ihtiyacı vardır.Bu üstad bir Guru'dur.

c.Yoğa'nın spiritüel ve kurtarıcı hedefi olmalıdır.

25-budizmin kurucusu kimdir?

25-Budizm'in kurucusu Siddaharta Gautama Buddha'dır. Buda'ya sakyamuni (Sakya klanının çilecisi...) de denmiştir. Çin'de, Moğolistan'da, Seylan'da, Tayvan'da, Kamboçya'da, Vietnam'da, Kore'de ve Japonya'da yayılmıştır.

26-Budizm de önemli olan nedir?

26-önemli olan Nirvanaya ulaşmaktır.

27- mutlak anlamda bir iç huzura erme ve gerçek Hakkı bulma olayına ne denir?

27- Nirvana denir.

28- Budizm'in Hindistan'da yayılmasını kendi çıkarlarına aykırı gören ve Budistlere karşı,amansız bir mücadeleye girenler kimlerdri?

28- Brahmanlar.

29- Tibet Budizmi de denen Budizm hangisisdir?

29- Lamaizm.

30- Buda'nın dört hakikatini Dharma (dhamma) genel hatları ile nelerdir?

30- Birinci Hakikat: Izdırabın evrenselliği üzerine dayanır: Her şey ızdıraptır.

ikinci Hakitat: Izdırabın menşeini gösterir: Izdırabın menşei arzudur.

Üçüncü Hakikat: Izdırabın yok oluşunu açıklar: Izdırabın yok olması için, arzunun yok edilmesi gerekir.

Dördüncü Hakikat: Izdırabın yok olma yolunu açıklar: Bunun yolu, NiRVANA'ya ulaşmaktır.

31- Buda'ya göre bir Budist rahibinin ve rahibesinin pratikte uyması gereken Ģeyler nelerdir?

31- Traş olmak. (Saç ve sakallarını kestirmek).

Kadınlar da saçlarını traş ettirmektedirler.

Sarı elbise giymek.iki ayda bir defa oruç tutmak.

Oruçlu iken günahlarını itiraf etmek

ibadeti meditasvon ile yapmak.

32-budizmde kaç türlü meditasyon vardır?

32- Sükûnet yolu(samatha):Sükunet, zihnin bir yere merkezîleş- mesidir.Bu durumda zihin, hareketsiz, sakindir.

Derin vizyon yolu(vipassana):Derin vizyon, içerde aniden yanan bir ışık gibidir. O ışık, bütün bedensel ve zihinsel sefaletlerin geçiciliğini hissettirir.işte sadece bu vizyon, Nirvanaya götürür.

33- Buda'ya göre mevcudatın kaç unsuru vardır?

33-6. toprak, su, ateş, hava, esir ve bilgi.

34-budizmin kutsal kitabı nedir?

34- üç sepet anlamına gelen Tripitaka dır. Tripitaka üç bölümden meydana gelir:

Vinaya-pitaka (Disiplin sepeti).

Sutta-pitaka (Telkin sepeti):

Abhidharma-pitaka (Felsefi ve psikolojik yorumlar sepetini oluşturur.):

Oku= Kısaca bu üç sepeti, disiplin sepeti, vaazlar sepeti, doktirinler sepeti olarak belirtebiliriz.

35-budizm iman ilkeleri nelrdrı?

35- "Buda'ya sığınırım, Dharma'ya sığınırım, Sangha'ya sığınırım" Şeklindeki üç cevher kabul edilen ilkedir.

36- Nirvanaya ulaĢmanın yolLARI NELERDİR?

36-dünyayı terk……Ruhtaki pislikleri temizlemeye yönelen ruhî egzersizler…..Murakabe Tekniği

37-budist mabedlerine ne isim verilir?

37-pagoda.(((( Budist, genelde üç şeye önem vermelidir: Buda'nın heykellerine. Budanm hatıralarına. Buda'nın altında ilhama kavuştuğu Bodh-Gaya'daki incir ağacını ziyaret etmeye.

38- Budizm'deki sürekli doğuĢlar çarkına nedenir?

38-kamma(karman).denir.

Bilgilen= Başlangıçtan beri Budizm'de, Budistler dört grupta teşkilatlanmışlardır: Bhikhu'lar: Bunlar, Budist rahiplerini meydana getirirler. Bhikkhuni'ler: Budist rahibeler sınıfıdır. Upasaka'lar: Bunlar, laik erkek Budist cemaatidir. Upasikalar: Bunlar da laik kadın cemaatidir. Budist laikler, beş prensibe uymak zorundadırlar:

1-Canlıları öldürmemek, 2. Hırsızlık yapmamak, 3.Gayr-i meşru cinsel ilişkiye girmemek, 4. Yalan söylememek, 5. Aşırılığa neden olacak alkollü içkiler kullanmamak. Stupa Bölümü: Bu bölümde, Buda'nın maddi olarak kalan bütün hatıraları ve büyük azizlerinin hatıraları saklanmaktadır. Burası bir nevi "Kutsal emanetler" bölümüdür. Budizm, Avrupa'da sadece literatürlerde tanınan bir din olarak görülmekteyken yarım asırdan beri Budizmin ZEN Ģekli Batı'da tanınmaya başlamıştır. Son yarım asırdan beri Amerika'da Budizm ciddi şekilde ilgi görmüştür. Amerika'da Budizmin iki şekli dikkat çeker: Zen Budizm ve Tantrik Budizm.

**************************DİNLER TARİHİ .7.HAFTA ÇALIŞMALARI***************************

BİLGİLEN=Hinduizmdeki kast sistemine ve Brahman sınıfının otoritesine karşı bir tepki olarak doğan bu dinlerden Buddizm, evrensel; Caynizm, ve Sihizm, millî bir karaktere sahiptir.

1-cayinizmin kurucusu kimdir?

1-mahavira.

2-mahavira ruh göçünden kurtuluş yolunu nasıl bulmuştur?

2- Ruh göçü (samsara) çemberinin özüne nüfuz edinceye kadar murâkabe ile dolu bir züht hayatı yaşamış ve nihayet ruh göçünden kurtuluş yolunu bulmuştur. Bundan dolayı Vardhamana'ya "büyük kahraman" anlamına Mahavira; "muzaffer" veya "insanî ihtiraslardan kurtulmuş" anlamında Cina denilmiştir

3-vardghamana taraftarlarına ne denir?

3-caynist.

4-caynistlerin özellikleri nelerdir?

4-Caynistler ayrıca, heykeltraşlıkta, insanları tamamen çıplak göstermektedirler.

5-hipler arasında giyinme konusundaki tartışma, Caynistleri hangi mezheblere ayırmıştır?

5- 1) Digambara (hava giyinenler). Bunlar, Mahavira'ya uyarak tamamen çıplak gezerler. 2) Svetambara (beyaz giyinenler). Bu ismi, üzerlerine giydikleri beyaz elbiseden almışlardır.

Bilgilen=Bu iki mezhep arasında doktrin bakımından büyük farklılıklar yok¬tur.Yoga'yı uygularlar;Cina,Tirtankara ve "mükemmel azizler"in varlığına inanırlar. Tirtankaraların zamanın her devrinde 24 kadar olduğunu ve Mahavira'mn bunların sonuncusu bulunduğunu kabul ederler.

6-cayinizm ortaya nasıl çıkmıştrı?

6-Caynizm, Brahmanların etkisine ve bazı Hint düşünce sistemlerine karşı olarak ortaya çıkmıştır.

7-caynizm hinduizmin hangi kavramlarını benimsemiştir?

7-Ahimsa, Kast, Moksa, Karman, Yoga .

8-caynizmin etiğinin temelini ne oluşturur?

8-hiçbir canlıya zarar vermeme prensibi (ahimsa) oluşturur.

9-caynizmin gerçek kurucusu kimdir?

9-Caynacılığın gerçek kurucusu, 24.Tirthankara olan ve Buda’nın çağdaşı olan, Mahavira (Büyük Kahraman) lakabıyla anılan Vardhamana’dır.

10-ermiş kişilerin hiç mülk edinmemelerini gerektiğini savunuyor ve kadınların kurtuluşa asla eremeyeceklerine inanan caynist mezhep hangisidir?

10-digambaralar(çıplak giyinenler.)

11-caynistlerin ahlak prensipleri nelerdir?

11-Öldürmemek, yalan Söylememek, hiçbir şekilde çalmamak, mümkün olduğu kadar az bir malla yetinmesini bilmek.

12-cayinizmin gaye ve hedefi nedir?

12- Caynizmin gaye ve hedefi, ruhu doğumla ölüm arasında cereyan eden bağdan,karma'dan kurtarmak ve nirvana'ya ulaştırmaktır(Bu dinin amacı, ruhu nirvanaya kavuşturmak yani onu ruhgöçünden kurtarmaktır. Bunun için üç yol öğütler: Doğru görüş, Bilgi, ve Ahlak.. )))Karma'ya karşı kendini koruma, yukarıda bahsedilen beş yasağa uymakla olabilir.

13- düşünce (niyet) eylemin babası sayan din hangisidir?

13-cayinizm.

14-islamın cayinizm üzerindeki en büyük etkisi ne olmuştur?

14-Lonkasah grubunun tasvirlere tapınmayı reddetmesidir. Bu din, Hint-Türk imaparatoru Ekber yanında büyük itibar kazanmıştır; o,Caynacıların bulunduğu yerlerde hayvan kesilmesini yasaklamıştır.

15- Keşişlerin uyması gereken büyük tövbeler nelerdir?

15-Hiçbir canlıyı incitmemek, yalan söylememek, çalmamak, cinsel ilişkiye girmemek, mülk edinmemek, geceleri yemek yememektir.

Bilgilen=Halktan kişiler Sekiz kurala (et, bal, meyve yememek,şarap içmemek, geceleri aç durmak vb.) ve 12 tövbeye (Kaba şiddete, yalana, hırsızlığa başvurmamak, karısından hoşnut olmak, az mülk edinmek, hareket alanını dar tutmak, eğlendirici şeylerden uzak durmak, bir süre oruç tutmak, keşişlere armağan vermek ve yeminlere uyamayacak duruma geldiğinde gönül rızasıyla ölmek) uymak zorundadırlar.

Oku=Bu din mensupları alemi 7 kategoriye ayırır: Ruh veya Canlı öz (Siva), Ruhsal olmayan öz (Asiva).. nihayet en büyük kurtuluş (Moksa)’dır.. Ruh ile madde aynı tözdendir; biri bilinçlidir, diğeri..

16-sihizm vaazlarının temel esası nedir?

16- Bir tek Tanrı vardır; o, yaratıcıdır ve tüm hayatı sürdürendir.

17-sihizmin kurucusu kimdir?

17-guru nanak.

18- Sihlerin en önemli şahsiyeti kimdir?

18- Gobind Ray’dır.

19-sihlerin milli tapınagı neresidri?

19-amritsardaki altın tapınkatır..

20-on guru kimlerdir?

20- Guru Nanak*Guru Angad*Guru Amar Das *Guru Ram Das*Guru Arjan *Guru Hargobind*Guru Har Rai*Guru Har Krishan*Guru Tegh Bahadur*Guru Gobind Singh.

21-sihlerin kutsal kitabı nedri?

21-adi grant.

22- EN  önemli Sih teşkilatı olan askeri kardeşlik örgütü Khalsa’yı kuran guru kimdri?

22-gobni singh.

23-dinî olmaktan daha çok felsefî bir monoteizm içinde Hıristiyanlık ve Yahudilik de dahil,Hindistan'da bulu¬nan bütün dinleri uzlaştırmayı deneyenler kimlerdir?

23-kebir ve ekber.

23-sihizme mensup kişiler sihizm için hangi isimi kullanmışlardrı?

23-gurmat.

Bilgilen=Guru Gobind Singh başlıca icraatı, taraftarlarını "Khalsa" (Halsa) denilen bir cemaat teşkilatı içinde sıkı sıkıya kaynaştırmasıdır. Khalsa'ya girenler Pahul denilen bir takdis merasiminden geçmekte ve "k" ile başlayan şu beş esası yerine getirmektedir:

1. Saç ve sakalların kesilmemesi (kesh),

2. Tarak takılması (kangha) ve sarıkla onların intizamının sağlanması,

3. Diz altında bağlanan kısa pantolon giyilmesi (kach),

4. Sağ bilek ~ üzerine çelik bilezik takılması (karâ),

5. Kama taşınması (kırpan).

Oku= Sih dininin kutsal metinleri iki kitap altında toplanmıştır.ilki, Adi Granth ya da Guru Granth Sahib; diğeri, Dasam Granth’dır. Adi Granth, BeĢinci Guru Arcun’un  derlediği, ilk gurulardan kalma ilahi metinlerinden oluşur. Sih ibadeti bu kitapların içeriğine dayanmaktadır. Adi Granth, hiçbir anlatı içermez; Kitab-ı Mukaddes'deki Mezmurlar gibi, tanrıyı öven ilahi tarzındaki şiirlerdir. Putlar ve tasvirlerle temsil edilmeyen tek bir Tanrıya inanırlar.

24-sihlerin mabetlerinde sembol olarak ne bulunur?

24-kılıç.

25- Dindar bir Sihin günlük ibadeti,hangi dinî hükümler altında toplanmaktadır?

25- 1) Adi Granth'tan ve. Guru Nanak'a ait pasajlardan ezber okunması,

2) Ailevî bir vecibe olarak her sabah toplanıp Adi-Granth'tan herhangi bir yerin okunması,

3) Tapınağa (gurdwara) ibadet için gidilmesi.

Önemli= Hindistan'ın koruma ve güvenlik görevlilerinin çoğunluğunu Sihler oluşturur.

26- Sihlerin dört alameti nelerdir?

26- saçlarına toka takıyor, kılıç veya bıçak taşıyor, iç çamaşırı giyiyor ve demirden bilezikleri bulunuyor.. Sihlerin Mekke’si, Amritsar’daki Altın Tapınak’tır.

***************************DİNLER TARİHİ.9.HAFTA ÇALIŞMALARI*********************************

1-Sabiler kendilerini NE diye isimlendirmektedirler?

1-.Mandenler (bilenler, kutsal bilgiyi almıŞ olanlar)

2- Nasura ismini Sabiler kim için kullanırlar?

2-tanrılar için.

3-sabilik dininin gelen özellikleri nelerdir?

3- Sabilerin Kutsal Kitap ve ibadet dili Mandencedir. Mandence, Aramcanın lehçelerinden olup Sami dil grubunda yer alan bir dildir.

--Sabilik Sabilere ait evrensel karakterli milli bir dindir.

--Sabiliğin temel öğretisi yüce tanrıdan neşet etmiş Işık ve Karanlık düalizmidir

--Sabiliğin en belirgin öğretilerinden birisi gnostisizmdir, yani kutsal bilginin (manda) tanrı tarafından insana bahşedilmesi öğretisidir.

--Sabilikte gnostik öğretilerin temel özelliklerinden olan demiurg düşüncesi vardır. Demiurg (Ptahil) evrenin ve insanın karanlık, kötü, süfli olan maddi yönünün başlatıcısı olarak düşünülen güçtür. Zira, kötü ve kötülüğü temsil eden her ne varsa bunların müsebbibi Ptahil diye isimlendirilen güçtür, ancak her şeyin asıl yaratıcısı hayat/dirilik veren yüce tanrıdır.

-- --Sabilikte kurtuluş fikri, karanlığa hapsolmuş ışık zerrelerinin kurtulup aslına dönmesi anlamına gelmektedir. Kurtuluş insan için ancak kutsal bilgiyi hak etmek ve tanrının bu bilgiyi bahşetmesiyle mümkündür.

4-sabiler tarih boyunca hangi bölgelerde yaşamışlardrı?

4- Bu süreçlerin üç bölgede belirginleştiğini belirtmek gerekir. Bu bölgeler sırasıyla, Filistin-Ürdün bölgesi, Kuzey Mozopotamya‟da dağlık Medye bölgesi ve Güney Mezopotamya‟da bugünkü yaşam bölgeleridir.

5-sabiilerin kutsal metinleri nelerdir?                                                                                                                                                      5- Kutsal metinlerin dili Mandencedir. Sabilerin kutsal kitapları genelde iki ana grupta toplanmıştır. Bunlar yazılı metinler ve sır metinleri şeklindedir.

--Yazılı metinler=-Temel kitaplar:( Ginza, Draşia d Yahya ve Kolasta ) ginza=Sabilerin dini öğretilerinin temeli bu kitapta yer almaktadır. Ginza, Adem'in Kitabı diye de isimlendirilmektedir  Draşia d Yahya= isimli kitap „Yahya'nın Öğretileri‟ anlamına gelmektedir. Bu kutsal kitabın içeriği Yahya, hayatı ve öğretilerini konu almaktadır. Kolasta= ise koleksiyon veya övgü anlamına gelmektedir. Dualar ve ilahiler vardır. Bunların konusu çoğunlukla vaftiz, ayin yemekleri ve ölümle ilgili dua ve uygulamalardır. -Gizli (esoterik) metinler; bu kutsal metinler sadece rahipler ve rahip adaylarının kullanmasına izin verilen kitaplar olduğu için gizli kitaplar şeklinde isimlendirilmektedir.

--Sır metinleri ise çeşitli dönemlerde hastalık, kara büyü, sihir, bela, afet ve benzeri kötülüklere karşı çanak, çömlek gibi eşyalar üzerine ya da metal veya papirüs sayfalara yazılan kısa muskalar ve sihir metinleridir.

6- Rahiplerin yıl sonunda genellikle bu kitabı okuyarak gelecek yıl için tahmin ve yorumlarda bulundukları eser nedir?

6- „Sfar Malvaşia‟ (burçlar kitabı).

Bilgilen=Sabilerin tanrı fikrini tek ve yüce tanrı şeklinde ifade etmek mümkündür. Ancak, var olma ve diri olmayı birbirinden ayırmışlardır. Yüce tanrı yaratmıştır ve hayat vermeye devam etmektedir. Ancak iyilik ve kötülük arasındaki mücadelede yüce tanrı iyilik tarafında yer almaktadır. Kötülüğün nedeni değildir, çünkü kötülüğün hakimi bir kutsal/tanrısal varlık vardır. Bu Sabi düalizmini anlatır. Düalizmi, bunların oluşturduğu bütünlüğü, birbirlerinden ayrılığını her alanda ifade etmek mümkündür. Sabi düalizminde öncelikli olarak bir tarafta ışık alemi, diğer tarafta ise karanlık aleminin bulunduğunu söylemek gerekir.

Işık aleminin hakimi „Malka d Nhura‟ (Işık Kralı)‟dır. Kutsal kitaplardan anlaşıldığına göre kuzeyde bulunan Işık alemi ve bu alemin varlıkları kötülükten uzak, iyi ve iyilik varlıklarıdır. Çünkü bu alemin düzen, varlık, dirilik ve verimliliği anlatan Hayat (Hiia) prensibinden oluştuğu kabul edilmektedir. Sabi düalizminin olumsuz ve kötü tarafını oluşturan unsur karanlık alemidir. Güneyde olduğuna inanılan karanlık alemin hakimi „Malka d Hşuka‟ (Karanlık Kralı)‟dır.

7- yüce tanrının temel karakteri olan prensip Sabi teolojisinin de temel kurgusunu ve inançlarını oluşturan prensip nedir?

7- Hayat (Hiia).

8-sabilerde evren alem insan anlayışı nasıldrı?

8- başlangıçta iki alem vardı. Bunlar ışık alemi ile karanlık alemiydi ve birbirlerinden ayrı idiler. Aralarında bir perde vardı.Karanlık alemi, kaos ve düzensizlik halinde Kara Su‟dan oluşmuştu, hayat ve verimlilik özellikleri yoktu.ışık aleminin hakimi Işık Kralı ise durumdan haberdar olup onun planlarını engellemek için ışık elçisi „Manda d Hiia‟yı görevlendirmişti. Karanlık alemine gidip kutsal silahlarıyla Karanlık Kralı‟nı yakalamış ve zincirlemişti. Manda d Hiia, birinci hayat diye isimlendirilebilir. Sonra ışık aleminin bazı ışık varlıkları başka alemleri ve varlıkları merak etmeleri düşüşe giden yolun başlangıcı olmuştur. Bu merakla ışık alemiyle karanlık alemi arasındaki perdeleri aralayıp Kara Su‟ya (karanlık alemine) bakmışlardır. Işık aleminin bu varlıkları hayatı/diriliği temsil eden varlıklardır. Bu varlıklar içerisinde evrenin yaratılışında etkin rol oynayan Yuşamin, Abatur ve Ptahil‟in düşüşleri önemlidir. Bu ışık varlıkları sırasıyla ikinci Hayat, Üçüncü Hayat ve Dördüncü Hayat şeklinde de isimlendirilmektedir. Hayat/dirilik kaynağı bu üç nurani varlığın görevi yaratılış sürecindeki karanlık aleme düşüşün üç aşamasını gerçekleştirmede aracı varlık olmalarıdır.ilk iki aşamada Yuşamin ve Abatur karanlık alemine düşerler ve karanlık aleminin sınırlarında kendilerine ait ayrı bir dünya kurmak isterler. Fakat bunda başarılı olamazlar. Abatur, kendi oluşturduğu alemin perdesini aralar ve Kara Su‟ya bakar. Kara Su‟ya kendi sureti yansır. Ptahil, yani Dördüncü Hayat Abutur‟un yansıyan suretinden oluşur. Bunun üzerine Ptahil, kendisinde bulunan ışık zerrecikleriyle Kara Su‟da bir ışık alemi oluşturmaya çalışır. Fakat bunda başarılı olamadığı gibi Karanlık Aleme sıkışıp kalmıştır ve bu, maddi evrenin ve insanının oluşumunun başlangıcı anlamına gelir. Hayat ve dirilik anlamı taşıyan ışık varlığı dişi figür Ruha ile Karanlık Kralı planları doğrultusunda birleşirler.Bu ikisinin birleşmelerinden kötü varlıklar olan 7 gezegenle 12 burç doğar. Sabilerin evren algısında dünyanın yaratılışında yüce Işık Tanrısının değil de düşmüş ışık varlığı olan demiurg Ptahil olduğu anlaşılmaktadır. Aslında bu yaratılışın dolaylı olarak Işık Kralı olduğunu gösterir. Ptahil‟in ise aracı olduğu anlamına gelir. Bu nedenle yaratıcı unsurun demiurg olduğunu söyleyenler bulunduğu gibi yaratılışta tek ve yüce tanrının etken olduğu görüşünü ileri sürenler de olmuştur. Sabilerin insan algısı, evrenin yaratılışına ilişkin oluşumun devamı niteliğindedir. Buna göre oluşturduğu dünyanın kötü güçlerin eline geçmesi üzerine Ptahil, dünyada kendisine vekalet edecek bir varlığı, insanı yaratmaya karar verir. Ancak evrenin yaratılı-şındaki gelişmeler burada da işler. Kötü güçler onu tekrar kandırarak işbirliğine ikna ederler. Ptahil, insanın maddi yönünü temsil eden teni/cesedi yaratır. Fakat bu varlık, hayat/dirilik unsurundan yoksun olduğu için, yani canlı olmadığı için yaratma işi başarısız olur. Kötü güçler bu cansız tene can vermek ve onu diriltmek için bir çok yol denerler ancak başarısız olurlar. Bunun üzerine Ptahil, yine yüce Işık Tanrısına yalvararak yardım ister. Işık Kralı ise insan canlılık veren ruhu/ışığı/nuru ışık aleminden yeryüzüne gönderir. Ruh, bir ışık elçisi (Manda d Hiya) aracılığıyla bedene yerleştirilir ve böylece can ve nefs almış olan insan (Adem) ayağa kalkar ve konuşur.

Bilgilen= Sabilikte Adem inanan bir insandır. Hatta Yüce Tanrı‟nın vahyettiği bir peygamberdir. Bu nedenle Sabi kutsal metinlerinin Adem‟e vahyedildiğine inanırlar. Yüce Tanrı insanı kötü varlıkların eline bırakmamıştır. Hatta insanoğlunu eğitmesi için ışık elçisi Manda d Hiia‟yı görevlendirmiştir. Işık elçisini korumaları için de üç tanrısal koruyucu varlığı (Hibil, Sitil ve Anuş) ışık aleminden yeryüzüne indirmiştir. Sabi inancına göre ilk insan olan Adem‟in yüce Tanrı‟nın yolunda, koruma altında itaatkar bir varlıktır. Sabilikte insanın yaratılışındaki iki temel unsur madde ve ruhtur.

Bilgilen= Sabi düşüncesinde kurtuluş için gerekli olan şeyler vardır. Bedene hapsolmuş ruh, yani insan maddi alem ve nefsine karşı mücadele edip kurtuluşu gerçekleştirmesi gerekir. Sabi düşüncesinde kurtuluşun ilk örneğini ilk insan olan Adem ortaya koymuştur. O, inanan bir insan olmuş, kötü varlıklardan uzak durup Malka d Nhura‟ya yönelmiştir.

Bilgilen= Sabi düşüncesinde kıyamet fikrinin kurgulandığı yerde dünya zamanının yüz binlerce yıl olup dört zaman dilimine ayrılması bulunmaktadır. Buna göre ilk üç zaman diliminin sonunda bir çift kalmıştır. Üçüncüsü tufan ile son bulurken Nuh ve ailesi kurtulmuştur. Dördüncü zaman dilimi ise kıyamete kadar sekiz bin yıl sürecek olan zaman dilimidir. Bu dönem kötülük, zulüm, fitne ve savaşların gittikçe arttığı ahir zamanı temsil eder. Ahir zamanda Sabilere karşı zulüm ve takibat yoğunlaşmıştır. Altüst olan dengeler, kıtlık, kuraklık, doğal felaketler, salgın hastalıklar ve çeşitli belalar dünyayı ve insanı kuşatmıştır. Kıyametin küçük işaretleri olan bu durumu gökten bir yıldızın okyanusa düşmesi, yedi denizde kırmızı suların akması ve bundan içenlerin kısır kalması, son olarak büyük bir fırtınanın çıkması gibi büyük işaretleri takip edeceğine inanılmaktadır. Ancak bunların ardından ahir zaman kurtarıcısı Praşai Sıva (son savaşçı, son kral) ortaya çıkıp yeryüzüne hakim olacaktır. Onun yeryüzünde olduğu dönem, kurtuluş için uygun ve olumlu olup dünyanın sonuna kadar devam edecektir. Böylece maddi alemdeki bütün ışık unsurları kurtulmuş olacaktır.

Bilgilen= Sabi düşüncesinde hesap fikri de vardır. Ancak hesap genel olup yalnızca günahkar ruhlar için geçerlidir. Dünya hayatında kurtuluşu gerçekleştiren ruhlar ise ölüm sonrasında bedeni dünyada bırakarak ışık alemine, yani cennetine yükselir. Bu yolculukta ruhlar önce dünyayı çevreleyen yedi gezegenden sırasıyla geçer. Sonra Abatur‟un terazisine ulaşır ve oradan ışık alemine yükselirler. Bu ışık aleminden uzak ve sürgün hayatı anlamına gelen sürecin uzunluğu ve kısalığı ceza-mükafat anlamı taşımaktadır. Eğer inanan bir kimsenin ruhuysa şimşek hızıyla bu gözetim evlerini geçer ve ışık alemindeki cennete (Munai Kuşta) ulaşır. Fakat inanmayan, günahkar bir kimsenin ruhuysa kötü güçlerin hakim olduğu yedi gezegenin oluşturduğu gözetim evlerinde uzun süre takılır ve cezasını çeker. Bu ruhlar ve kıyamette ölenlerin ruhları genel hesapta Abatur‟un terazisinde tartılarak yargılanırlar.Günahları varsa, miktarınca cezalarını çekmek üzere Suf Denizi‟ne atılırlar.Günahları sona eren ruhlar ışık alemine yükselecektir. Sabi düşüncesinde ebedi ceza fikri de vardır. Buna göre Sabi olup kutsal bilgiyi alamayanlar ebediyen Suf Denizi‟nde kalacaklardır.

9-Sabi ayin ve uygulamalarının başında ne gelir?

9-vaftizler yer almaktadır.Üç çeşit vaftiz vardır. Bunlar, masbuta, tamaşa ve rişama şeklinde üç çeşit vaftiz vardır. Masbuta, tam vaftiz şeklinde isimlendirilmektedir. Sabi vaftizinin en geniş uygulamasının yer aldığı vaftiz çeşididir. Her Sabinin haftada en az bir kere Pazar günü katılması gereken bir ayindir. Masbuta haftada en az bir defa yapılması uygun olan bir ayindir. başka dini günlerde, yıllık kutlamalarda, evlilik, doğum, ölüye dokunma, ciddi hastalıklar, yolculuktan dönüş gibi durumlarda ve kavga, yalan söyleme ve küfretme gibi günah sayılan fiillerden sonra arınma amaçlı olarak da uygulanabilir. Tamaşa isimli olan vaftiz ise dini kirlenmeler sonrasında yapılan bireysel uygulanan temizlenme ayinidir. Gusül anlamı taşımaktadır. Rişama vaftizi ise el-yüz yıkama biçimli dini bir işe başlarken küçük temizlenme usülünde bir yıkanmadır. Sabilerde vaftizin mutlaka bir akarsuda veya en azından akarsudan açılan kanallarda yapılması uygundur.

Bilgilen=Kapalı bir toplum olan Sabiler için en önemli ritüel anlam taşıyan uygulamalardan biri de ayin yemekleridir. Bu yemekler birlikte yenen tören sofralarıdır. Tören sofralarından en dikkat çeken ve önem verileni ölünün ardından yapılan masikta adı verilen törendir. Masikta, ölen bir kişinin ruhunun gözetim evlerini oluşturan yedi gezegenden ışık alemine yükselmesinin daha hızlı olmasını amaçlayarak yapılır.

Bilgilen=Sabilerde günlük ibadet duadır. Bu dualar ışık aleminin bulunduğuna inanıldığı yöne, yani kuzeye dönerek icra edilir. Kutsal kitaplarından Ginza‟ya göre bu bireysel ayin üç gündüz iki gece olmak üzere günde beş kez uygulanır. Duanın yönelimi yüce tanrı Işık Kralı‟dır. Sabilerde eli, dili, kalbi, kulağı ve diğer organları kötülükten uzak tutma önemlidir. Birey bu çeşit bir oruca davet edilir.

Bilgilen=Bayramlar arasında Panja (Parvania) dikkat çekmektedir. Bu bayram, Sabi takvimindeki iki yıl arasındaki artık günlerde, beş gündür, kutlanan bayramdır. Bunun dışında başka bayramlar da vardır. Bunlar Dihba Rabba, Dihba Hnina ve Dihba Daimana isimli olanları söylemek mümkündür.

Bilgilen=Sabiler için gizlilik prensipleri vardır ve bir Sabinin bunlara riayet etmesi çok önemlidir. Sabiliğin herhangi bir kuralı ya da bir öğretisinin Sabi olmayan birilerine iletilmesi büyük günah -hatta küfür- olarak görülür. Sabiler için önemli olan toplumsal uygulamalardan birisi beyaz kutsal elbisesini giyinmesidir. Bu elbiseyi giymek zorunludur ve bunsuz ölmek ölüm sonrası büyük cezalar anlamına gelmektedir.

Bilgilen=Sabilerde toplumun ileri gelenleri, bunlar içerisinde özellikle din adamları, özel bir yere yerleiştirilerek Nasuralar diye „kutsal öğretileri koruyup gözetenler‟ anlamında kullanılırlar.

Bilgilen=Sabi rahipleri dört hiyerarşide yer alırlar. Bunlar rişama, ganzibra, tarmida ve aşganda şeklinde isimlendirilirler. Rişama rahiplikteki en üst makamı temsil eder. Bütün Sabi toplumunun tek lideri anlamına gelir. Bugün Sabilerin bir rişaması bulunmamaktadır. Ganzibralık ise yöresel baş rahiplik şeklinde ifade edilebilecek bir göreve tekabül etmektedir. Normal rahiplere tarmida, yardımcı rahiplere ise aşganda adı verilmektedir. Rahiplik işaretlerinden en dikkat çekeni ve önemli olanı sağ elin küçük parmağına takılan altın bir yüzük, zeytin dalından yapılan ve törenlerde sağ elle tutulan uzunca bir asa, ağzı ve burnu kapatacak şekilde başa sarılan sarık ve saçları bağlamak üzere başa bağlanan bir kurdeledir. Bu objelerden yüzükle asa rahibin ölümünde kendisiyle birlikte gömülür.

Özeti degerlendir=Sabilerin dini öğretileri bir yüce tanrı olan iyilik tanrısı Işık Kralı ile karanlık-kötülük tanrısı Karanlık Kralı’nda ifadesini bulan düalizm dikkat çekmektedir. Kurtuluş, kıyamet, yargı ve ahiret fikri vardır. Bunlar, ışığın ışık alemine karanlığın ise karanlık alemine tekrar çekilmesi anlamına gelir. Sabiler kapalı bir toplumdur. Ayin ve uygulamaların başında akarsuda yıkanma anlamındaki vaftiz ile ayin yemekleridir.

***************************DİNLER TARİHİ.10.HAFTA ÇALIŞMALARI*********************************

1-maniheizmin özellikleri nelerdri?

1---Mani‟nin öğretisi gnostik düalizmdir. Işık ve karanlık düalizmi başlangıçtan (evrenin oluşumundan) sona (ebetteki yaşama) kadar hakimdir. --Maneheizm, herkesin bu dine girebileceği evrensel karakterli, yayılmacı bir dindir. --Maniheizm, devlet dini haline geldiği Uygurlar arasında „iki kök üç zaman dini‟şeklinde tanımlanmıştır.iki asıl düalizmi, üç zaman ise geçmiş (ezeli), şimdiki (evren ve insanın varlık zamanı veya maddeyle mananın birbirine karışık olduğu aktif mücadele zamanı) ve gelecek (ebedi) zamandır.

2-maniheizmin kutsal metinleri nelerdri?

2---Hayat incili, --Hayat Hazinesi, --Pragmateia, --şapuragan, --Sırlar Kitabı, --Mektuplar --ilahiler ve Dualar.

Önemli=Uygur Maniheist metinlerinde Maniheizm, „iki kök-üç zaman dini‟ (eki ıltız üç ödki nom) şeklinde tanımlanırken Mani‟nin öğretisini özetlemektedir.

3-ışık aleminin özellikleri nelerdir?

3-Işık aleminin yüce varlığın nitelikleriyle paralel beş özelliği vardır. Bunlar ise akıl, düşünce, idrak, bilgi ve temkindir. Işık aleminin başka özellikleri ise sevgi, iman, sadakat, iyilik ve hikmettir. Ayrıca ışık alemi yüce tanrı ile birlikte muhtemelen Hıristiyanlık bakış açısıyla „hayat ağacı‟ şeklinde de tasvir edilmiştir.

4-karanlık aleminin özellikleri nelerdr?

4-Karanlık alemi ışık aleminin zıt özellikleri her noktada ihtiva eder. Karanlık aleminin başında „Karanlık prensi‟ vardır. Karanlık Prensi kötü özellikleri havi şekilde tanımlanırken bazen yılan başlı, ejderha vücutlu, kuş kanatlı, balık kuyruklu ve yabani hayvan ayaklı bir canavar, yani ucube şeklinde tasvir edilmektedir. Karanlık prensinin etrafında kötü karanlık varlıkları ve beş karanlık alemi vardır. Bunlar duman, ateş, rüzgar, su ve karanlıktır. Bu karanlık alemlerin temel özellikleri karanlık prensinin de özellikleridir. Bu alemlerin her birinde ikamet eden kötü varlıklar ve bir kötü yönetici (arkon) vardır. Karanlık alemini kaplamış duman vardır ve „ölüm zehiri‟ diye tanımlanır. Ayrıca karanlık aleminde bir de „ölüm ağacı‟ vardır.

5-maniheizmde evren ve insan anlayışı nasıldrı?

5-Maniheizm‟e göre ışık alemi hayat, düzen ve verimlilik niteliklerine sahiptir. Oysa karanlık alemi ölüm, kaos ve verimsizlik özelliklerini haizdir. Bu nedenle ilk hareket kaos ve düzensizlik anlamına gelir ve bu hareket karanlığın ışık alemi ve ışık varlıklarını ele geçirme arzusuyla ışık alemine saldırısıyla başlar. yüce Işık Kralı önce „Yüce Ruh‟u (hikmet) yaratır. Sonra ondan „Hayatın Anası‟ ortaya çıkar. Hayatın Anasından ise karanlık güçlerine karşı mücadele edecek olan „ilk insan‟ı yaratır.ilk insan, mücadelesindeki silahları olan şu beş unsura sahip şekilde yaratılmıştır: ateş, rüzgar, su, ışık ve hava.

6-Maniheist düşüncede insanın var olma müsebbibi nedri?

6-yüce tanrı değil, kötülük güçleridir.insan vücudu ifritlerden gelmektedir, dolayısıyla onların bedensel görünüşüdür.insanlardaki şehvet te ifritlerden insanlara geçen bir mirastır.

Bilgilen=Maniheistlere göre şit, Adem‟in gerçek oğlu ve kendilerinin atasıdır. Devamında Sindid, Havva‟yı Adem‟le birleşmesi konusunda tekrar kışkırtır ve yine Adem meyleder. Adem‟den türeyen insanlığın kurtuluşu için Muhteşem isa, bütün ışık elçilerinin babası olarak kabul edilen „Işık Zihni‟ni (Manuhmed) görevlendirir.

7-manihestle deccale ne isism vermişlerdir?=

7-yalancı mithra.

8-Maniheistlerin dikkat etmesi gereken temel uygulamalar nelerdri?

8-„Beş Emir‟ ve „Üç Mühür‟ kuralı şeklinde ifadesini bulmuştur.

--Beş Emir şunlardır:

-Oruç, dua ve sadakaya devam etmek,

-Yalan söylememek, -Herhangi bir canlıyı öldürmemek ve et yememek,

-Temizlik ve saflığa dikkat etmek,

-Mala mülke önem vermeyip fakirliği gözetmek, alçakgönüllü ve mütevazi olmak.

--Üç Mühür ise eline, diline ve duygularına (ya da düşüncene veya beline) hakim olmak prensibidir.

Bilgilen=-Ağzın mührü ağızla yapılan kötü işlerden ve kötülüklerden uzak durmaktır. Buna göre kötü söz söylemek, et yemek ve içki içmek kötü eylemlerdendir. Maniheist düŞüncede ette karanlık unsurları daha yoğun olduğundan onunla beslenmek dünya tutsaklığını uzatmak anlamına gelir.

Bilgilen=-Elin mührü ise elle yapılan kötü işlerden ve kötülüklerden uzak durmaktır. Elin mührü kuralına uymak için hiç bir hayvanı öldürmemek, hiç bir bitkiye zarar vermemek, hatta bunlar için toprağı sürmemek ve hasat yapmamak gerekir.

Bilgilen=-Gönlün ya da belin mührü ise evlenmemeyi ve cinsellikten uzak durmayı gerektiren kuraldır. Bu nedenle en önemli yasaktır. Fakat, Maniheistlerin yok olmasının nedenlerinden birinin de evlilik yasağı olsa gerektir. Bununla birlikte bu katı kurallara uyma noktasında birbirinden ayrılan bir Maniheist cemaat yapılanması söz konusudur. Cemaat yapılanmasının iki toplumsal grubu seçkinler ve dinleyicilerdir.

Bilgilen=Seçkinler, beş emir ve üç mühür kuralına tam olarak uymak zorunda olan cemaatin elit kısmıdır. Bu kurallara riayet eden seçkinlerin öldüklerinde arınmış ve kurtulmuş olarak ışık alemine yükseleceklerine inanılır.

Önemli=Seçkinlerin görevleri arasında dini öğretilerin vaaz ve talimi, cemaati temsil etme, ayinleri idare etme gibi işlerdir. Bunlar arasında da bir hiyerarşik yapılanmadan söz edilmektedir. Bu hiyerarşik yapılanmanın Hıristiyanlıkla ilişkisi olduğu anlaşılmaktadır. Bunlar sırasıyla şöyledir:

-Mani'nin vekili konumunda olup cemaati yöneten tek lider.

-Havarileri temsil eden 12 öğretici.

-72 piskopos.

-360 kişilik yaşlılar grubu.

Önemli=Dinleyiciler ise bu kuralların çoğuna (özellikle evlenmeme, toprağı ekip-biçmeme gibi kurallara) tam olarak riayet etmeyen cemaatin çoğunluğunu oluşturan kısımdır. Ayrıca dinleyiciler için özel kurallar da vardır. Bunlara „on kural‟ denir ve şunlardır: „tek evlilik yapmak‟; „zina‟ „yalan‟, „hırsızlık‟, „riyakarlık‟, „putperestlik‟, „sihir‟, „hayvanları öldürmek‟ ve „din konusunda herhangi bir şüphe‟den uzak durmak ve son olarak „seçkinlere hizmet etmek‟.

Önemli=-Günlük dua ve uygulamalar: Maniheizmde seçkinler ve dinleyiciler için farklı günlük dua uygulamaları vardır. Seçkinlerin günde yedi vakit, dinleyicilerin ise yalnızca dört vakit kuzeye yönelerek dua etmeleri gerekir. Dua yüce Işık Kralı‟na yönelik yapılır, onu yücelten sözler ve ilahiler okunur.

Önemli=-Oruç: yılın çeşitli zamanlarında zorunlu oruç günlerinden seçkinlerin yüz gün oruç tutmaları gerekir. Bunun otuz günü yılın son ayında Berna Bayramı öncesindeki otuz gündür. Pazar günleri tutulan haftalık oruçlar da bunlardandır.

Önemli=-Tövbe ve itiraf:

Önemli=Yıllık kutlamalar ve bayramlar: Maniheistlerin yıllık icra ettikleri çeşitli kutsal gün ve bayram kutlamaları da vardır. En önemlisi Bema bayramıdır. Bema, bir bayramdan çok yıllık kutlanan bir anma törenidir. Bu tören şubat veya Martta, yani bahar aylarında Mani‟nin öldürülmesi, ölmesi ve ışık elçisinin ışık alemine (ayda kıyamete kadar beklediğine inanılır) yükselmesi hatırasına kutlanır.

Özeti degerlendir=Maniheizm ‘iki asıl üç zaman dini’ şeklinde tanımlanır. Buradaki iki asıl Işık-Karanlık düalizmini anlatırken üç zaman Işık-Karanlık ilişkisinin biçim farkına vurgu yapan devrelerini (geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman) ifade eder. Geçmiş zamanda (ezeli zaman) Işık ve Karanlık birbirlerinden ayrıydı, karanlığın hücumuyla birbirlerine karışmaları şimdiki zamanı başlattı ve aralarındaki mücadele (dolayısıyla şimdiki zaman süreci) kıyamette her şey aslına dönünceye kadar devam edecektir, gelecek zaman (ebedi zaman) iki zıt gücün tekrar geçmiş zamandaki pasif halinde var olmayı sürdürmesidir. Mani’nin dini öğretileri arasında bir yüce tanrı olan iyilik tanrısı Işık Kralı ile karanlık-kötülük tanrısı Karanlık Prensi’nde ifadesini bulan düalizm dikkat çekmektedir. Maniheizmde evren ve insan, dünya hayatı ve gelecek alem düalizm ile anlamını bulmaktadır. Işık parçacıklarının bu arada insan ruhunun karanlık alemindeki maddi dünyaya/bedene hapsolması söz konusudur. İnsanın amacı bu mahpushanedeki ışığı/ruhu kurtarmaktır. Maniheizmde insanın yaratılışı iki süreçlidir. Birincisinde maniheist olmayanların doğduğu Havva’nın ifrit vb varlıklarla birleşmesinden türeyen Kabil ve Habil çocuklarıdır. Havva’nın Adem’le birleşmesinden ise Şit evlatları Maniheistler türemiştir. Kurtuluş, kıyamet, yargı ve ahiret fikri vardır. Bunlar, ışığın ışık alemine karanlığın ise karanlık alemine tekrar çekilmesi anlamına gelir. Ölmüş insanların bedeni süfli alemde kalır. Ruhları ise ölmezler ve ışık alemlerine yolculuk ederler. En önemli kutlamaları Bema Bayramıdır. Bu bayramı Mani’nin işkenceleri, ölümü ve ışık alemine yükselişi hatırasına yapılan otuz günlük oruç ve kutlama günlerinden (yeni yıl ve bahar bayramı anlamı da vardır) ibarettir.

*************************DİNLER TARİHİ.11.HAFTA ÇALIŞMALARI***********************************

1-yahudiler genellikle nerelerde yaşamaktadırlar?

1-büyük bir kısmı da ABD, Rusya ve Fransa'da yaşıyor.

2-ilahi kaynaklı en eski din hangisidir?

3-yahudilik. Yahudilik, bilinen ilk büyük tektanrıcı dindir.

3-israiloğullarının başına gelen bütün sıkıntıların nedeni nedi?

3-ahde uymamalarından, verdikleri sözü yerine getirmemelerinden kaynaklandığıdır.

Önemli=Yahudilere göre Allah, ataları ibrahim,ishak ve Yakup‟u seçmiş; onlarla ahit yapmı ve soylarını kendisi için özel millet yapacağını belirtmiştir. Seçilmişlik dışında Yahudiliğin temel özelliği, ahit dini olmasıdır.

4-hristiyanlar kendi kitaplarına ve Yahudilerin kitaplarına ne ismi vermişlerdir?

4-Yahudilerin kutsal kitaplarına Eski Ahit, kendilerininkine Yeni Ahit (ikisine birden „Kitab-ı Mukaddes‟) adını verirler.

5-Nuh kanunları, Talmud'ta geçen ve Musevilerce tüm insanlık için evrensel prensipler olduğuna inanılan prensipler nelerdir?

5-Yedi Adettir:

1.Puta tapmamak,

2.Tanrı‟nın ismini mübarek kılmak bu isimle lanet etmemek,

3.Cinayet işlememek,

4.Cinsel ahlaksızlık yapmamak,

5.Hırsızlık etmemek,

6.Adil bir yargı sistemi oluşturmak ve uyulmasını sağlamak.

7.Canlı bir hayvanın etini kopartıp yememek. Musevilik inancı bu temel 7 ilkeye uyan herkesin hangi dinden olursa olsun cennete gideceğine inanır.

6-Kur'an‟da, Hz. Muhammed‟den sonra en çok önem verilen peygamber kimdir?

6-hz.ibrahim. Önceleri ismi Abram/Avram, „Baba yücedir‟ iken; sonrasında Abraham, „cumhurun babası‟ olmuştur

7-yahudilerde rab kimlerle ahit yapmıştır?

7-Tekvin‟e göre Rab, Hz. ibrahim‟in oğlu İshak ile ve Hz.İsmail ve annesi Hacer ile de ahit yapmıŞtır.

Rab, Yakup ilE Yusuf ve İsrailoğulları ile de ahit yapmıŞtır.

Harun ile.. 

Davud ile.. 

Süleyman ile. “anlayışlı yürek, iyi ile kötünün arasını ayırt etme kabiliyeti.. dilemediği şeyi de verdi.. zenginlik, izzet.. baban Davudun yürüdüğü gibi sen de yollarımda yürürsen, o zaman ömrünü uzatırım”. Ahdin yenilenmesi: Yeremya‟da  Kral Josiah zamanında.. “Eğer ahde riayet etmezlerse: “bu ev harap olacak .. seni bir çöl ve oturanı olmayan şehirler edeceğim”. Ahit şarta bağlanmıştır.

Hz. Musa ile Horeb‟de, Sina‟da ve Moab‟da ahit yapılmıŞtır. Ahdin şartı On Emre riayet.. ve şema duası‟dır: “Dinle, ey İsrail...”  Sembolü, Cumartesi yasağı‟dır (Sebt günü).. “..bana bütün kavimlerden has kavim olacaksınız; çünkü bütün dünya benimdir “..Benim Sebt günümü tutacaksınız..”

8-Ahd kelimesi kuranda nasıl geçmektedir?

8-Ahd kelimesi Kur'an'ın 17 suresinin 36 ayetinde 46 defa geçmektedir. Bu kelime Kur'an'da; söz vermek,söz almak , antlaşma , yemin etmek , emretmek ve zaman, süre anlamlarında kullanılmıştır. Bu kavramla aynı anlamda kullanılan diğer bir kelime ise misak‟tır. Misak, Kur'an'ın 9 suresinde 23 ayette yer almaktadır. Kur'an'ın üç ayetinde ise bu iki kelime bir arada kullanılmıştır.

9-genel kabule göre kuranda kaç çeşit ahıtten bahsedilir?

9-Kur'an'da iki çeşit ahit yer almaktadır. Birincisi, evrenin yaratılmasından önce ruhlar yaratıldığında (elest bezmi) Allah ruhlara sordu: “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” onlar, “evet” dediler.Ne ahd ne de misak kelimeleri bu ayette yer almamakla birlikte, bu durumun ilk ahit olduğu düşünülmüştür. Ayeti bu şekilde anlamaya sebep, Adem oğulları ile yapılan genel ahde işaret eden ayetlerdir.Kur'an, inanan her bir insanın inanç halkasına dahil olduktan sonra Allah ile bir antlaşma yapmış olduğunu belirtmektedir.ikinci ve en yaygın ahit tipi, tarih boyunca çeşitli toplulukların, peygamberleri aracılığıyla yapılan ve Nuh ile başlayıp Hz. Muhammed sas ile sona eren ahittir. Kur'an, beni-adem ile,Adem, ibrahim ve ismail,israiloğulları (3:183), Musa ve en sonunda Hz. Muhammed ile ahit yapıldığından söz etmektedir.

Önemli=Adem ile yapılan ahdin konusunun, yasak ağacın meyvesinden yememek olduğu anlaşılmaktadır.Allah, Hz.ibrahim ve oğlu ismaili sınamış,onlar başarılı olunca, onları insanlara önder yapma sözü vermiştir; karşılığında onlardan Ev‟ini (Kabeyi) temiz tutmaları istenmiştir.israiloğulları ve Ehl-i kitap ile yapılan ahit, Kur'an'da önemli yer tutmaktadır.Kur'an, ahdin mahiyetinden çok dünyada insana yüklediği görevlere dikkatleri çeker:

Önemli=Hz. Musa ile yapılan ahdin konuları çeşitlidir. Onun Mısır hayatı sırasında; Allah, Musa‟dan, kavmini kendisiyle birlikte salıvermesi karşılığında Firavun ile ahit yapmasını istemiştir. Mısırlı idareciler ve Firavun, Musa‟nın kavminin ülkeyi terk etmelerine izin vermemiş, Allah da onları, tufan, çekirge, haşere, kurbağa ve kan gibi çeşitli azaplarla cezalandırmıştır.

10-kur'an'da, Hz. Peygamberimiz ile ilgili olarak, „ahd’ ve „biat’ hangi konuları kapsamaktadır?

10-*Hz. Muhammed'in, kendisiyle birlikte savaşmak üzere kavminden biat alması; Düşmanla karşılaşıldığında geriye dönüp kaçmama;

*Hz. Muhammed birileriyle antlaşma yaptığında, karşı taraftan verilen söze sadık kalmasının istenmesi;

*bazı insanların, Allah, malca onları zengin ettiği takdirde sadaka verme sözü vermeleri;

*inanmayanlarla yapılan antlaşmalar kastedildiğindi; ve yahudilerin bir grubunun, Hz. Muhammed ile yaptıkları antlaşmaya sadık kalmadıklarını belirtilmesi „

*Ahd‟ kelimesi Hz. Muhammed'in ümmetiyle ilgili olarak ayrıca, insanların birbirlerine verdikleri sözleri ve yeminleri yerine getirmek anlamında kullanılmıştır. Kur'an, ahdin mahiyetinden çok dünya hayatında inanana yüklediği vazifelerin büyüklüğüne dikkatleri çekmektedir.. “Allahın eli ahd edenlerin eli üzerindedir”

11-nuh a.s çocuklarının isimleri nelerdir?

11-Ham, Sam ve Yafes adında üç oğlu.

12-yahudi soyu nereye dayanmaktadır?

12-Nuh‟un seçkin oğlu Sam‟a dayanmaktadır. Sam‟ın neslinden gelen Eber, Hz.ibrahim‟in büyük atasıdır. Bu nedenle Yahudilerin en büyük atası Hz.ibrahim‟e Eberin Neslinden anlamına ivri (ibrani), onun konuştuğu dile de ivrit (ibranice) denilmiştir=İBRANİ=Yüzyıllarda Filistin'de görülen göçebe bir kabîlenin adıdır; "öte tarafın insanları" anlamında, Fırat ve Ürdün nehirlerinin öbür kıyısından gelmiŞ olan göçmenleri ifade etmektedir. Yahudilere bu ad, Ken'an ülkesinin yerlileri tarafından verilmiŞtir.

13-israil kelimesini açıklayınız?

13-İsrail: Bu kelime, Tanrıyla ve insanlarla güreşip yenen anlamında Yakub'a Tanrı tarafından verilmiş bir lakapdır. Babil Sürgününden sonra Yahudâ'ya geri dönen ibrânîler, Yahuda kabilesine mensup olmalarına rağmen, geneldeisrailliler adını almışlardır. "israil" kelimesine, ilk defa, II. Ramses'in oğlu Merneptah tarafından diktirilen ve "israil Anıtı" diye anılan kitabede rastlanmaktadır. Yahudi inancına göre Yakub'a bu ad, Tanrı tarafından verilmiştir. Bundan dolayı Yahudilik millî bir din, Yehova da millî bir tanrı olarak kabul edilmiştir. Onlara göre israiloğulları, seçkin bir kavimdir. Bu ad, sonradan genelde bütün Yahudileri içine alacak bir şekilde kullanılmıştır.şimdiki israil Cumhuriyeti de bu adı kullanmaktadır. Kur'ân'da 40 âyette, 41 defa "Benî israil" (israiloğulları) kelimesi geçmektedir. Bu âyetlerde, Allah'ın israiloğulları'na verdiği nimetler hatırlatılmaktadır. Bu nimetlere karşı israiloğulları'nın verdikleri sözler ve onların sözlerinden dönmeleri işlenmiştir: Allah'a inanmaları, O'ndan başkasına kullukta bulunmamaları, ibadet etmeleri, namaz kılıp zekât vermeleri, peygamberlere uymaları, adam öldürmemeleri; anaya, ba-baya, akrabaya ve yoksullara iyilik yapmaları, kendilerine haram ettikleri dışındaki bütün yiyecekleri yemeleri, sözlerinden dönmemeleri.

14-yahudi kelimesi hakkında bilgi veriniz?

14-Yahudi: ishak oğlu Yakub'un oniki oğlu vardı;dördüncü oğlunun adı Yahuda'dır.Onun adına izafeten israiloğullarına Yahudi denilmiştir. Bu kavim, Ken'an diyarına (Filistin) yerleşmeden önce ibrânî, orada israilli, Sürgün'den sonra da genelde toplum ' olarak,israiloğulları, ferd olarak da Yahudi diye adlandırılmıştır. Ancak bu üç terim, birbirinin yerine kullanılmış ve kullanılmaktadır. Bu üç kelimeyle de aynı din mensupları ve aynı topluluk ifade edilmektedir.

15-musevilik kelimesi hakkında bilgi veriniz?

15-Musevi: Musevilik, genellikle Türkiye‟de kullanılan bu lakap Hz.Musa'ya izafetle bu şekli almıştır. Yahudilik, Musevilik olarak da bilinir. Bilinen ilk büyük tektanrıcı dindir. Kuzey sami kavimlerinin atası sayılan Hz. ibrahim‟in soyundan geldiği kabul edilen ibranileri ve şsrailoğullarını Tanrı‟nın „seçilmiş kavmi‟ saydığı için bu halkın ulusal dini olarak gelişmiştir. Bu din, Musevilik olarak da bilinir. Hz. Musa bu dinde en merkezi roldedir; çünkü israiloğullarını Mısır‟daki esirlik hayatından, Allah‟ın yardımıyla, o kurtarmıştır. Yahudi kutsal kitabı olan Tora (Kitab-ı Mukaddes'in ilk beş kitabı) onun zamanında oluşmuştur.

Önemli=Üç ilahi dinin kabul ettiği dini tarih, anahatlarıyla,Tora‟da anlatılan tarihtir.Tora‟da dini tarih, Yaratılış ile başlar. Sonra, çeşitli peygamberler ve ataların hayat hikayeleri, Rab ile ilişkileri, kavimleri içindeki mücadelelerinden söz edilir. Bu açıdan, yahudi tarihi denilince, tek kaynak olarak Tora ile Kitab-ı Mukaddes'in diğer kitapları akla gelir. Yahudi, ibrani, Musevi ve israil terimleriyle de Musevîlik kastedilir. Musevîliğin tek tanrıcılığın saf bir şekli olduğu söylenmekle beraber O, yalnız başına ne bir mezhep ne bir ırk, ne de modern bir millettir.

Bilgilen=Tevrat’a Göre Yahudiliğin Tarihçesi

Yahudiliğin tarihçesi, kutsal kitaplarına dayanır. Kutsal kitap, âlemin ve ilk insanın yaratılışından peygamber Malaki'ye kadar geçen olayları içinde bulundurur; aynı zamanda onların kutsal tarihini oluşturur. Samî ırktan sayılan ibrâniler, Kildânîlerin Ur şehrinden çıkarlar ve Harran'a gelirler. Tanrı (Yahve), Abram'a (Hz.ibrahim) Harran bölgesinden Ken'an diyarına göçetmesini emreder. O da karısı Sara'yı, kardeşinin oğlu Lut'u (Hz. Lut) ve Harran'da kazandıklarını da yanına alarak Ken'an diyarına varır. O vakit orada Ken'anîler bulunuyordu. Tanrı, Abram'a görünüp o ülkeyi onun zürriyetine vereceğini bildirir. Abram da kendine görünen Rab için bir mezbah yapar. Ülkede kıtlık çıkınca Abram Mısır'a gider. Mısır'a yaklaştıklarında Abram, karısı Saray'a şöyle diyor: "işte biliyorum ki, sen görünüşü güzel bir kadınsın ve olur ki, Mısırlılar seni görünce: Bu onun karışıdır, derler ve beni öldürürler; fakat seni sağ bırakırlar. Senin yüzünden bana iyi davranılsın, senin sebebinle canım yaşasın diye: Onun kızkardeşiyim, de. Ve vaki oldu ki, Abram Mısır'a girdiği zaman, Mısırlılar kadının çok güzel olduğunu gördüler ve Firavun'un emîrleri onu gördüler ve onu Firavun'a medhettiler; kadın Firavun'un sarayına alındı. Ve onun yüzünden Firavun Abram'a karşı iyi davrandı; ve onun koyunları, sığırları oldu. Ve Rab Abram'ın karısı Saray'dan dolayı, Firavun'u ve onun sarayını büyük vuruşlarla vurdu. Ve Firavun, Abram” çağırıp dedi: Bana bu yaptığın nedir? Bu senin karın olduğunu niçin bana bildirmedin? Niçin bu benim kızkardeşimdir, dedin, ben de onu karı olarak aldım? Ve şimdi, işte karın, al ve git. Ve onların hakkında Firavun adamlarına emretti; onu ve karısını ve kendisine ait olan her şeyi gönderdiler". Abram ve beraberindekiler, Mısır'dan böylece çıkarlar. Çok zengindirler. Çobanları arasındaki bir tartışmadan sonra Abram'la Lut, birbirinden ayrılırlar. Lut,şarka doğru gider. Abram ise Ken'an diyarında oturur. Abram, bulunduğu bölgede hâkimiyetini kabul ettirir ve bu arada esir edilen kardeşi (daha Önce kardeşinin oğlu olarak belirtilir.Lut'u kurtarıp yanına alır. Bu olaylardan sonra Rab, rüyasında Abram'a görünür, ona yardım edeceğini bildirir. Abram, O'ndan zürriyet ister. Tanrı da ona vereceğini va'deder. Karısı Saray'ın teklifi üzerine cariyesi Hacerle evlenir ve ondan ismail doğar. Bu sırada Abram, seksen altı yaşındadır. Doksan dokuz yaşına geldiğinde Tanrı ona görünür ve onun zürriyetini çoğaltacağını bildirir. Bunun üzerine Abram, yüzüstü düşer ve Allah onunla şöyle konuşur: "Ben ise, işte, ahdim seninledir ve birçok milletlerin babası olacaksın ve artık adın Abram (yüce baba anlamında) çağırılmayacak, fakat adın ibrahim (cumhurun babası anlamında) olacak; çünkü seni birçok milletlerin babası ettim. Ve seni ziyadesiyle semereli kılacağım, ve seni milletler yapacağım, ve senden sonra zürriyetîne, Allah olmak için seninle ve senden sonra zürriyetinle benim aramda ahdimi, nesillerince ebedî ahit olarak sabit kılacağım. Ve senin gurbet diyarını, bütün Ken'an diyarını, sana ve senden sonra zürriyetine ebedî mülk olarak vereceğim ve onların Allah'ı olacağım" Allah,ibrahim'den ve zürriyetinden gelecek olanlardan ahit olarak her erkek çocuğun sünnet edilmesini ister. Yine Allah,ibrahim'e, karısı Saray'ın bundan sonra Sara (prenses anlamında) olarak çağrılmasını ve ondan bir oğul vereceğini, adının da ishak olacağını bildirir. Böylece Sara, Hacer'i kıskanmaktan kurtulmuş olacaktır.

Önemli=ibrahim, yüz yetmiş beş yaşında iken ölür. "Ve oğulları ishak ve ismail onu Mamre karşısında olan Makpela Mağarasına, Hitti Tsohar oğlu Efron'un tarlasına, ibrahim'in Het oğullarından satın aldığı tarlaya gömdüler.ibrahim ve karısı Sara oraya gömüldüler. Ve vaki oldu ki, Allah ibrahim'in ölümünden sonra oğlu ishak'ı mübarek kıldı".ishak'ın çocuğu olmadığından Allah'a yalvarır, Esav ve Yakub adlı iki oğlu olur.

Bilgilen=Yusuf, Mısır'da Firavun'un bir memuru olan Potifar tarafından satın alınır. Potifar'ın karısı Yusuf'a aşık olup ilgisine karşılık görmeyince iftira ederek onu hapse attırır . Yusuf, hapiste iken, Firavun'un gördüğü bir rüyayı tabir ederek hapisten kurtulur ve Firavun'un yanında önemli bir mevkiye yükselir. Daha sonra Filistin'de bulunan babası Yakup ve kardeĢlerini Mısır'a getirtir.israiloğulları, böylece Mısır'a yerleşmiş olurlar. Mısır'da önceleri rahat bir hayat geçirmekte olan Yahudiler, zamanla büyük sıkıntılara, köleliğe düşerler . Onları bu sıkıntılardan kurtarıp "Arz-ı Mev'ud"a (vaad olunmuş toprak Filistin) döndüren Moşe (Hz. Musa) olur.Musa, Firavun'un ordusunun Kızıl Deniz'de boğulup onları/takip edememesi sonucu, Yahudileri Sina'ya getirir. Burada, Sina Dağında, Hz. Musa'ya Tevrat ve On Emir verilir.

16-Babil Sürgünü devresinde hangi peygamberler gelmiştir_?

16-işaya, Yeremya gibi peygamberler gelmiştir. ilya-Mesih'ten Önceki peygamber, Mala- ki'dir. Malaki, Kutsal Kitap'taki son Peygamberdir.

Okumalısın=Yahudiliğin temel özellikleri Seçilmişlik: Tanrı, atalar, ibrahim, ishak ve Yakup ve Musa ile ahit yapmıştır. Kutsal toprak: (Kudüs merkezli Filistin) sahip olma zorunluluğu. Mabed: Kudüs Tapınağı etrafında toplanma zorunluluğu (yerinde Mescid-i Aksa var). Mesihçilik fikri: Yahudiler, M.S. 70 yılından 1948‟e kadar daima başka milletlerin egemenliğinde yaşamışlardır. Ortodoks yahudilerin iman esasların arasında yer alır. Yahudiler soylarını, Hz.ibrahim ve onun soyu olan ibraniler‟e, israiloğulları‟na dayandırırlar. Bu iki kavmi, „Tanrının seçilmiş kavmi‟ sayarlar.

17-ibraniler kimlerdir?

17-İbraniler, Kitab-ı Mukaddes'e göre, israiloğullarının atalarını oluşturan kuzey Sami kavimleridir.

18-Yahudiliğin en önemli dini figürü kimdir?

18-h.z.musa.

19-Yahudaoğulları kimdir?

19-israiloğullarını oluşturan 12 kabileden biridir. Hz. Yakubun ilk karısı Lea‟nın 4. oğlu olan Yahuda‟nın soyuna denir. Yahudaoğulları,Hz. Davud ve Süleyman gibi büyük krallar yetiştirmiştir. Sürgün sonrası, Kudüs Tapınağını yeniden yapmışlardır. Yahudiler kendilerini, Yahudaoğulları, Benyaminoğulları ve Levililer‟in torunları sayarlar.

20-Benyaminoğulları kimlerdir?

20-Yahudi halkını oluşturan 12 kabileden biridir. Adını, Yakub‟un (israil) ikinci karısı Rahel‟in iki çocuğunun küçüğünden alır.israil krallarının ilki olan Saul ile Aziz Paulus bu soydan gelmektedir.

21-İsrailoğulları (Beni İsrail),kimlerdir?

21-Hz. Yakub‟un soyundan gelenlere verilen addır. israil, yakub‟un lakabıdır.israil‟in 12 kabilesine bu ad verilir. Yahuda krallığının soyundan gelenler israiloğulları olarak anılmaya başlamıştır.

22-hz.davut kral olunca ne olmuştur?

22-Hz. Davud, Yahudaoğullarının kralı olunca, Filistinin üç parçasından güney (Yahuda), kuzey (israil) ve orta (Samiriye) topraklarını ve Kenanlıların başkenti Kudüs‟ü alarak iki krallığı birleştirmiştir. Yahudiler, M.ö. yak. 990 larda Hz. Davud‟un önderliğinde birleşik bir krallık biçiminde örgütlendiler. Kudüs‟ü ele geçiren Davud, Ahit Sandığı‟nı buraya getirdi. Oğlu kral Süleyman da Mabed‟i (Süleyan Mabedi / Küdüs Tapınagı / I. Tapınak) inşa ettirdi. Hz. Süleyman Ahit Sandığı için taşınabilir Tabernaculum yerine I. Mabed‟i inşa ederek Ahit Sandığı‟nı buraya getirmiştir.

23-I.Mabed: ( Kudüs Tapınağı, Süleyman Mabedi)açıklayınız?

23-Eski israil‟de, yahudi ibadetinin merkezi ve yahudi kimliğinin simgesi olarak Kudüs‟te, ilki Hz. Süleyman döneminde 957‟de yapılmıştır. Yerini Hz. Davud belirlemiştir. Yeri, Hz. ibrahim‟in oğlu ishak‟ı kurban ettiği.. Moriya ya da Tapınak Dağı.. Yapının kendisi küçük ama avlusu çok genişti. Ahit Sandığı da bunun Kudüsülakdes bölümüne konuldu.

Önemli=Tevrat'ın, Yahvist ve Elohist kaynak olarak, iki farklı üslubu bulunması, iki krallıktaki yazarlar nedeniyle olabilir. Bu yazarlar, kuzeyde; ilya, Elişa, Amos, Hoşea; güneyde, işaya, Mika‟dır.

Tevrat ve Kur'an’a Göre Hz. Musa: Hz. Musa,israiloğulları ve Yahudiliğin en büyük peygamberidir. Kutsal kitap indirildiği bilinen ilk peygamberdir.israiloğullarının Mısır köleliğinden kurtulmalarına önderlik etmiştir. On Emir ile birlikte kutsal yasaları yürürlüğe koymuştur. Tanrı, Sina Dağında onunla yüz yüze diz dize konuşmuştur.

Önemli=Kur'an'da Hz. Musa ve Hikayesi:(Taha ,Kasas,Naziat,Mümin,A‟raf ,isra,Neml ,Maide.sürelerinde geçmektedir.

24-Hz. Musa ile ilgili konuların Kur'an ve Tevrat’taki Mukayesesi hangi konladran oluşur?

24-Hz. Musanın dünyaya gelişi,emzirilmesi :

Mısırdan ayrılmasına sebep olan olay :

Medyene gidişi :

şuaybın kızı ile evlenmesi

Sina Dağında ilahi vahye mahzar oluşu: 

iki mucize (asa – yed-i beyza):

Firavunun alametler isetemesi:

Firavun ve kavme gelen musibetler:

baplar arası Mısırdan çıkış :

Çöldeki macerası :

Kırk gün dağda kalması

bap iki levhayı alması :

israiloğullarının altın buzağıya

25-tevratta geçen 10 emir nelerdir?

25-1. Seni esaret evinden çıkaran Tanrı benim; başka tanrın olmayacak

2. Yontma put yapmayacaksın; hiçbir -şeyin resmini yapıp tapmayacaksın                                                                              

3. Tanrının adını boş yere ağzına almayacaksın                                                                                                                                

4. Cumartesi gününü daima hatırlayıp, onu kutsal bileceksin; o günde..                                                                                           

5. Babana ve anana hürmet edeceksin                                                                                                                        

6. Öldürmeyeceksin                                                                                                                                                                  

7. Zina yapmayacaksın                                                                                                                                                                 

8. Çalmayacaksın                                                                                                                                                                                             

9. Komşuna karşı yalancı şahitlik yapmayacaksın                                                                                                                        

10. Komşunun evine, kölesine .. hatta öküzüne tamah edip, göz dikmeyeceksin.

26-Yahudilerin kutsal kitap külliyatı nelerden oluşur?

26- Tanah (yazılı dinî edebiyat) ve Talmut (sözlü dinî edebiyat) şeklinde ikiye ayrılır. Yahudilerin Tanah adını verdikleri kutsal kitaplarına Hıristiyanlar Eski Ahit derler. Tanah, üç bölümden oluşur:

Tora (Tevrat),

Neviim 

Ketuvim.

Önemli=Yahudiler ve Protestanlarca, Hıristiyanlar tarafından Eski Ahit diye nitelendirilen Yahudi kutsal kitabı Tanah'ın 39 kitaptan oluştuğu kabul edilir. Yahudiler ise Tanah'ı, bazı kitapları birleştirerek, 24 kitap olarak kabul ederler. Yahudilerin tasnifi şöyledir:

Tora 5, peygamberler 8, kitaplar 11. Bunların formülü, 5+8+11 'dir.

Önemli=a. Tevrat (Tora): Tora:Tevrat; kanun,şariat, emir, ders, rehber gibi anlamlara gelir. Yahudi kutsal kitabının birinci bölümüne Arapça Tevrat,ibranîce Tora denir. Bu ilk bölüm, beş kitaptan oluşur. Beş Kitabın metinlerinin üç ana kaynak veya gelenekten geldiği düşüncesindedirler: 

1-Yahvist, 2) Elohist, 3) Ruhban metinleri. En eski kaynak olması tahmin edilen Yahvist metinler. Tora, yazılı ve sözlü olarak ikiye ayrılır. Yazılı Tora, Yahudilere göre, Yahve'nin Sina Dağında Musa'ya vahyettiği kitaptır. Sözlü Tora ise, yazılı Tora'nın açıklaması olarak nesilden nesile intikal eden ve Yahudilerce o olmaksızın yazılı Tora'nın anlaşılmasının mümkün olamayacağı kabul edilen Talmud'dur. Yazılı Tora'ya Hz. Musa'dan sonra gelen peygamberlerin sözleri de eklenmiş, böylece Hıristiyanlarca Eski Ahit, Yahudiler'ce Tanah denilen kutsal kitap, tahminen M.S. II. Yüzyılda Yavne'de (Jamnia) toplanan bir meclis tarafından nihaî hale kavuşturulmuştur. Kur'ân-ı Kerîm'de israiloğullarına verildiği belirtilen Tevrat ile Yahudilerin kutsal kitabı olan Tanah'ın kasdedildiği anlaşılmaktadır. Yahudi kutsal kitabı Tanah'ın, Tora'dan başka, Neviim (peygamberler) ve Ketuvim (kitaplar) bölümleri de vardır.Genel tasnife göre Tora 5, Neviim 21, Ketuvim ise 13 kitap olmak üzere Tanah 39 kitaptan oluşmaktadır.

Okumalısın=Tora: Bu bölümde, tarihî bilgiler dışında Allah'ın Yahudilere Musa vasıtasıyla verdiği dinî esaslar bulunur. Tora'da yer alan beş kitap şunlardır:

1.Tekvin (ibr. Bereşit: Genesis : Yaratılış): Bu bölümde, ilk insanın ve kâinatın yaratılışı; Âdem'in işlediği suç, yeryüzüne inişi ve çocuklarının hikâyesi anlatılır. Ayrıca Tufan olayından, Yusuf'un Mısır'daki hayatından ve israiloğullannın Mısır'a gelişlerinden bahsedilir.50 bap tır.

2.Çıkış (şemot: Exodus) : Bu kısımda, israiloğullannın Firavundan çektikleri, Musa'nın ortaya çıkışı ve Mısır'dan Sina'ya gidişleri anlatılır;27 baptır.

3.Levililer (Vayikra: Leviticus) : Burada, Kâhinler ile yardımcılarının Çadır Mabedindeki (Mişkan) görevleri ve bazı önemli ahlâkî kurallar anlatılır. Ayrıca günahların kefareti, haram kılınan yiyecekler, yasaklanmış evlilikler, dinî âyinler, bayramlar ve adaklar yer alır; 27 baptır.

4.Sayılar (Bamidbar: Numeri) : Sayılar,israiloğullannın çölde geçirdikleri hayat ve olaylardan, birtakım sayımlardan, bazı şeriat kanunlarından, kayadan su çıkarılmasından, ölüm ve yılan vasıtasıyla şifadan bahseder; 36 baptır.

5.Tesniye (Dvarim: Deuteronomium: ikileme, tekrarlama): Tesniye'de; Musa'nın ölmeden önce din konusunda Yahudilere verdiği öğütler, Musa'nın ölümü, gömülmesi ve tutulan yas anlatılır; Musa zamanında bulunmayan birçok âdete ve geleneklere temas edilir; bazı şariat kanunları tekrar edilir; insanların birbirine ve Tanrı'ya karşı nasıl davranmaları gerektiği açıklanır; 34 baptır.

Okumalısın=Neviim (Peygamberler) : Bu bölümde peygamberler, öncekiler 6, sonrakiler 15 kitap olmak üzere sıralanır. (Yahudilerce ilk peygamberler 6; sonrakiler de, 12 küçük peygamber bir kitap sayılarak, 4 kitaptır. Tamamı 10 kitap ediyor). Toplam 21 kitap, Hz. Musa'dan sonraki peygamberlerden bahseder. Hz. Musa en büyük peygamberdir. Yahudilerce Neviim bölümündeki peygamberlerden öncekiler, "ilk Peygamberler" (Neviim Rişonim), sonrakiler "Son Peygamberler" (Neviim Ahoranim) diye tasnif edilir.

1.ilk peygamberler : Bu bölümde yer alan kitaplarda Hz. Musa'nın ölümünden sonra Yahudilerin Tanrı tarafından va'dedilmiş topraklara yerleşmeleri, krallığın kuruluşu, kralların idaresi ve davranışları, Yahudilerin putperest topluluklarla yaptıkları mücadeleler ve Kutsal Ma'bedin (Bet ha-Mikdaş) kuruluşu, yıkılışı anlatılır.ilk peygamberlerden bahseden kitaplar şunlardır: Yeşu, Hâkimler (ioftim), I ve II. Samuel (imuel), I. ve II. Krallar (Melahim).

2.Son peygamberler: Bu bölümde yer alan kitaplarda peygamberlerin putperestliğe karşı devamlı mücadeleleri, tek bir tanrı fikrini bütün insanlara yaymak için gösterdikleri gayret, halka dinî telkinleri ve öğütleri anlatılır. Son peygamberlerden bahseden kitapların başlıkları şu şekildedir: işaya (Yeşaya), Yeremya (Yirmiya), Hezekiel (Yehezkel), Hoşea (Oşea), Yoel, Amos, Obadya (Ovadya), Yunus (Yonah), Mika (Miha), Nahum, Habakkuk (Habakuku), Tsefanya, Haggay (Hagay), Zekerya (Zaharya), Malaki (Malahi).

Okumalısın=Ketuvim : Kitaplar, yazılar anlamına gelen Ketuvim, Yahudi Kutsal Kitabının üçüncü bölümünü oluşturur ve bu bölümde yer alan 13 kitap (Yahudilerce 9 olarak tasnif edilir) şunlardır:

1.Mezmurlar (Tehilim): Yahudilerce çoğu Kral David (Hz. Davud) tarafından yazıldığı ileri sürülen 150 Mezmur'dan oluşur.

(Bugün Hıristiyan Kiliselerinde de Mezmurlar ilâhî olarak okunmaktadır). Süleyman'ın (şilomo) Meselleri (Mişle): Bu kitap, Kral Süleyman'a (Hz. Süleyman) atfedilir.

2.Neşideler Neşidesi (şiir aşirim): Kral Süleyman'ın bir şaheseri olarak kabul edilir. Bu kitapta Allah ile Yahudiler'in karşılıklı sevgi bağları, iki nişanlının birbirine karşı sevgilerine benzetilerek anlatılır;

3.Eyüp (şyov-Job): Bu kitapta Iyov'un (Hz. Eyüp) ibret verici hikâyesi ve Tanrı'nın iradesine boyun eğişi anlatılır; 42 baptır.

4.Vaiz (Kohelet): Bu kitap, Kral Süleyman'a atfedilir. Kitapta hayatın zevkleri teker teker sıralanır; onların geçici ve boş olduğu anlatılır. Neticede de yalnız Allah korkusu ve Allah'ın emirlerine uymanın boş olmadığı hükmüne varılır; 12 baptır.

5.Rut: Bu kitap, hâkimler zamanında vukubulan bir olayı hikâye eder. Bu olayda yabancı bir kadın olan Rut'un dul kalması ve hiçbir tesir altında kalmadan Yahudi Dinini kabul etmesi ve kayın validesi Neomi ile birlikte yaşaması konu edilir; 4 baptır.

6.Ester: Bu kitapta Yahudiler'in Ester, adlı bir Yahudi kızı tarafından kesin bir katliamdan kurtarılışları anlatılır.

7.Yeremya'mn Mersiyeleri: Kudüs'ün, dolayısıyla Yahudi devletinin yıkılması üzerine peygamber Yeremya'nın duyduğu büyük üzüntüyü dile getiren bir mersiyedir; 5 baptır.

8.Daniel: Bu peygamber, Kutsal Ma'bedin yıkılışı ve Yahudilerin Babil'e sürgünü devresinde yaşamıştır. Zamanında gördüklerini bu kitapta toplamıştır;

Önemli=10 ve 11. Ezra (Üzeyir) ve Nehemya: Bu kitaplar, Yahudilerin Babil esaretinden dönüşlerini, Kudüs'ün ve Ma'bedin yeniden tamirini anlatır. 12 ve 13. I ve II. Tarihler (Divre Ayamim) :Dünyanın kuruluşundan Babil esaretinin sonuna kadar geçen bütün olaylar bu kitaplarda özetlenir.

Önemli=Zebur: Zebur, Arapça kitap, ibranîce mektup anlamına gelir, islâm'da Hz. Davud'a indirilen kutsal kitabın adıdır. şeytana uyma tehlikesi karşısında, buhranlı anlarda, cesaretin kırıldığı, canın sıkıldığı, yalnızlık, endişe, hastalık ve ağrı zamanlarında belirli Mezmurlar okunur. Yahudiler, sinagogdaki evlenme törenlerinde,şabat Günü'nde evde ve ibadethanelerdeki dinî ayinlerde, ölülerin gömülmesi sırasında Mezmurlardan parçalar okurlar.ibadet sırasında, ibadet yönünü Kudüs'e göre belirlemek üzere, duvara üzerinde Mezmurlar yazılı levhalar asılır. Bu levhalara "Mizrah Levhası" denilir.

İlginç=Yahudi Kutsal Kitabına göre Davud; güçlü bir kumandan, meshedilmi-ş bir kral, hanedan kurmuş ve Yahudileri geniş topraklara hâkim kılmış bir kimse olmakla beraber, aynı zamanda emrindeki bir savaşçının karısını beğenip ona sahip olan, adamı da savaşta ön safa sürdürüp desise ile ölümüne sebebiyet veren bir kimsedir.

Önemli=Talmut: Talmut, Yahudiler indinde, Tevrat kadar öneme sahiptir. Onun da ilham ve vahiy mahsulü olduğu kabul edilmektedir. Genelde, Talmut'u kabul etmeyen kimse Yahudilerce gerçek Yahudi sayılmamaktadır. Talmut, iki bölüme ayrılır: Mişna ve gemara. Mişna (tekrar ederek öğrenim anlamında), Yahudiliğin dinî, ahlâkî kurallarının açıklanmasından ibarettir. gemara (son olarak gözden geçirilen, an'ane haline gelmiş "öğrenim", "öğrenilen" anlamında) ise Mişna'nın açıklanmasını ve bunların bir esasa bağlanması için Rabbilerin tartışmalarını ihtiva etmektedir. Gemara'nın iki ayrı versiyonu vardır: Babil ve Kudüs Gemarası. Babilde yapılmış olanına Babil Talmud'u; Kudüs'tekine de Kudüs Talmudu denilmektedir.

Not=Tevrat, tek nüsha idi. Ezberleme geleneği yoktu ve çoğaltılmamıştı. Ancak onun, 3 veya 7 senede bir, Ahit Sandığından çıkarılıp halka okunması Hz. Musa tarafından vasiyet edilmiştir. Ezra (Hz. Üzeyr) zamanına kadar Tevrat kaybolmuş, bulunmuş, Yahudiler sürgüne gönderilmiştir. Ma'bet yıkılmış ve sürgün dönüşü tekrar onarılmıştır.

*****Yahudi ve Hıristiyan bilginler, Tevrat'ın Ezra zamanında (M.Ö. V. yüzyıl) yeniden ilhamla yazıldığında fikirbirliği etmektedir. M.Ö. II. yüzyılda Suriye Kralı Antiyokos Epifanes, Ma'bed'i yakıp yıkmış, eldeki Tevrat nüshalarını parçalamıştır. Ma'bet, M.S. 70'de Romalılar tarafından tamamen yıkılmıştır. Bugün Yahudilere ait ibranîce, Hıristiyanlara ait Yunanca ve Samirîlere ait Samirî Dilinde metinlerin verdiği bilgiler birbirini tutmamaktadır. Ayrıca herbir nüsha içindeki bilgiler arasında da çelişkiler ve farklılıklar vardır. Bunlardan birkaç misâl verilecektir:

1.Tekvin'in ilk iki bâbında Allah'ın adı bir yerde Elohim, diğerinde Yahve olarak geçmektedir. Yine I. ve II. bablarda yaratılış hikâyesi birinde insandan başlayarak, ötekinde insanda biterek verilmektedir.insanın yaratılışı da, bir tarafta Tanrı'nın insanı kendi suretinde, "erkek ve dişi" olarak birden; öteki tarafda ise önce erkek ve onun kaburga kemiğinden kadının yaratıldığı şeklinde yer almaktadır. 2.iki defa On Emirden, iki defa yasak yiyeceklerden ve iki defa da israil lâkabıyla Yakub'un adlandırılışı olayından bahsedilmektedir. Ancak verilen bilgiler arasında fark vardır. 3.Tufan olayının anlatılmasında Tufan'ın bir yerde 40, öteki yerde 150 gün sürdüğü; Nuh'un gemisine getirilen hayvanların her cinsinden bir yerde 2, Öteki yerde 7 çift alındığı söylenmektedir. 4.Hz. ibrahim'in ve Hz. ishak'ın karısını kızkardeşi olarak takdim ettiği yer almakta ve bu birkaç yerde de tekrarlanmaktadır. 5.Hz. Lût'u kızlarının şarap içirerek sarhoş etmeleri ve onunla zina yapmaları yer almaktadır. 6.Yüce Allah'a insânî nitelikler verilmektedir. Onun âlemi altı günde yaratıp yedinci gün dinlendiği, ruhunun suların üstünde estiği, Hz. Yakup'la güreştiği, Yakub'un onu yenip israil adını aldığı zikredilmektedir.

***********************************DİNLER TARİHİ.12.HAFTA ÇALIŞMALARI*********************************

1-öldükten sonra dirilmeye ve ahiret hayatının varlığına inanmayanlar kimlerdri?

1-Tevrat'ta bulunmadığı gerekçesiyle Saduki mezhebi mensupları ile günümüzdeki bazı reformcu Yahudiler.

2-Musa ibn Meymun(Maimonides)‟in Derlediği iman esasları nelerdir?

2-Tam bir imanla inanırım ki:

1.Allah, vardır; her şeyin yaratıcısıdır; ve onları O takdir etmektedir.

2. Allah, birdir.

3. Allah ın bedeni yoktur (cisimsizdir), tasvir edilemez.

4. Allah, ezeli ve ebedidir.

5. Allah, alim-i mutlaktır.insanın bütün işlerini ve düşüncelerini bilir.

6. Yegane ibadet edilecek olan O‟dur.

7. Allah, burada ve öte tarafta mükafat ve ceza sahibidir.

8. Peygamberlerin bütün sözleri doğrudur.

9. Musa Efendimiz, bütün peygamberlerin en büyüğüdür.

10. Tora, Musa‟ya Sina‟da vahiy edilmiştir.

11. Elimizdeki Tora (şeriat), vahiy eseri olup, değiştirilmemiştir.

12. Mesih gelecektir. Geciktiği halde her gün gelmesini bekleyeceğim.

13. Öldükten sonra dirilme esastır (Ruh ölümsüzdür).

Bu on üç maddelik iman esasları yalnızca Ortodoks yahudiler tarafından kabul görmektedir.

3-yahudi iman esasları arasında yer almaYAN İNANÇ ESASI NEDİR?

3-meleklere iman.

4-Yahudilere göre Peygamberlik, kim ile sona ermiştir?

4-malaki.

5-Ortodoks yahudilerin dışındaki yahudilerin çoğu mesih inancını terk etmesinin sebebi nedir?

5-Beklenen Mesih‟in hala gelmemesi.

6-Reformist Amerika Yahudilerine Göre inanç Esasları nelerdir?

6-1. Allah birdir. 2.insan onun timsalidir. 3. Ruh ölümsüzdür. 4. Mesihin gelmesi haktır.

7-yahudilikteki tanrı inancı nasıldır?

7-Yahudilik, Tek "bir Tanrıya inanış ile bu inancı insanlara ulaştırmak için Tanrı‟nın israil Oğullarını Seçmiş olduğu iki temel doktrine dayanmaktadır. Bu iki doktrin, Yahudilerin Kelime-i şahadeti olan "Shema" sözünde toplanmıştır.

8-Monoteizmin (Tektanrıcılığın) en büyük duası olup iki bin yıldan beri Yahudi geleneğinde günde iki kez okunmakta ve Yahudi çocukları konuşmayı öğrenir öğrenmez bu duayı ezberlemekte olan dua nedir?

8-"şhema" (işit) duası.

9-Eski Ahid Talmud ve Kabala' da Tanrı Düşüncesi nasıldır?

9-" Dinle, ey îsrael: Allahımız bir olan Rabdir". Bir olan Rab deyimi her şeyden önce Çoktanrıcılığı (Politeizmi) dışlamaktadır. Allah'tan ba-şka ilah yoktur. Ancak Allah vardır. Buna benzeyen bir fikir de Allah'ın varlığını bölünmezliği fikridir. Tanrı tektir ve bölünemez. O her. şeyin sahibidir.

10-Eski Ahid ilah kavramı için hangi isimleri kullanmıştır?

10-"El, Elohim, Eloah" isimleri kullanılmıştır.

Bilgilen=Eski Ahid 'de Tanrı isimleri: Yahudilik tarihinde Tanrı'ya çeşitli isimler verilmekte ve bu isimler çoğunlukla Eski Ahid'de, Rabbilerin literatüründe, Ortaçağ filozofları arasında ve Kabala'da geçmektedir. Eski Ahid'de Yahve (YHWH-JHVH) ismi 6823 defa geçmektedir. Hıristiyan bilim adamlarınca genellikle "efendi" olarak tercüme edilmiş olan Yahve'yi "Jehovah" diye yanlış biçimde okumuşlarsa da bugün alimlerin büyük çoğunluğu sessiz harflerle YHWH ve JHVH diye okumayı tercih etmektedirler. Yahve "Oluş" fikriyle birleşen bir isimdir.

Önemli=b)Talmud'da: Rabbilere ait leteratüre gelince; Tanrı'ya ait en eski isim Ha-Makom‟dur. Allah'a iman, geleneksel ayet içinde, daima üç teklif üzerinde duruyor görünmektedir: l) Tanrı bütünüyle iyidir 2) şeytan gerçektir 3) Tanrı herşeyiyle güçlüdür. Yahudilikte Yahve tek Tanrı'dır. Ancak O'nun yarattığı ve O'nun emrinde olan güçleri insanlarla mukayese edilemeyecek kadar fazla birçok varlıklar da bulunmaktadır ki bunlar Meleklerdir. Daha sonra bunlar arasında derecelendirmeler de yapılmıştır ki buna göre en başta Mihael bulunmakta, bu meleği Gabriel, Uriel ve Rafael melekleri takip etmektedirler. Bu meleklerin ayrı ayrı görevleri bulunmaktadır.

Önemli=Kabala'daki korku dişi bir element olan"şevurah"a, "Sevgi" ise erkek bir element olan "Hesed"e aittir.

Önemli=Meleklerin Tasnifi:

***Enah'a göre yedi başmelek bulunmaktadır:

1)Uriel: Tanrı'nın ışığı olan bu Melek dünyanın ışık veren cisimleri' ay ile güneşin ve yeraltı dünyasının mesuliyetini yüklenmiştir.

2)Raphael:iman ruhlarının mesuliyetini üzerine almı-ştır.

3)Raguel: Dehşet Meleği olup aydınlık dünyasını cezalandırmaktadır.

4)Miehael:israil Halkının mesuliyetini yüklenmiştir.

5)Sariel: Günaha sevk edici rol oynayan ruhların mesuliyetini üzerine almıştır.

6)Gabriel: Cennetin Meleği olup yılan yüzlü ve melek yüzlüleri yönetmektedir.

7) Jerahmeel; Kıyamet görevini üzerine almıştır. Babillerin yedi gezegen ruhuna benzeyen bu yedi başmelek Enoh Kitabı'nda tekrarlanmış; Michael dördüncü Melek olarak ortada şef görevini üstlenmiş, yedi Meleğin önderi olmuştur.

***Yine Enoh Kitabı'nda Melekler yedi sınıfa ayrılmıştır. 1)Cherubim, 2)Seraphim, 3)Ofanim, 4)Kudret Melekleri, 5)Prensler, 6)Seçilmiş Melek (Mesih), 7)Toprağın ve Suyun Kudreti,,,,,,,,,,,,,,,,,

***Maimomdes, en büyüğünden başlayarak Melekleri sıralamış ve on Melek adı saymıştır: 1)Hayyot 2)Ofanım 3)Arelin 4)Hashmallim 5)Seraphim 6)Malakim ("Melekler") 7)Elohim veya Tanrısal Varlıklar 8)Tanrı'nm Oğulları ("Bene Elohim").şherubim  10)Ishim (insana benzer varlıklar).

***Kabbalistlerde bu liste birat daha farklıdır:

1)şef olan Michael'le birlikte Arehim

2)Zephaniah ile beraber îshim

3)şef olan Hofniel'le birlikte "Tanrının Oğulları"

4)Urıel'in şefliğinde Malakim (Melekler)

5)Hashmal'ın başkanlığında Hashmallim

6)Tarshish'in önderliğinde Tarshishim

7)Zadkiel‟in şefliğinde Shinannim

8)Cherub şefliğinde Cherubim

9)Başkan olan Rabhael birlikte Ofanim Maseket Azilut'da da on Melek sayılmış ve bunların ilk önce yaratılan başmelekler olduğu belirtilerek diğerlerinin et ve kandan yalaz aleve dönüştürüldüğü ifade edilmiştir.

Önemli=Melekler, yardım eden "Yardımcı Melekler",baştan çıkaran "Kötü Melekler", insanlara merhamet edip, iyilik yapan "iyilik Melekleri" ve adaleti yerine getiren "Adalet Melekleri" diye de tasnif edilmiştir. Ölümsüz hayatı tadan ve birinci yaratılış gününde varlığa gelen melekler "itaatkâr Melekler; ikinci yaratılış gününde varlığa gelen ve ateşten olan melekler Tanrı'ya isyan etmiş meleklerdir.

Önemli=Adem'in Havva ile evlenmesi, Mikael ve Gabriel'in himayesinde gerçekleşmiştir. -Eden Bahçesinde Adem'e eşlik etmiş olan Melekler sonradan Onu itham etmişlerdir. Havva'yı gebe bırakan Melek Samael'dir.

10-siyonizm nedir?

10-Siyonizm, Yahudi devleti kurma amacını taşıyan milliyetçi Yahudi hareketine verilen addır.

11-siyonizme siyasal bir nitelik kazandıran kimdir?

11-Avusturyalı yahudi Theodor Herzl.

12-ilk Siyonist kongre nerede ne amaçla toplanmıştır?

12-isviçre‟nin Basel kentinde ilk Siyonist Kongre‟de ,yahudi halkı için israil topraklarında açık güvenceleri bulunan bir yurt yaratma amacıyla toplanmıştır. Cemiyetin merkezi, Viyana-Köln-Berlin..

Not=Filistin‟de ilk Rus yahudi yerleşmesi 1882‟de kurulmuştur. 14 Mayıs 1948‟de israil Devleti kuruldu.

13-hristiyanlık dönemi Yahudi mezhepleri nelerdir?

13-Samiriler (şomronim, şamerim). Hasidler. Sadukiler. Ferisiler (Peruşim). Esseniler (isiyim).

14-Tarihteki ilk büyük Yahudi itizal hareketi hangisidir?

14-(samiriler)şomroni‟lerdir. Samiri inanç esasları:itikatta esasları yalnızca Tora‟dır. Allah bir ve tektir, insana mahsus sıfatları yoktur, gerçek mahiyeti idrak edilemez. Gerizim dağı Allahın meskeni olan tek yerdir.

15-Yahudi şeriatına tavizsiz bağlılıklarıyla tanınan mezhep hangisidir?

15-hasidler.

16-Haşmoniler zamanında hangi  mezheblerin tarih sahnesine çıktıgı görülür?

16-Ferisiler, Sadukiler, Esseniler.

17-Bu mezhep mensupları, devletin asil tabakasını, komutanlarını, kohenlerini, büyük memurlarını oluştururlar.hangisidir?

17-sadukiler. Görüş ve Prensipleri: Asalet, kudret ve servetin temsilcileri olarak faaliyetlerini siyasi hayatta merkezileştirdiler.. Ferisilerle aralarında alabildiğine bir üstünlük mücadelesi devam ediyordu. „istikbali Allaha terketmeyerek‟ insanların kaderlerini kendi ellerine almakla suçlandılar. Yeniden dirilme doktrinini reddettiler.

18-Yeni Ahitte çok kötü şekilde anılan mezhep hangisidir?

18-ferisiler(peruşiler). Üyelerine, Haverim (Kardeşler, arkadaşlar) demektedirler.Günlük ibadette takip olunan sıra ve „şma okunması = „Dinle ey İsrail..‟‟ (Yahudilerin Fatihası: Tesniye 6:4-9) peruşi adetidir. Tanah‟ta bulunmayan bazı adetleri Mabed ibadetine soktular: Sukot bayramı akşamında ġloam kaynağında yıkanmak gibi. Evlilik mukavelesinde kadına, kocasını boşayabilme hakkı verdiler. Sadukilerin aksine, ölülerin diriltileceğine ve meleklere inanıyorlardı.Peruşimin kurmuş olduğu Sinagog müessesesi bundan sonra adete Mabedin yerini tuttu.

19-Mistik ve münzevi karakterde bir yahudi cemaati olup ve siyasi olaylara pek karışmayanlar kimlerdir?

19-esseniler(isiyim). Mezhebe girmek isteyenler hemen kabul edilmezdi. Deneme süreci .. yemin merasimi .Bu mezhebin, Hıristiyanlığın temelini teşkil etmiş olduğu söylenmektedir.Hz.isa'nı çöldeki hayatını bunlar arasında geçirdiği rivayet edilmektedir..

20-ortaçağdaki Yahudi mezhepleri nelerdir?

20-Karailik de Irak‟da doğmuştur.içinde oturan Yahudilerin çokluğu nedeniyle Belh şehrine, „Yahudiye‟ denildiği de olmuştur.islamın etkisiyle Yahudiler arasında değişik görüşlere sahip fırkalar oluşmuştur.iseviye - Yudganiye -Karaim veya Ananiye -Kabala hareketi ve Sahte Mesihler; Dönmeler

21-„Amoraim çağı‟nedir ve hangi olaylar bu çagda olmuştur?

22-Abba Areka‟nın, 219 yılında Irak‟ta Sura akademisini kurmasıyla „Amoraim çağı‟ başlar. Talmudların meydana geliĢleri bu çağdadır. Müslümanların himayesi altında tam bir dini ve fikri serbestiyete kavuşan bu akademilerde Saadia gaon gibi kimseler yetişmiştir.

23-iseviye fırkası hakkında kısaca bilgi veriniz?

23-Kurucusu, Ebu isa ishak b. Yakup‟tur.irandaki şii isyanlarını fırsat bilerek, Mesihlik iddiasıyla ayaklanmıştır. Müslümanların ve Hıristiyanların peygamberlerini kabul etmiştir.Rabbilerle enbiyanın aynı mertebede olduklarını iddia etmiştir.

Bilgilen=Yudganiye: Ebu isa‟nın ölümünden sonra yerini Yudgan veya Yahuda aldı. Onun feci sonunu gördüğü için kendisini Rai (Çoban) olarak tanıttı,israil peygamberi rolüne girişti. Torayı alegorik yorumlayarak tefsire başladı.

24-Karai hareketinin başlatıcısı kimdir ve bu fırkanın özellikleri nelerdri?

24-Karai hareketinin başlatıcısı  Irak‟ta yaşamış olan Anan ben David‟dir. Sinagog‟a girileceği ya da Tanah okunacağı zaman iki el ve ayağın yıkanmasını şart koştu. - tişri ayının senebaşı değil, sadece bir tevbe günü.. yılbaşının Nisan başı olduğunu .. - öşrün yalnız ekin ve hayvanlardan değil, ele geçen her şeyden verilmesi gerektiğini .. - günlük ibadetlerde Mezmurlar yerine Tora dan okunması gerektiğini .. - hastalıkta ilaç kullanmamayı yine Tanah‟a dayandırıyordu. Karailiğin iman esasları: Bütün varlıkları yaratan, Allahtır; O, ezelidir ve muavini yoktur. Bütün alem, hadistir. Mesihin gelmesini beklemek haktır. Hesap günü vardır; Mükafat ve ceza haktır.

25-Osmanlı devleti içinde doğup gelişmiş bir yahudi mesih hareketi hangi,sidir?

25-Sabetayistler (Dönmeler, Mühtediler, Avdetiler): Sabetay Svi tarafından kurulmuştur. Tüccar ve esnaf kesimi içinde etkili olan Dönmeler Jön Türk hareketine ve II. Meşrutiyet‟in ilanına etkin biçimde katılmışlardır. Ortaçağda islam dünyasında birçok mesih ortaya çıkmıştır. Bunlardan,iran Yahudileri arasında çıkan David Alroy önemlidir. Ayrıca, Yemenli mesihler de önemlidir. Bunların ayırt edici özellikleri, Kabala tarikatına mensup olmalarıdır ve bu nedenle, Kabalist Mesihler  adını alırlar.

26-Avrupa Yahudileri Arasında Ortaya Çıkan Mezhepler nelerdir?

26-Hasidut hareketi (Hasidilik): Almanyada ve Polonyada  gelişen, çilecilikle gizemciliği birleştiren iki Yahudi dini akımın ortak adıdır. Biçimsel ayinlerden hoşnut olmayan ve kişisel düzeyde ruhani bir yaşama biçimi arayan insanların bir araya gelmesiyle.. Kabala mistisizminden etkilenmişlerdir. Hareketin dünya görüşünü Sefer Hasidim (Dindarların Kitabı) yansıtır.

Kabala (=gelenek), Batıni mistisizmi, ancak kişisel bir klavuzun önderliği altında öğrenilebilir. Kişiyi mistik tecrübenin tehlikelerinden yalnızca bu klavuzluk koruyabilir. Bu nedenle kabala her zaman sözlü geleneğe dayanmıştır. O, Tanrıya dolaysız yaklaşmanın yolu olarak görülmüştür. Bu bağlamda bu tür akımlar her dini gelenek içinde görülmektedir. Örneğin, Budizmde, Tantra veya Vajrayana Budist geleneğinde guruların, lamaların, üstatların rolü, aynı gerekçeyle, önemlidir.

Sefer Yetsira (Yaratılış Kitabı) M.S. 3-6. yüzyıllar, Sefer ha-Bahir (Aydınlık Kitabı) 12. yy. kitapları Yahudiliğe ruh göçü kavramını sokmuşlardır.

Sefer ha-Temuna (imge Kitabı: 13. yy. ispanya)‟nın ortaya attığı kozmik çevrimler kuramına göre, Yahudilik değişmez hakikatlerden oluşmak yerine, her dönem için farklı bir Tevrat geçerlidir.

Sefer ha-Zohar (Nur Kitabı -ispanya) – 17. yy‟da gelişen Sabetaycılık, Kabalacılığın bu kitaptaki öğretisine dayandırılmaktadır.

Polonya Hasidiliğine göre (israel ben Eliezer) gerçek dindarlık; ne dünyadan elini eteğini çekmektir ne de geleneksel din ilimleri üzerinde yoğunlaşmaktır. Ona göre Gerçek dindarlık; - bütün yaratıklarda Tanrının içkinliğini görebilmektir. - alçakgönüllülükle dua etmek ve uysallık içinde dine bağlılık duymaktır. Başlangıçtaki özünü yitiren hasidiliği günümüzde, Martin Buber yorumlamaktadır.

27-Günümüzde Yahudi Mezhepleri Ve Dini Akımları nelerdir?

27-Ortodoks Yahudilik:

Ortodoks Yahudilik, isa dönemindeki Ferisilikle başlayan ve Rabbinik Yahudilik ile devam eden ana bünyenin günümüze dek temsilcisidir.ikinci Mabedin yıkılışından zamanımıza kadar gelen ve asıl Yahudiler denilebilecek topluluktur ki dünya Yahudilerinin çoğunluğunu oluşturmaktadır. Onlara göre: Tevrat, bütün harf ve kelimeleriyle Allahın Musa‟ya yazdırdığı ilahi bir vahiydir; üstelik, onun lafızlarının dizilişi de mucizevidir.

Reformcu (Liberal / ilerlemeci) Yahudilik: Liberal Yahudilik (Avrupa ayağı) veya ilerlemeci Yahudilik de denilmektedir.inanç ve uygulamada modern düşünceyi, toplumu adaptasyoncu yaklaşımı benimserler.ilk temsilcisi Moses Mendelsshon‟dur.O,ilk defa din ve dünya işlerinin birbirinden ayrılmasının zorunluluğundan bahsetmiştir. Bunlar ibadet şeklini, kadın erkek ayrılığını, cumartesi yasaklarının bazılarını kaldırmışlardır. ideologları: Abraham Geiger (1810-74),isaac Mayer Wise (öl. 1900). inanış ve Uygulamaları: Yahudiliğin birçok gelenekselci biçiminin aksine onlar, ne yazılı şeriatın (Tora) ne de sözlü şeriatın (Talmud) Tanrı tarafından kelimesi kelimesine Musa‟ya Sina‟da vahyedildiği görüşünde değildirler. Yahudiliğin diğer dalları gibi, onlar da din ile ahlak arasında yakın bir bağ kurarlar. Sosyal adalette peygamberî mesajın önemini vurgulayarak, bunu „israilin misyonu‟ olarak görürler. Birçok Reformcu dini örgütlerde (congregations) haftanın en önemli dini ibadeti Cuma akşam yemeğinden sonra başlar: kadın erkek bir arada oturur, bazen kippa veya yarmulke gibi başörtüleri takılır, müzik olabilir, merkezi rolü olan dualar ibranice diğerleri ingilizce okunur. Sinagog dışındaki ibadetleri Yahudiliğin ahlaki ilkelerine uygun olarak sürdürürler: Cuma akşamları şabat kandilleri yakılır. Seder yemeği yenir. Hanuka Kutlamaları yapılır. Din değiştirme (Proselytism) yani, „tercihle Yahudi olma‟ evlilik yoluyla olabilmektedir.

Muhafazakar Yahudilik:

XIX. yy‟ın ortalarında merkezi Avrupada kurulan modern Yahudiliğin en önemli dini akımlarından biridir. Bugünkü Muhafazakar Yahudiliğe asıl kimliğini veren, Solomon Schechter olmuştur. Muhafazakarlık Siyonist karakter taşımaktadır. ġabatta, sinagoga arabayla gitmeye izin verilmektedir. Tevrat hakkındaki anlayışı da tek tip değildir. Ondaki her harf ve ifade Allah tarafından söylenmemiştir. Tevrat, Allah kelamı içerir fakat detaylandırılmış emirler ve deyimler açık lafzi yapılarıyla Allah kelamı değildir. Ancak günlük hayatta Tevrat'ın mutlak bağlayıcılığı vardır.

Yeniden Yapılanmacı (Reconstructionist) Yahudilik: Yelpazede Muhafazakarlığın solunda, Reformistliğin sağında yer alır. En önemli fikir babası Mordecai Menahem Kaplan‟dır (1880-1983). Onun anlayışına göre, Allahın, Tevrat'ı değil, Tevrat'ın Allahı vahyettiği gerçeği vardır. Tevrat'a pragmatik olarak bakılmalıdır. Tevrat'ın kendisi değil, varlık planına çıkışı süreci ilahidir. Bu anlamda, kurtuluşu amaç edinen diğer medeniyetlerin kanun ve doktrinleri de aynı sürecin bir parçası olmaları itibariyle, ilahidir. Tekvindeki Nuh‟un 7 kanununa riayet konusu tüm insanlık için geçerli görülmektedir. Bunlardan 6‟sı olumsuzdur: Tanrıya küfretmeme-Putlara tapmama – Çalmama - Öldürmeme - Cinsellikten kaçın - Canlı hayvanı etinden yememe - Adalet sarayları kurmak.

28-Her Cuma, gün batımından başlayıp, cumartesi akşam saatlerine kadar süren kutsal tatil günüdür.Yahudiliğin en önemli günüdür, tarih boyunca Yahudi hayatının temelini oluşturmuştur. Bu güne  riayet etmek Hz. Musa ya verilen On Emir‟in 4. sünde emredilmektedir. Bu gün hangisidir?

28-şabat günü. Kur'an-ı Kerim Yahudilerin Sebt günü yasağına riayetle emrolunduklarını açıklamaktadır. Kur'an-ı Kerim'de, bu konuda onlardan söz alındığı, bazılarının bu güne riayette ihtilaf ettikleri, bu yasağı çiğneyenlere lanet edildiği ve onlara „maynun olun‟ denildiği..onların sınanma olsun diye o günde balıkların akın akın geldikleri nakledilir. Bu günde, Sinagog‟da, Haftara okunur; 13 yaşına giren varsa Bar Mitzva töreni yapılır; evlerde ise Sebt şamdanları yakılır, şabat yemeği yenir, Kidduş duası okunur. şabatın bir dinlenme günü olduğu, Tanrının dünyayı altı günde yarattığı ve yedinci günde dinlendiği.. Bu günde birçok işi yapmak yasaktır. Mişna‟da din bilginleri bu yasakları 39 olarak belirtmişlerdir; özetle bunlar: Çiftçilerle ilgili olarak tohum ekme, biçmeye değin gelen işler-Hayvanların yününü kırpma, iplik haline getirilmesine değin yapılacak işler-Hayvanın yakalanıp yenecek duruma getirilmesine yönelik işler-Yazı yazmak, silmek-Ateş yakıp söndürmek-Son çekiç darbesini vurmak- Evden dışarı herhangi bir şeyi taşımak…Bu yasaklar, her devrin hayat şartlarına göre yeniden düzenlenmektedir.şabat ihlalleri: 1980 yılında yapılan bir araştırmaya göre israilli Yahudilerin %22si şabat günü arabaya binmemektedir. Bazı insanlar, ancak uzak bir Sinagog‟a gidebilmek için arabaya binilebileceğini kabul ederler. Türk Yahudileri arasında ġabat kutlamaları Perşembe akşamından başlar. Cuma akşamı ve özellikle cumartesi sabahları dua sonrasında sinagoglarda toplu kahvaltı ..

29-Tişri ayının (Eylül-Ekim) ilk ve ikinci günü kutlanır; bu gün, dini yılbaşı olarak kabul edilir. On günlük dönemde Tanrı insanları yargılamakta, onların yeni dönemdeki kaderlerini tayin etmektedir. Kader kitabına yazı bugünde yazılmaktadır.Bu günde dua ve pişmanlıklar, yakarışlar,şofar çalınma günüdür. Bugünde, çok önemli olayların olduğu: ilk insan o gün yaratılmış, Musa doğmuş, Yusuf zindandan bugün kurtulmuş hangi gündür?

29-Roş HaSana ve Yom Kippur.

30-Yahudiliğin en önemli dini bayramıdır. Kameri Tişri ayının 10. günüdür. (Roş ha-sana‟dan 10 gün sonrası). Günahların kefaretini ödeyerek Tanrıyla tekrar barışma günüdür. Dua, tefekkür, muhasebe edilir. Bu günde şabat yasaklarının tümü geçerlidir; yıkanmak yasak; Oruç tutulması farzdır. günlerde hiçbir iş, ilişki başlatılmaz; düğün yapılmaz; mahkeme açılmaz. Bugün, diğer bayramlardan farklı olarak, ne milli ne tarihsel ne de toprağın değişimi ile ilgili bir olayı simgeler .. bu günün en belirgin özelliği 25 saate yakın süren yeme-içme yasağıdır. Bu gün hangi gündür?

30-Yom Kippur.

31-Rabbin Önünde Görünme Bayramları nelerdir?

31-Pesah / Fısıh / Hamursuz / Mayasız. Yahudi bayramları arasında en eskisi sayılabilecek olanı Pesah‟tır. Nisan ayında kutlanır. Pesah, israiloğullarının Mısırdan Çıkış ve kurtuluşlarını hatırlamak ve ilk defa bir millet olmanın şuurunu hissetmek için kutlanmaktadır. Bu gün, bir tür “Bağımsızlık Bayramı”dır. Bu gecenin diğerlerinden farkı (şiilerin 10 Muharrem günü gibi): -Haggada‟da: “olduğu gibi oğluna anlatacaksın” denilmektedir. -yalnızca matsa (un ve su karışımıyla..) yenir; Hamets yenemez (sadelik göstergesi). -bu gece yalnızca acı ot yenebilir. -bir yana yaslanarak ve başı dik olarak yenmelidir (Mişna‟ya göre kurtuluş neşesi..) -şayet Tanrı kurtarmasaydı, halen esir bir millet olunacaktı. Pesah, Yahudilere, özgürlük yolunda hiçbir zaman ümitsitliğe kapılmamaları mesajını vermektedir.

şavuot / Haftalar / Hasat Bayramı..Pesahın ikinci gününden itibaren, tam yedi hafta (Pentakost, Ellinci gün) sonra kutlanır. Pesahın ardından gelen en eski Yahudi bayramlarındandır. Bu da Pesah gibi üç hac bayramından biridir. Bu bayram aynı zamanda “Toranın Yahudilere veriliş zamanı” anısına da kutlanır.

Sukkot / Haymeler / Çardaklar Bayramı: Eski Ahitte sözü edilen üç büyük bayramdan biridir. Mısırdan çıkışın anısını ve çölde ilk defa yerleşik hayata geçişin simgesi olan çadırlarda kendi ürünlerini biçme anılarını tazelemek için kutlanır; bayramların en neşelisidir:

Purim / Zarlar Bayramı: Adar ayının 14 ve 15. günleri kutlanan bir neşe bayramıdır. Purim arefesinde Ester orucu tutulur. Talmudcu din adamları bu bayramın mutlaka kutlanmasını isterler. Ester sayesinde kurtuluş.. anısına..

Hanuka / Işıklar Bayramı: Yahudilerin Helenlere karşı savaşa girişleri  anısına.. Kislev ayının 25. günü başlar Sekiz gün sürer. Her türlü iş yapılabilir. Sekiz mum yakılır.

32-Yahudilerde ibadetler nasıldır?

32-Yahudîler, ibadetlerini "sinagoglarda (kendileri "Bet ha Kneset"derler) yaparlar. Sinagog, Kudüs'teki Ma'bed'in yıkılmasından sonra Yahudîlerin ibadet için kullandıkları yapılara verilen addır. Türkiye'de havra olarak bilinir. Sinagoglarda rulo halinde elyazması Tevrat tomarlarının saklandığı "Aran ha-Kodeş" denilen Kudüs'e yönelik bir kutsal bölme vardır. Sinagoglarda Yahudilerin dinî ve millî sembollerinden biri olan yedi kollu şamdan bulunur. Onların diğer sembolü, Kral David'in mührü olarak kabul edilen iki üçgenden meydana gelmiş. Magen David denilen altı köşeli bir yıldızdır. Kadınlar, ibadete katılamaz. Ancak başları örtülü olarak ibadeti seyredebilirler. Yahudîlikte ibadet, islâm'da camideki huşu ve belirli bir disiplin içinde yapılan ibadete benzemez. Yahudî ibadetinde bir düzen, disiplin yoktur. Herkes canının istediği gibi ilâhîlere katılır veya yanındakilerle sohbet eder. Sinagogun içinde cemaat dolaşır, birbiriyle konuşur, okunanları dinleyen pek azdır. Onlara göre sinagog, bir tapınaktan ziyade, bir toplantı yeridir. ilâhîler, Yahudî ibadetinin esasını teşkil eder. Yahudîlikteki ilâhî ve dualara Baruh'un ilâhisi ile şema israel Duası en iyi örnek olacaktır. Baruh'un ilâhisi şöyledir: Hamdedin Tanrı'ya, Adı yüce olana hamdedin. Hamdedin, evet, Tanrı'ya hamdedin, Adı Yüce olana; Bugün de, sonsuzluğa kadar da. Eskiden beri Yahudîler dinlerine bağlılığı ve imanlarını şema israel Duası ile açıklarlar.

***Yahudilerde ibadet, günlük ve haftalık olmak üzere ikiye ayrılır. Günlük ibadet; sabah, öğle ve akşam yapılır. Haftalık ibadet, Cumartesi günü Singogda olur. Günde üç vakit yapılan günlük ibadet, 13 yaşına girmiş en az 10 kişinin katılmasıyla yapılır. Bu, tercih edilen bir durumdur. Mecburî hallerde fert, tekbaşına da dua edebilir. Haftalık Cumartesi ibadeti şabat: Sebt, Cuma akşamı Güneş'in batışıyla başlar, Cumartesi akşamı sona erer. Bu ibadet, Sinagogda yapılır. O gün, ateş yakmak, çalışmak, hatta taşıt kullanmak bile yasaktır. Yahudi inancına göre Tanrı âlemi altı günde yaratmış, yedinci günü istirahat etmiştir. Bunun için Yahudîler, yedinci gün olan Cumartesi gününü dinlenmeye ve ibadete tahsis etmişlerdir. Cumartesi onlar için resmî tatil günüdür. Sinagog, islâm'daki "cami" gibi, topluca ibadet edilen yerdir. Sinagogda toplu ibadet ancak erginlik çağına ulaşmış (onüç yaş) en az on erkekle yapılabilir. Buna "Minyan" denir. ibadeti haham veya cemaatten biri yönetir. bütün sinagoglarda mutlaka üç eleman yeralır. Bunlar; Aron Ha-Kodeş, Ner Ha-Tamid ve Teva'dır. Aron Ha-Kodeş, içinde Tevrat tomarlarının bulunduğu yerdir, camideki "mihrab" benzeri bir fonksiyona sahiptir ve giriş kapısının tam karşısında yer alır. Üzeri, kaliteli bezden dokunmuş; Yahuda aslanı denilen aslan resimleri, yedi kollu şamdan (Menora), altıgen Davud Yıldızı (Magen David) ve çeşitli ibranice yazılarla süslenmiş bir örtü ile örtülüdür. Sinagoglar kutsal yerlerdir. Oralarda heykele benzer şeyler bulunmaz. Çünkü bunların bulunduğu yerde ibadet yasaktır. Sinagoga mütevazi elbiseyle girmek ve başı örtmek gerekir. Baş açık olarak Sinagoga girmek, oranın kutsallığına ve Tanrı'ya saygısızlık kabul edilir. Bunun için Musevî erkekleri başlarına "Kipa" denilen ve takkeye benzeyen birşey giyer. Kadınlar da başlarını örtülü tutar. Sinagogda ibadet ederken kadınlarla erkekler ayrı ayrı oturur. Okula törenle gidilir. Haham, bu konuda bir konuşma yaparak öğretimi başlatır. Çocuğa Sinagogda 6-7 yaşında dinî eğitim verilir. Her erkek çocuk, oniki yaşını bir ay geçince,şeriatın oğlu anlamında "Bar Mitzva" adını alır. O, artık Yahudî şeriatına uymak zorundadır. Bu, bulûğ çağına erme anlamındadır. Çocuk artık sinagoga gitmeye, "tefilin" denilen ibadet kayışını, "tallit" denilen dua atkısını kullanmaya başlar. O, oruç tutmakla da mükelleftir; Sinagogda Tevrat okumaya çağrılır. Yahudilerde gusül, ya tamamıyla suya dalmak veya akan su, yağmur suyu ile yıkanmak suretiyle olur. Yahudilikte kadının boşanma hakkı yoktu. Erkek, istediği zaman karısını boşayabilirdi.

******************************DİNLER TARİHİ .13.HAFTA ÇALIŞMALARI*******************************

1-bugün dünyanın en fazla nüfusa sahip dini hangisidir?

1-Hıristiyanlık, bugün dünyanın en fazla nüfusa sahip dinidir. Yedi milyarlık dünya nüfusunun yaklaşık iki milyar üç yüz milyonu Hıristiyan olarak bilinir. Hristiyanlık için„Mesih yanlısı‟ anlamdaki bu kullanım en yaygın biçimini oluşturmaktadır. Elçilerin işleri‟nde geçen Mesih yanlısı anlamındaki kelimenin ilk olarak Antakya cemaati için kullanıldığı tahmin edilmektedir. Mesih kelimesi Yeni Ahit‟te isa için kullanılmaktadır. Hıristiyanların yaygın olarak kullandıkları kelimelerden birisi de „kilise‟ kelimesidir.

2-hristiyanlıgın özellikleri nelerdir?

2--1-Hıristiyanlık öğretisinin temelinde isa Mesih fikri vardır. Buna göre isa Mesih hem tanrıdır (Oğul) hem de tanrının bedenlenmiş insan halidir. O, kurtarıcıdır.

-2-Hıristiyanlıkta kurtuluş fikri vardır. Kurtuluş, tanrı katından kovulan insan için ceza anlamı taşıyan dünyadan kurtulup tanrı katına yeniden yükselme anlamına gelmektedir.

-3-Hıristiyanlıkta önemli şahsiyetlerin başında Pavlus gelir. Onu Hıristiyanlığın kurucu peygamberi olarak görenler vardır.

-4-Hıristiyanlık yaklaşık iki bin yıllık tarihsel sürece sahiptir. Bu süreç içerisinde çok çeşitli Hıristiyan cemaatler, akımlar, görüşler, fikirler, kiliseler ortaya çıkmıştır. Bugünün kadim kiliseleri arasında nüfus bakımından en kalabalık olanları ve en bilinenleri Katolik Kilise, Ortodoks Kilise ve Protestanlıktır. Ancak kadim geleneklerini sürdürmede ısrarlı olan Nasturi, Süryani, Ermeni, Kıpti ve Habeş kiliselerini de belirtmek yerinde olur.

-5-Hıristiyan düşüncesinde kurtuluş ruh için söz konusudur. Ancak kiliseye dahil olanlar, yani Hıristiyanlar kurtulabilir.

3-Hıristiyanlığın biçimlenmesindehangi hususlar etkendir?

3- Kutsal Kitap, öncekilerin uyguladığı gelenek, Kilise Babaları ve kilise konsilleri.

4-isa‟nın tarihsel olarak üç yıl kadar süren öğretisini yaymasının çarmıh hadisesiyle son bulması hangi senede olmuştur?

4-Miladi 33 veya 36‟da gerçekleştiği yönündedir.inciller isa‟nın Yahudi soyundan geldiğini şecere vererek ortaya koyarlar. Meryem‟in oğlu olduğunu belirtir.isa, şecerede Meryem‟in kocası Yusuf‟la Yahudi soyuna bağlanır. Nasıralı olarak isimlendirilir. Sinoptik incillerde Davutoğlu, Mesih, ilyas, Yahudilerin Kralı, Rab, Öğretmen, Tanrı Oğlu, Tanrı‟nın Mesih‟i gibi birçok isim ve sıfat konumunda tanımlama vardır. Ancak Yuhanna incili‟nin tanımlamasını bu ve başka isimler yanında şöyle özetlemek mümkündür: Aziz Bakire Meryem‟den ve Ruh‟tan doğan, Davutoğlu, Tanrı‟nın Biricik Oğlu Rab isa Mesih‟tir.

5-isa‟nın mesajında ağırlıklı hangi konular dikkat çekmektedir?

5-Birincisi ansızın gelecek kıyameti hatırlatma ve buna tövbe ederek hazır olmaya davettir. Buradaki kıyameti daha çok dünyanın sonunda kurulacak „ilahi Mesih Devleti‟ (Tanrı Krallığı) gibi tanımlamalar anlatmaktadır. ikincisi ise, “Musa ġeriatı”dır.isa, sinagoglara gitmiş, şeriatı yıkmaya değil tamamlamaya geldiğini söylemiş ve hahamların elinde oyuncak haline gelmiş şeriatı düzeltmek için mücadele etmiştir.

6-isanın seçkin havarileri kimlerdir?

6-Petrus ve kardeşi Andreas, Zebede‟nin oğulları Yakup ve Yuhanna, Filipus, Bartolomeus, Matta, Tomas, Alfeus‟un oğlu Yakup, Taddeus, ayur Simun, Yahuda iskaryot. Sonuncusu isa‟yı ihbar ederek çarmıha gerilmesine neden olur. Onun yerine sonradan isa‟nın öğrencilerinden Mattias (Matiya) seçilir.

7-Havarilerin Kudüs merkezli faaliyetleri hakkındaki temel kaynak nedir?

7-Elçileri işleri kitabının ilk yarısıdır.ikinci yarısı ise daha çok Pavlus‟un işlerini anlatır.

8-Kudüs merkezli Yahudi-Hıristiyan cemaatini diğer Yahudilerden ayıran temel özellik nedir?

8-isa-Mesih inancıdır.

9-Hıristiyanlığın ilk şehidi kimdir?

9-Stepanos.

10-yahudi ve hristiyanlıgın Kudüs‟ün tahrip edilmesinden kısa bir süre önce şehri terk ederek ve Pella‟ya yerleşenlere ne denir?

10-Ebiyonitler denir.

11-Pavlus kimdir?

11-arsuslu bir Yahudi olup hahamdır. Roma vatandaĢıdır. Azılı bir isa taraftarlığı düşmanıdır.Kudüs merkezli ilk cemaate büyük eziyetler vermektedir.

12-Putperestlikten dönenlerin Musa Şeriatına uymamaları üzerine cemaat arasında ilk ayrılıklar ortaya çıkar ve nerede  kimin başkanlığında oluşturulan toplantıda mesele yatıştırılmıştır?

12-kudüste Yakup başkanlıgında.

Bilgilen=Pavlus Antakya‟dan ayrıldıktan sonra bugünkü Hıristiyanlığın oluşumunun temelini attığı seyahatlerini gerçekleştirir. Bu seyahatlerinde Pavlus, mesajlarını daha çok şentileler (Yahudiler dışındaki yabancılar) arasında yayar. Bu sebeple O, “Yabancıların Havarisi” olarak isimlendirilir.

13-hristiyanlıgın yayılma ve kurumsallaşma süreci olarak hangi yüzyılda olmuştur?

13-5.y.yılda.

14-Hıristiyanlık, M. 381 senesinde yapılan istanbul Konsili‟nde istanbul‟un cemaat merkezi (Patriklik) ilan edilmesine kadar geçen sürede kaç merkezde gelişim gösterir?

14-Daha çok Suriye, Anadolu ve doğuda Antakya Piskoposluğu; Mısır ve Libya‟da İskenderiye Piskoposluğu; italya ve çevresinde ise Roma Piskoposluğu merkezlerinden Hıristiyanlık yayılmıştır. Bu merkezler, başka piskoposluklar oluşması üzerine 325 iznik Konsili‟nde patrikliğe yükseltilmişlerdir.

Bilgilen=M. 306 tarihinde Roma imparatorluğunun başına geçen Konstantin‟in iç barışı temin gayesine matuf, bütün dinlere müsamaha gösteren ve tarihe Milano Fermanı diye geçen bir ferman yayınlatmasıyla başlar (M. 313). Böylece Hıristiyanlık serbestlik kazanır ve Hıristiyanların önceki imparatorlar tarafından alınan malları ve bütün hakları iade edilir. Bununla Hıristiyanlık devlet himayesi altına girmiş olur.

Önemli=Hıristiyan inanç ve doktrinleri‚ Kitab-ı Mukaddes öncesi havari inançlarına‚ bu inançların belirlendiği kutsal yazılara ve konsil kararlarına dayanmaktadır. “Havarilerin inanç esasları” denilen metin,iznik ve istanbul konsillerinde sistemleştirilmiş ve tarihe İznik-İstanbul Kredosu olarak geçmiştir. Geleneksel izaha göre Hıristiyanlıkta Tanrı anlayışı, teslis doktrinine dayanmaktadır. Baba-Oğul-Ruhulkudüs unsurlarından müteşekkil teslisin birinci unsuru olan Baba‟nın görevi, sevgisi dolayısıyla insanlığı yaratmak; Oğul‟un görevi‚ insanlığı kurtarmak; Ruhulkudüs‟ün görevi ise insanlara inayet bahşetmektir. Birbiriyle bağlantılı çalışan bu üç unsur tek bir Tanrı‟yı oluşturmaktadır.

15-Hıristiyanlıkta, genellikle kiliselerde icra edilen ibadet hangi kelime ile ifade edilir?

15-batı dillerinde Liturgy (Türkçe‟de Litürji) kelimesiyle ifade edilir. Bu kelime Grekçe umuma ait faaliyet anlamına gelen Litourgiadan türetilmiştir

16-Hıristiyan kiliselerinde uygulama noktasında, içerdikleri anlamda, sayılarında ve ifadelendirilen kelimelerde farklı olmakla beraber hangi sekramentler vardir?

16-Vaftiz, Evharistiya, Konfirmasyon, Evlilik Töreni, Ruhbanlık Sırrı, Günah itirafı ve Son Yağlama genel olarak kabul edilen Sakramentlerdir. Genel olarak bütün kiliselerde sakramentlerden Ruhbanlık Gizemi ile iliĢkilendirilen üç hiyerarşik kademe oluşmuştur. Bunlar Piskopos, Rahip ve Diyakos‟dur.

17-isa Mesih‟in Tanrı olup olmadığı konusundaki tartışmaların doğurduğu konsil hangisidir?

17-325 iznik Konsili‟dir. Konsildeki Kristolojik tartışmaların ilk ayağı teslisin unsurlarından isa Mesih‟in, yani Oğul‟un Tanrı olup olmadığı ile alakalıydı.iskenderiyeli rahip bilgin Arius  Oğul‟un Tanrı olmadığına dair görüşü savunuyordu. Arius‟un karşısında ise iskenderiye piskoposu Athanasius  yer alıyordu.imparator gözetimindeki iznik piskoposlar meclisinde Arius ve fikri aforoz edilerek Oğul‟un mahiyetinin Baba ile aynı cevherden (homoousios) olduğu, yani Athanasius‟un fikri kabul edildi. Böylece isa Mesih‟in ezelden beri Tanrı olduğu, Baba ile aynı mahiyete sahip olduğu karara bağlanmıştı.

Önemli=Kutsal Ruh‟un da Baba ve Oğul gibi tanrısal cevhere (üç uknumda yalnız bir tanrısal cevher) sahip olduğu kararı alınır. Böylece Teslis‟in Tanrılığı ifade etmesi imparatorluk inancı haline gelmiş olur. Bu inanç tarihe „iznik-istanbul inanç ilkesi‟ diye geçer.istanbul Konsili‟nde alınan kararlar meselenin bitmesinden çok yeni bir boyutunun açılmasına katkı sağlar. Bu isa‟nın insani ve ilahi tabiatları meselesidir.

18-hz.isanın tabiatı hususunda konsıller ne görüştelerdir?

18-Antakya ekolü içinde yetişen istanbul Patriği Nestorius (328-331) “birleşmiş ayrı iki tabiat” (diofizit) fikrini benimseyerek hocası Mopsueste‟li Theodore‟un izinden gider.iskenderiye ekolü ise “birleşmiş iki tabiat” görüĢüne sahiptir.imparator II. Thedosius (408–450)‟un tabiatlar meselesini halletmek üzere topladığı Efes Konsili(431)‟nde “insani ve ilahi tabiatların birleşmiş” olduğu fikri, baĢka bir ifadeyle “biricik kişilikli iki tabiatlı İsa” fikri hakim olmuştur. Ayrıca Bakire Meryem‟in „Tanrı annesi‟ (teotokos) olduğu kararı alınmıştır.

19-Kilise konsillerinden hareketle değerlendirildiğinde bağımsız kiliselerin oluĢumunun nedenleri nelerdir?

19-isa Mesih‟in tanrılığı gibi inançla ilgili ayrılıklar; beş patrikliğin (Roma, istanbul, Antakya,iskenderiye ve Kudüs) önceliği meselesi gibi dini siyasi anla-şmazlıklar; Hıristiyanlığın devlet dini haline gelerek imparatorların dini kararları etkileyebilecek şekilde hareket etmeleri gibi siyasi çıkarlar; ve Roma‟nın ikiye ayrılması gibi coğrafi ve siyasi değişiklerin kiliselerin farklı bölgelerde kurumsallaşmasını desteklemesi.

20-XVI. Yüzyıl itibariyle Protestan düşüncenin tetiklemesiyle kendisini yenileyerek misyon faaliyetlerini genişletmesi sonucunda dünyanın bir çok yerinde yeni Katolik kiliseler oluşmuştur. Eskiçağ Hıristiyan coğrafyasında ise Doğu Kiliselerinden ayrılan Katolik kiliseler nelerdir?

20-Melkit, Ermeni, Süryani, Keldani, Kıbti gibi Katolik Kiliseler oluşmuştur.

Önemli=Doğu Kiliseleri inanç bağlamında ikiye ayrılmıştır.isa‟nın tabiatı konusunda, beşeri ve insani olarak ayrılmış iki tabiat kabul eden Diyofizit Nasturiler ve tabiatların birleşik ve tek olduğunu kabul eden Monofizit Kiliseler şeklindedir. 451 Kadıköy Konsilinde aforoz edilen bu görüşün taraftarı Süryaniler, Ermeniler, Kıptiler ve Habeşler tarihsel süreç içerisinde bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.

21-ismini evrensel ya da genel anlamına gelen Katolik kelimesinden alan kilise hangisidir?

21-Roma Katolik Kilisesi. Katolik kelimesi, birlik içinde evrensellik, yani her yerde, her zamanda aynı hakikatlara inananların cemiyeti anlamında kullanılmaktadır. Bu kelimeyi ilk defa II. Yüzyılın başında Antakyalı ignatius bir mektubunda kullanmıştır.Dünya Hıristiyan nüfusunun yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Hıristiyanlığın gelişim tarihi sürecinde merkezi bir konumda bulunan Roma Piskoposluğu Katolik Kilisesi‟nin menşeidir. Bugün Kilise merkezi hala Roma‟da, bir site devleti olan Vatikan Ruhani Devletidir. Roma piskoposu olan Papa tarafından idare edilmektedir. Papa, Petrus‟un halefi, isa‟nın vekili olan tek ruhani liderdir. Papa‟yı ise Kardinaller seçmektedir.

Katolik hiyerarşi; Papa, Kardinaller, Başpiskoposlar, Piskoposlar, rahipler şeklinde en küçük mahalle rahiplerine kadar uzanmaktadır.

-Papa‟nın yanılmazlığı ilkesini kabul eder.

-Kutsal Ruh‟un hem baba hem de oğuldan (filioque) çıktığını,

-isa‟da ilahi ve insani iki tabiat olduğunu kabul etmektedirler.

-Ayin dili Latincedir fakat II. Vatikan Konsili‟nde (1962-5) değişik dillerde yapılmasına karar verilmiştir.

-isa gibi Meryem de günahsızdır, asli suçtan uzaktır. Meryem, Tanrı yanında şefaatta bulunabilir. O, göğe yükselmiştir.

-Azizler de Tanrı katında sözcü olur, şefaatte bulunabilir. Onların resimleri ve kutsal emanetlerine saygı gösterilir. Yılın hemen her günü bir azize adanmıştır.

-Tövbe ritüeli itiraf ve bağışlama ayini olup günah çıkarma hücresinde papaza itiraf ve papazın bağışlandığını belirtmesi şeklinde olur. Ergenlik çağma giren her Hıristiyan‟ın yılda en az bir defa günah çıkartması 1215 Lateran Konsili‟nde karara bağlanmıştır. -Yedi Sakramenti dogmalaştırmıştır. Vaftiz, su dökülerek yapılır. Vaftiz olmadan ölenin kurtuluşunu kabul etmez. Evharistiya‟da ekmeğe maya katılmaz. -Son yargı gününü, cenneti, cehennemi ve a'rafı kabul ederler.

22-XVI. Yüzyılda Batı Hıristiyanlığı bünyesinde gelişip, onu bir reforma tabi tutma yönünde ortaya çıkmış, protesto hareketlerinden oluşmuş belli ana noktalarda birleşen kurumsallaşmış bağımsızolan kiliselerdir?

22-Protestan Kiliseler. Bu hareketin ilk öncüsü Martin Luther‟dir. Luther‟in 95 maddelik bir bildiriyi Wittenberg Kilisesi‟nin kapısına asması Almanya‟da hareketin başlamasına neden olmuştur.

23-Bu erken dönem Protestan kiliselerden başka Avrupa ve Amerika başta olmak üzere dünyanın hemen her yerine dağılmış bağımsız Protestan kiliseler vardır.bunlar nelerdri?

23-Adventistler, Metodistler, Baptistler, Anabaptistler, Evanjelikler, Yahova ġahitleri, Mormonlar, Mennonitler, Pentekostallar, Üniteryanlar

24-Protestan Kiliselerin genel özellikleri nelerdir?

24-a-Cemaatin olduğu yerde mutlaka kilisenin de olması gerektiğini kabul ederler. -Ruhban sınıfına imtiyaz vermezler. Her Protestanın bir rahip olabileceğini belirtirler.

-b-Protestan kileselerin çoğunluğu sadece iki sakrament (vaftiz ve evharistiya) kabul ederler. Ancak diğer sakramentlerin uygulamasına bir şekilde yer verirler.

-c-Kilise görevlilerinin günah çıkarma yetkisini kabul etmezler.

-d-Vatikan‟ın yani Papa‟nın otoritesini kabul etmezler.

-e-incilleri anlamak için rahiplere ihtiyaç olmadığını söylerler. Böylece Kutsal Kitap dini olmak istemektedirler.

-f-Kadınların da ruhani lider olabileceğini kabul etmektedirler.

-g-Genelde ayinlerini bulundukları çevrenin konuşma dilinde yaparlar.

-h-Arafa ve ebedi cezaya inanmazlar.

 -ı-Katoliklerin Meryem inançlarına katılmazlar.

-i-Teslis bütün Protestanlarda vardır. Ana konularda diğer kiliselerden farkları yoktur.

25-Ortodoksluk terimi ne anlama gelmektedir?

25-doğru inanç, doğru doktrin anlamına gelmektedir. Kilisede ise terim anlamından çok, doğru ibadet, doğru iman ikrarı ve papalık kilisesinde vücut bulup zamanımıza kadar kesintisiz devam eden hiyerarşi ile mukaddes ayin iĢtirakinin tümünü ifade eder. Ortodoks dünyasında dört büyük tarihi patriklik vardır: ü

1-istanbul Fener Rum Patrikliği

2-iskenderiye Apostolik Patrikliği

3-Antakya Patrikliği

4-Kudüs Patrikliği.

Bunlardan başka otosefal kiliseler arasında Rus, Rumen, Sırp, Yunan, Bulgar, Gürcü, Kıbrıs, Çek, Slav Polonya ve Arnavut kiliseleri vardır. Otonom kiliselere ise Finlandiya, Çin ve Japonya örnek verilebilir. Ortodoks Kilisenin en yüksek organı Patrik değil, ekümenik konsillerdir. Patrik, Patrikliklerin baĢkanıdır ve metropolitler arasından seçilir.

26-ortodoksların özellikelri nelerdir?

26-a-Papanın yanılmazlığını kabul etmezler.

b-Kutsal Ruh‟un Babadan ve Oğuldan çıktığını değil de Oğul yoluyla Baba‟dan çıktığını kabul ederler.

c-ilk yedi konsili ve kararlarını Katolik Kilise ile ortaklaşa kabul ederler.

d-ikonlara geniş yer vererek saygı gösterirler.

e-Papazlar evlenebilir. Keşişler, piskoposlar ve Patrikler evlenemezler. Boşanmaya bazı şartlarla izin verilir.

27-nasturi kilisesi adını nerden alır ve hangi ismler verilir?

27-Nasturi Kilisesi adını, diyofizit görüşün sahibi Nestorius‟tan almaktadır. Nasturiler için Doğu Süryani Kilisesi, Doğu Asur Kilisesi, Asuri Kilise de denmektedir.

28-Nasturiler arasında meydana gelen ayrılma sonucunda oluşmuş Katolik cemaate verilen isim nedir?

28-Keldani (Gildani). Bunlar, Urfa‟dan sonra Nusaybin‟i merkez edinmişler ve böylece bir Doğu Hıristiyanlık akımı geliĢmiĢtir.

29-Nestorius‟un fikirlerini Sasanilere benimseten kimdir?

29-Nusaybin Episkoposu Mar Barsauma‟dır.

Önemli=Nasturi Kilisesi‟nin baĢında Patrik makamında Katolikos bulunmaktadır. Kilise Hiyerarşisi Patrik, Metropolit (Başpiskopos), Piskopos (Abuna), Başdiyakon, Papaz, Diyakonlar, Diyakon Çömezi ve Papaz Çırağından oluşmaktadır.

30-nasturi sekramentleri nelerdri?

30-Qurbana (Komünyon-Kurban, Assay Rabbani de derler), Vaftiz, Papaz Atama ve Kutsama Ayini, Günahların Affı Ayini, Haç, Kutsal Yağ ile Yağlama ve Malka (Kutsal ekmek Hamuru veya Hamur Mayası: Bu hamur isa‟dan beri her Perşembe mayalanan hamura katılarak günümüze kadar getirilmiş hamur mayasıdır)dır. Nasturiler, isa‟da çift tabiatın varlığını kabul ederler, ikon kullanmazlar ve kiliseleri sadedir.

ÖNEMLİ=Nasturiler gibi kendilerini havarilere dayandıran bu Doğu Kilisesi‟ne Yakubi ve Batı Süryani Kilisesi de denmektedir. ġimdi Antakya Kadim Süryani Ortodoks Kilisesi kullanılmaktadır.

31-Kadim Süryanilerin Kilise merkezi NERSİDİR?

31-ŞAM. Süryani Kilisesi‟ patrik tarafından idare edilmektedir. Süryaniler yedi sakramenti kabul ederler. Bunlar Vaftiz, Murun (konfirmasyon-mühürleme), Kurbano (Evharistiya), Kehnüt (ruhanilik), Tövbe, Hasta Yağı ve Evliliktir.

Bilgilen=Ermeni Kilisesi, Ermeni Ortodoks Kilise, Gregoryanlar Ģeklinde de isimlendirilirler. Ermeni Kilisesi‟nin ruhani lideri katoğikos diye isimlendirilir. Aziz Grigor‟un ilk katoğikos olduğu kabul edilir. Bugün Ermenistan Cumhuriyeti‟ndeki Ecmiatzin Katoğikosunun unvanı „Başpatrik ve Bütün Ermenilerin Katoğikosu‟ Ģeklindedir. Ermeni Kilisesi yedi sakramenti kabul ederler, Yedi sakrament Vaftiz, Mühürleme (konfirmasyon), Tövbe, Evharistiya (Surp Badarak), Evlilik, Ruhbanlık ve Hasta Yağı şeklindedir.

32-ermeni kilisesinin özellikleri nelerdir?

32--Ermeni Kilisesi, isa‟da ilahi ve insani tabiatın birleştiğini, tek tabiat olduğunu kabul ederler. -Evharistiya‟da ekmek ve şarabın isa'nın etine ve kanına dönüştüğünü kabul ederler. -Zina dışında boşanmaya izin vermezler. -ikonaları, eski putperest adeti sayarak reddederler. -Arafı kabul etmezler.

33-kıpti kilisesinin kabul ettikleri sekramentler nelrdir?

33-Bunlar Vaftiz, Evharistiya, Tövbe, Rahip Takdisi, Evlilik ve Hasta Yağı‟dır. Kıbtilerin ibadetlerinde zahitlik ön plandadır.

Bilgilen=Habeş Kilisesi Habeşistan‟da (Etiyopya) yaylalarda yaşayan belli bir halkın ismi olan Habeş kelimesinden ismini almaktadır. Bu kiliseye Habeşistan Kilisesi ya da Etiyopya Ortodoks Kilisesi de denmektedir.Habeş Kilisesi Abuna denilen Patrikle idare edilmektedir.

HRİSTİYAN KUTSAL METİNLERİ=Hıristiyan Kutsal Metinleri genel kabul gören boyutuyla ele alındığında iki kutsal kitap geleneğinin bir araya getirildiği anlaşılmaktadır. Birincisi Yahudi kutsal kitap geleneğinin ilk yarısıdır ve Eski Antlaşma (Eski Ahit, Yahudilerde Tanah) şeklinde isimlendirilen koleksiyonu içermektedir. Diğeri ise isa, Havariler ve onların öğrencileri ile ilişkili şekilde oluşmuş olan öz Hıristiyan geleneğinin tüm kutsal metinleridir ve Yeni Antlaşma (Yeni Ahit) şeklinde isimlendirilmektedir.

34-ESKİ ANTLAŞMA NEDİR?

34-Eski AntlaĢma isa ve havarilerinin ilk yüzyılda kullandıkları kutsal kitapları içinde barındıran kısmı oluşturmaktadır. Eski Antlaşma denmesinin sebebi Tanrı‟nın israiloğullarıyla yaptığı kabul edilen antlaşmayla/antlaşmalarla ilgilidir. Bu vurgulu isimlendirme Hıristiyanlara aittir. Yahudi geleneğinin oluşturduğu ve Hıristiyanların da kabul ettiği Tanah, Eski Antlaşma diye isimlendirilmiştir.

Bilgilen=Hıristiyan kutsal metinlerinden Eski Antlaşma Yahudilerle ortak metinlerdir. İsa ve havariler döneminde kullanılan kutsal metinlerdir. Onların döneminde oluşmuş olduğuna inanılan kutsal kitaplar ise Yeni Antlaşma diye isimlendirilmektedir. Yeni Antlaşma 27 kitap olup 4 İncil, Elçilerin İşleri, 21 mektup ve Vahiy kitabından oluşmaktadır. Hıristiyanlar bu kitapların yazarlarının Havariler ve onların öğrencileri olduğunu kabul ederler. Tanrı’nın yazarlara vahyettiğine/esinlediğine inanırlar

******************************DİNLER TARİHİ.14.HAFTA ÇALIŞMALARI*********************************

1-hristiyanlıkta evren ve insan algısı nelerden oluşur?

1-Hıristiyanlığın isa Mesih merkezli bir din olması evren ve insan algısında da kendisini göstermektedir. Bu yüzden konu da isa Mesih merkezli olarak ortaya konmuştur. Bu temel hususların „yaratılış‟, „asli günah ve düşüş‟, „Tanrı‟nın kurtuluş planı‟ ve „kıyamet, yargı ve sonsuz yaşam‟ başlıkları altında ele alınır.

2-hristiyanlıkta yaratılış nasıl tasvir edilir?

2-Hıristiyanlığın dini sistemi, insan ve insanı konumlandırdığı evren için bir „yaratılış‟ kurgusuna sahiptir. Yaratılış ile ilgili kurgunun temel metni Yahudilerle ortak kutsal metin olan “Yaratılış” kitabıdır.insan, yani Adem, Tanrı tarafından topraktan yaratılmış ve burnuna yaşam soluğu üflenmiştir. Yaratılışa bağlanan insanın temel özelliği, onun Tanrı‟nın suretinde, benzeyişinde yaratılmış olmasıdır. Hıristiyan Tanrı-insan ilişkisinin ve öğretisinin temelinde bu özellik yer almaktadır. Yüce ve sonsuz olan Tanrı insanı ve evreni ihtiyacı olmadığı, ihtiyaçtan ari olduğu halde neden yaratmıştır? Hıristiyan düşüncesinde, bu soruya “sevgisinden dolayı” yaratmıştır cevabı hakimdir. Başlangıç, Tanrı‟nın isteğiyle, sevgisiyle olmuştur.

3-hristiyanlıkta aslı günah ve düşüş nasıl gerçekleşmiştir?

3-insanlık tarihini en fazla meşgul eden konulardan bir diğeri kötülük problemidir.Hıristiyanlık için kötülüğün kaynağına dair metinlerin başında yine Yaratılış kitabı gelmektedir.Kötülüğün başlangıcı yaratılışa yerleştirilirken kaynağı Tanrı‟nın bizzat kendisi değildir. Fakat insan da değildir. Ancak insan, kötülüğe karşı seçme yetisine sahip konumdadır. Kötülüğün kaynağı ise kötü olandır, yani şeytandır. Bu durumda her şeyin yaratıcısı olan Tanrı, dolaylı şekilde kötülüğün de yaratıcısı değil midir? Hıristiyanlık, kötü olanın yaratılışta kötü olduğunu kabul etmez. Onun Tanrı‟nın planı doğrultusunda Tanrı katından düşme nedeniyle kötü olduğunu kabul eder. Bu düşüş, Hıristiyan aklının kabul ettiği bir tanrısal mekandan, göksel alemden, Aden‟den uzaklaştırılmaktır. Aden Bahçesi yeryüzünde tanımlanır. Adem, Havva aracılığıyla yılan tarafından, kandırılarak yasak meyveyi yemiş, günaha düşürülmüş. insana ölümsüzlük veren hayat ağacı, Adem‟in serbestçe dolaşıp meyvesini yediği ağaçtır. iyiyi kötüyü bilme ağacı ise meyvesi yasak olan ağaçtır.ilki ölümsüzlük verirken ikincisi ölümlülüğü vermektedir. Hıristiyan düşüncesinde „hayat ağacı‟isa Mesih‟in kendisidir. Yılan, hayvanların en lanetlisidir ve insanla düşman olmuştur.insanın düşüşü böyle iken bunu insana yaptıran yılandır. Hıristiyan düşüncesinde yılanın „kötü‟ olanı, „şeytan‟ı temsil ettiği açıktır. şeytan fikri Yeni Ahit metinlerinde daha açık ve belirgindir. Bu nedenle, şeytanın kötülüğün kaynağı olduğu, melek iken düştüğü ve sonra insanı düşürdüğüne inanılmaktadır. Neticede Adem‟in günahından dolayı bütün insan soyu günaha batmıştır. Bu „asli günah‟ diye isimlendirilmektedir. Eski Ahit‟ten çıkarılan „asli günah‟ fikri, Hıristiyanlığa aittir ve Yeni Ahit metinlerine dayandırılmaktadır.insan serbest iradesini kullanırken işlediği ilk günah ile tanrısal özelliğinde bozulma meydana getirmiştir. Kutsallığını, Tanrı ile birlikteliğini ve günahsızlığını yitirmiştir. Bu, düşüşü getirmiştir.

4-hristiyanlıkta tanrının kurtuluş planı nasıl gerçekleşmektedir?

4-Tanrı‟nın kurtuluş planı, insan için dünya hayatının başlangıcından sonuna dek sürecek insanlık tarihidir. Bu plan, aşamalar şeklinde dilimlenen zamanlarla da ifade edilebilir. Buna göre insanın dünyadaki yaşamının başlamasından „kurtarıcı‟nın doğumuna kadarki dönem.ikincisi, isa Mesih‟in kurtuluş reçetesini, öğretisini ortaya koyarken insanlık için kendisini gönüllü olarak feda edip çarmıhta asli günahı sırtlandığı, “göksel krallığı” kurduğu ve insanlığı yaratılıştaki haline getirdiği süreçtir. Biricik Oğul isa Mesih, kurtuluş reçetesiyle insana kurtuluş imkanını vermiştir. Bunun için Kilise‟yi kurmuştur.insana tanrıyla birlikteliği, kutsiyeti ve ölümsüzlüğü kazandıracak olan artık Kilise‟dir, Mesih‟e imandır. insanlık tarihinin yeryüzündeki yaşamını ifade eden isa Mesih‟in göğe yükselişinden kıyamete kadarki zaman dilimi iki mekan kurgusu ile ifadesini bulmaktadır. Birincisi insan algısının kavrayabileceği dünya hayatının mekanı yeryüzü; ikincisi ise insan duyularının dışındaki göksel, ruhsal yaşam alanıdır. Hıristiyan düşüncesinde yer, aciz olan insanın mekanını, gök ise ruhsal ve kutsal Tanrı‟nın krallığını, ruhsal mekanı temsil eder.insan, hem topraktan yaratıldığı için yerseldir, hem de Tanrı, ruhundan üfleyerek can verdiği için gökseldir.insan göksel özelliklerini bozmuştur. Bu özellikleri tekrar elde etmek için bu geçici hayatta mücadele etmesi gerekmektedir. Mücadeleyi kazandığında “sonsuz yaşam”ı elde edecektir. Sonsuz yaşam isa Mesih‟tir;isa Mesih‟te yaşamak ve onda dirilmektir.Bu, Hıristiyan kurtuluş doktrininin özüdür. Her şey Tanrı‟nın bilgisi ve isteği dahilindedir. Tanrı, insan ve dünya hayatının özelliklerine göre bir oluşum süreci kurgulamıştır. Kurtuluş sisteminin alt yapısını oluşturmuştur. Kurtarıcının gelişini hazırlamıştır. Kurtarıcı ise Aziz Bakire Meryem‟den ve Ruh‟tan doğan, Davutoğlu, Tanrı‟nın Biricik Oğlu Rab isa Mesih‟tir.

5-isa mesihin tanrısal görevi nedri?

5-isa Mesih‟in tanrısal görevi, insanları asli günah suçundan kurtarmak, insanlık için bir örnek oluşturmak ve kurtuluşun devamı için Kilise‟sini kurmaktı.

6-hristiyanlıkta tanrı anlayışı nasıldır?

6-Hıristiyanlıkta Tanrı (Baba, Oğul, Kutsal Ruh) tektir. Tek öze, tek iradeye ve tek yetkiye sahiptir. Kendisini üç şahıs olarak vahyetmiştir. Bu Ģahıslar birbirlerinden tanrısal görevleriyle ayrılır. Oğul, Tanrı‟nın yeryüzünde bedenlendiği ve zikri geçen görevi ifa ettiği tezahürüdür. O, Tanrı‟nın düşüncesi ve „söz‟üdür. Tanrı‟nın Ruhu ise öze tabi ve serbest olan üçüncü şahıstır. Kutsal Ruh, hem Baba‟nın hem de Oğul‟un ruhudur. Ruh‟un görevi, tanrılığı icra etmektir. Baba‟ya gelince; Kutsal Kitap‟ta Tanrı diye ifade edilen ile Baba diye ifade edilen aynıdır. Bu yüzden Baba öz olarak kabul edilir.

7-insanlık asli günahından ne zaman kurtulmuştur?

7-insanlık çarmıhta acı çeken isa ile asli günahından kurtuldu.

Not=isa Mesih kaybedilenleri insanlığın elde edebilmesi için Kilise‟sini kurdu.Kilise,isa Mesih‟in bedenidir. Kilise‟nin başı ise isa Mesih‟tir. insan, ancak Kilise‟ye dahil olmakla, o bedenin bir parçası olmakla kurtulabilir.

8-hristiyanlıkta kurtuluş nerede gerçekleşir?

8-Kilise, cemaat anlamına gelmektedir. O, aynı zamanda isa Mesih‟in bedenidir. Kilise aynı zamanda Tanrı‟nın kurtuluş planının işleyişini gerçekleştiren kurumdur. Artık kurtuluş Kilise‟de,isa Mesih‟e iman edip onun cemaatinin bir üyesi olmakta mümkündür.

Not=Sakramentler,imandan sonra ikinci olmazsa olmazları içerirler.İman edip vaftiz olmak ilk ve temel adımdır.

9-HRİSTİYANLIKTA KURTULUŞ PLANINDA SEKRAMENTLERİN İŞLEVİ VE FAYDALARI NELERDRİ?

9-ilk olarak iman edip tövbe eden insan vaftizle Kilise‟nin kapısından içeri girmekte ölümsüz ve gerçek hayatı yaşamaya başlamaktadır. Mühürleme ile Kutsal Ruh‟un gücünü alan insan tövbe sakramenti ile günahlarından temizlenmekte ve evharistiya-komünyon ile isa Mesih‟in bedeninde yaşam gıdasını alarak doruk noktasına çıkmaktadır. Evlilik ile Kilise‟nin bütünlüğü perçinlenmekte, yaratılıştaki bütünlüğe dönülmektedir. Ruhban takdisi sakramenti ile Kilise‟nin yürütme organı bütünlüğe dahil olarak kutsal yaşamın idaresini sağlamaktadır. Hasta yağı ile iman eden ruhların ruhsal ve fiziksel rahatsızlıkları giderilerek gerçek hayata imanlı gidişin yolu açılmaktadır.

10-hristiyanlıkta yargı,kıyamet ve sonsuz yaşam anlayışı nasıldır?

10-Yargı gününde bütün insanlar ve melekler yargılanacaktır. O günün yargıcı isa Mesih‟tir ve herkes onun huzuruna çıkacaktır.iman eden ruhların geçişi kolay olacak. Yargı onlar için sadece sonsuz yaşamdaki makamlarının derecesini belirleyecektir.iman etmeyenlerin yargısı ise zor olacak ve cehennemdeki cezalarının yerini belirleyecektir.Cehennemde cezalarını çekenler için de sonsuz yaşam vardır.Cennete girene dek arafta (Ermeni Kilisesi arafı kabul etmez) duracaklardır.Cezalarını çekecek ve sonrasında göklerin krallığına dahil olacaklardır.

11-hristiyanlıktaki inançlar nelerdir?

11-Hıristiyanlıkta evrene ve insana dair inançları özetlenmesi durumunda yaratılış, asli günah,kurtuluş,kurtarıcı Tanrı Oğlu isa Mesih, Kilise, Sakramentler ve kıyamet yargı ve sonsuz yaşam (Tanrı‟nın Krallığı) gibi konularla alakalı inançlardan bahsedilebilir. Hıristiyan kiliselerin genelinin kabul ettiği formüller IV. Yüzyıla aittir. Bunlar 325 iznik Konsili ile 381 istanbul Konsili‟nde belirlenen inanç ilkeleridir.

12-hristiyanlıktaki tanrı inancı geniş olarak nasıl anlatılır?

12-Hıristiyanlıkta Tanrı fikri tektir. Ancak Tanrı cevher ve mahiyet bakımından aynı ve tek olan üç şahısta tezahür eder. Bu üç şahıs Kutsal Üçlü (Teslis=Baba, Oğul, Kutsal Ruh) şeklinde ifade edilir.Kutsal Üçlü birdir. Oğul, Tanrı‟nın yeryüzünde bedenlendiği ve düşmüş insanlığı kurtarıcılık görevini ifa ettiği tezahürüdür. O, Tanrı‟nın düşüncesi ve „söz‟üdür. Baba ile aynı öze sahiptir. Tanrıdır. Tanrı‟nın Ruhu ise öze tabi ve serbest olan üçüncü şahıstır. Baba‟ya gelince; Kutsal Kitap‟ta Tanrı diye ifade edilen ile Baba diye ifade edilen aynıdır. Bu yüzden Baba öz olarak kabul edilir.

13-tanrının inkarnasyonu nasıldır?

13-Tanrı‟nın yeryüzünde insan suretinde beden alması fikri Hıristiyan düşüncesinin temel inanç konularındadır. Tanrı, insanı kendisine benzer ve tanrısal özelliklere sahip yaratmıştır.yasak meyveye yemesiyle bu özelliklerini kaybetmiş ve yeryüzüne düşmüştür.Bu düşüşten, yani dünya hayatından kurtulması kendi başına mümkün olmamıştır.Bunun için Tanrı ezelden beri kurguladığı plan dahilinde isa Mesih‟i,yani kendi Oğlunu göndermiştir.Yani Tanrının kendisi Oğul tezahürüyle yeryüzüne inmiş ve Meryem Oğlu isa‟da bedenlenmiştir. Oğul‟un, yani inkarne olan Tanrı‟nın görevi düşmüş insanı kurtarmaktır. Bunun için isa Mesih çarmıhta acı çekip insanlığın günahını yüklenmiş kendisini kan akıtarak kurban olarak sunmuştur. Bunun karşılığında insanlığın yeryüzüne inmesine sebep olan asli suçu kaldırmıştır. Bu Hıristiyan teolojisinde kefaret öğretisiyle ilişkilidir. Çarmıhta akıtılan kan tüm insanlığın suçu için kefarettir.

14-meryemin kutsallıgını kabul eden kilise hangisidir?

14-katolik kilise.

15-hristiyanlıkta kurtuluş ve ahiret fikri nasıl şekillenmiştir?

15-isa döneminde isa‟ya katılmakla ve isa‟dan sonra kilisesine katılmakla kurtuluş mümkündür. Bu nedenle kilisenin dışında kurtuluş yoktur. kiliseye girenler nihai olarak isa Mesih‟in gökteki kilisesine (Göksel Krallık, Tanrısal Krallık, cennet, sonsuz yaşam) girecektir.Göksel krallığın şimdi kurulduğunu kabul edenler mukabilinde Araf inancını kabul edenler vardır. Kiliseye girmeyenler için ise sönmeyen ateş, ebedi cehennem vardır. Kıyamet, isa‟nın ikinci gelişi, yargılamayı isa Mesih‟in yapacağı inancı vardır.

16-hritiyanlıgın kutsal kitapta açık şekilde ayin olarak tek uygulama hangisidir?

16-vaftiz.

17-sekrament inancını kabul etmeyen kiliseler hangileridir?

17-Kuveykırlar, Kurtuluş Ordusu kiliseleri

18-hristiyanlıgın çoğu kaç tane sekrament kabul ederler?

18-7 tane.sıralama şöyledir: Genel olarak, Vaftiz, Güçlendirme, Evharistiya, Tövbe, Evlilik, Ruhbanlık ve Hasta Yağı şeklinde sıralanır.

19-sekrament kelimesi hakkında kısaca bilgi veriniz?

19-Sakrament kelimesi „sır‟ anlamına gelir. Aslında Pavlus‟un mektuplarındaki „Mesih Sırrı‟ fikrinin tarihsel süreç içerisinde genişlemesiyle oluşmuş inanç ve ayinlerdir. Yani bu ayinler uygulandığında gizli, beş duyuyla algılanması güç olan anlamlar ortaya çıkar.

20-vaftiz neleri ihtiva eder?

20-Vaftizin temel şartları su, din adamı, aday ve kutsal sözleri ihtiva eden formüldür.

21-hristiyanlıga giriş ve kabul ayini hangisidir?

21-vaftiz.

22-vaftiz ne kazandırmaktadır?

22-Vaftizin kazandırdıkları asli günahtan kurtularak kaybettiği kutsallığı, tanrıyla barışıklığı elde etmedir. Bütün günahlardan arındırır. Vaftiz diğer sakramentleri alma ve ayinleri katılma gibi haklar kazandırır.

23-vaftizin anlamı nedir?

23-Vaftizin anlamı günahlardan arınıp Tanrı‟nın kutsamasını elde etme, böylece Kilise‟ye,isa Mesih‟in bedenine, cemaate dahil olmadır.isa‟nın Göksel Kilisesi‟ne katılma hakkını elde etmedir.

24-su ve ruh vaftizi olarak bir bütün olan ayin sonradan hangi ayine dönüşmüştür?

24-güçlendirme/mühürleme adı verilen ayrı bir ayine dönüşmüştür. Kutsal Ruh vaftizi olan bu sakramentte su yerini „kutsanmış yağ‟ (miron= murun) almaktadır. Çünkü yağ Kutsal Ruh‟u simgeler. Mühürleme sakramentini alan kimse komünyonu almayı hak etmiş olur.

25-isa‟nın havarilerle yediği son akşam yemeği hatırasına uygulanan bir toplum/birlik ayin nedir?

25-Evharistiya (Rab’bin Sofrası).

Not=En eski ve temel amacı birlik olmak ve şükretmektir. Evharistiya‟nın kelime anlamı da şükretmektir. Evharistiya ayini tekrarlanan bir ayindir. Evharistiya ayini temelde iki bölümden birincisi sunu/kurban ayinidir ikincisi ise komünyondur.

26-Kişinin vaftizden sonra kazandığı, işlediği günahların ne olacağı konusu ve Kutsal Kitap‟ta tövbe ve itirafa, bağışlamaya yer verilmesi hangi ritüeli doğurmuştur?

26-tövbe(itiraf ve bağışlama).Günahlarla Kutsal Ruh‟un icrasını yavaşlatan bireyin tövbeyle arınmasıyla canlılığını, diriliğini koruması anlamına gelmektedir. Ayrıca evharistiya ritüelinde komünyonu almak için temiz, günahlardan arınmış olmak gerekmektedir. Zaten tövbenin sonunda kefaret ameli olan uygulamalardan en çetin olanı toplumdan uzaklaştırma anlamına gelen komünyondan/kiliseden uzaklaştırmadır. Bu ceza, ömür boyu uzaklaştırmaysa adı aforoz olur.

27-hristiyanlıkta evlilik ayinin nasıldır?

27-Evlilik, yaratılışta Adem ile Havva‟nın göksel evlilikleri hatırasına ve isa‟nın incil‟de düğünü kutsamasına matuf olan sakramental ayin kabul edilir. Evlilik ayini çoğunlukla kiliselerde uygulanır. Evlilik bir defalığına bir kişiyle yapılır. Ancak eşlerin ölümü durumunda tekrarlanabilir. Ermeni Kilisesi, üçüncü evliliğe iyi bakmaz, dördüncüye izin vermez. Boşanmaya ve tekrar evlenmeye de izin vermez.eşler hayatta olduğu sürece, boĢanma ve tekrar evlenme özellikle Katoliklerde kabul edilmez.

28-ruhban takdisi hangi rütbeler için geçerlidir?

28-diyakos, papaz ve piskopos rütbeleridir. Ruhban taktisi ile bu üç rütbeyi alan aday bir takım kazanımlar elde eder. papazlık rütbesini alan vaftiz, güçlendirme, ekmek-şarap, nikah, tövbe, hasta yağı sakramentlerinde ve bazı başka ayinlerde kutsama yetkilerini almış demektir, piskoposluk rütbesini alan ise ruhban takdisi yetkisini almış demektir. Diyakosluk rütbesini alan ise bazı el koyma ritüellerini icra yetkisi ile evharistiya ayininde hizmetkarlık görevi (buhurdanla buhur yapma gibi) almıştır. Ruhban Takdisi ile kişi kendisini kiliseye, Hıristiyan topluluğuna adamayı vaat etmiş demektir.

29-hasta yağı ritüeli nasıl olmaktadır?

29-Hasta yağı ritüeli hastalara ve ölümü yakın olduğu düşünülenler uygulanan bir ritüeldir. Hasta din adamı tarafından okunarak kutsanmış yağ ile meshetme biçiminde icra edilir.şifa ve günahların affı için uygulanır. Bu uygulama toplu halde veya özel olarak yapılabilir.

30-hristiyanlar ibadetleri için nereye giderler?

30-havralara.

Not=Bilinen en eski kilisenin Suriye‟de Dura Europos‟da bulunmuştur.

31-kilisede en kutsal yer neresidir?

31-ekmek şarap sunulan mezbah,atlar/kurban masasıdır.

32-hristiyanlarda günlük ibadetler nasıldır?

32-Günün belirli saatlerinde yapılan dua ve okumaların Yeni Antlaşma metinlerinden hareketle üç vakit olduğu tahmin edilmektedir. Buna göre, sabah gündoğumundan sonra (güneş vakti=terce), öğle vakti (sext) ve ikindi vakti (none=öğleden sonra) şeklindedir. Günlük duaların yapılış biçimi erken dönemde ayakta veya diz çökerek yapılırdı. Başın öne eğilmesi ve ellerin yükseğe kaldırılması biçimi de yaygın olan yüceltme biçimidir. Günlük dualar veya bütün ayinler ve uygulamalarda, hayatın hemen her yerinde bulunan dua nitelikli uygulamalar vardır. Bunlardan birisi haç çıkarmadır. Haç çıkarma Ermenilerde ve Süryanilerde (Katoliklerde de benzerdir) sağ elin üç parmağı birleşik biçimde önce alna, ardından sırasıyla göğse, sol omza ve sağ omza götürülmesi, ardından kalbin üstüne konması şeklinde yapılır. Bu esnada “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh adıyla. Amin” sözleri söylenir. Hıristiyanlıktaki en yaygın dualardan birisi “Göklerdeki Babamız” duasıdır. Evharistiya, Evlilik gibi ayinlerde ve birçok yerde okunur.şöyledir: “Göklerdeki Babamız, adın kutsal kılınsın. Egemenliğin gelsin. Gökte olduğu gibi, yeryüzünde de senin isteğin olsun. Günlük ekmeğimizi bize bugün de ver. Bize karşı suç işleyenleri bağışladığımız gibi, sen de suçlarımızı bağışla. Ayartılmamıza izin verme. Kötü olandan bizi kurtar.”

33-hristiyanlarda haftalık hangi ayin ne zaman icra edilir?

33-Hıristiyanlıkta haftalık ibadet Pazar günlerinde toplu olarak icra edilen Evharistiya ayinidir. Uzun ritüelleri içeren Pazar ayini isa Mesih‟in çarmıhta ölümü sonrasında Pazar günü dirilmesi hatırasına yapılan bir ayindir. Sabah ayinidir.

34-hristiyanlıkta yılın hergününü kapsayan günler nelerdir?

34-Rabbani günler (yortular/bayramlar, Pazarlar gibi ), azizlere vakfedilmiş günler ve oruç günleridir. Bu günler yılın her gününü kapsamaktadır.

35-yortular kimler anısına yapılır?

35-isa mesihin hatırasına ve Meryem adına yapılır.

36-yortulardan kiliseler arası genel kabul görenleri nelerdir?

36-noel ve paskalya.

37-noel niçin ve nezaman kutlanır?

37-isa‟nın doğum günü kutlamasıdır. Ortodoks, Katolik ve Protestan kiliseler 25 Aralıkta kutlamaktadırlar. Ermeni Kilisesi ise 6 Ocakta kutlar. Noel kutlamaları kilisede Evharistiya ayiniyle icra edilir.

38-Yahudi geleneğindeki Pesah (Fısıh)‟ın dönüşmesi ile oluşmuş ve isa Mesih‟in çarmıhta ölümü ve dirilişi hatırasına düzenlenen bir yortuya ne ad verilir?

38-paskalya.Paskalya isa Mesih‟in ölümden dirilişi hatırasına kutlanan bir ayindir. Ancak öncesinde elli günlük (yedi hafta kadar) Büyük Oruç vardır.

Not=-Pentekost: Paskalyadan elli gün sonra Havarilerin üzerine Kutsal Ruh‟un ateĢten dillere benzer şekilde inmesi hatırasına uygulanan bir yortudur. Bunlar dışında bir çok kutlama vardır. 15 Ağustos‟ta Meryem‟in Göğe Alınışı anısına kutlanan bir yortu vardır. 14 Eylül‟de Haç Yortusu vardır. -Oruç, Noel ve Paskalya öncesi oruçları dıĢında Çarşamba ve Cuma oruçları vardır. Bu günlerin acı olması hatırasınadır. Çarşamba,isa Mesih‟in Yahudilerce ele verilmesi Cuma ise çarmıha gerilmesinin acı hatırasına tutulmaktadır.

OKTAY SİRAM.

                                         DİNLER TARİHİ  11. HAFTA SORU VE CEVAPLAR

Soru 1- günümüz yahudleri ile alakalı bilgi verir misiniz?

Cevap 1-Dünyanın her bir yanında yaklaşık 13 milyon Yahudi yaşıyor. Bu 6,6 milyar olan dünya nüfusunun küçücük bir parçası. Yahudilerin yarıya yakını İsrail'de; büyük bir kısmı da ABD, Rusya ve Fransa'da yaşıyor. Son 30 yılda dünya nüfusunda yüzde 60 artış olmasına rağmen Yahudilerin nüfusu sadece yüzde iki artmıştır.

2-en eski ilahi kaynaklı yahudiliğin en önemli özelliği nedir?

2-Geçmişi birkaç bin yıl geriye giden bu dinin en önemli özelliklerinden biri, israiloğulları ile Tanrı arasındaki "ahd"e kutsal kitaplarında geniş yer ayrılmasıdır. Bundan dolayı bu din, bir "ahit" dini olarak da bilinmektedir

3-seçilmişlik ile ilgili bilgi verir misiniz?

3-Yahudilik, bilinen ilk büyük tektanrıcı dindir. Kuzey sami kavimlerinin atası sayılan Hz. İbrahim’in soyundan geldiği kabul edilen İbranileri ve İsrailoğullarını Tanrı’nın ‘seçilmiş kavmi’ saydığı için bu halkın ulusal dini olarak gelişmiştir. Bu halk, O’nun tasarısını, yeryüzündeki öteki halklara bildirmek üzere aracı olarak seçilmiştir. Yahudilere göre Allah, ataları İbrahim, İshak ve Yakup’u seçmiş; onlarla ahit yapmış ve soylarını kendisi için özel millet yapacağını belirtmiştir. Seçilmişlik dışında Yahudiliğin temel özelliği, ahit dini olmasıdır.

4-hristiyanlar Yahudilerin kutsal kitaplarını nasıl isimlendirirler?

4-Hıristiyanlar, Yahudilerin kutsal kitaplarına Eski Ahit, kendilerininkine Yeni Ahit (ikisine birden ‘Kitab-ı Mukaddes’) adını verirler. Ancak bu adlandırmayı yalnızca Hıristiyanlar yapmaktadır.

5-yahudilere göre Allah kimler ile ahit yapmıştır:

5-hz. Adem , haz nuh ,hz İbrahim ve eşi hacer ,hz. İshak ,hz İsmail , hz Yakup, Yusuf, hz musa ,hz Harun , hz Davut, hz Süleyman ve israiloğluları, yeni ümmetler ..

6- Talmud'ta geçen ve Musevilerce tüm insanlık için evrensel prensipler olduğuna inanılan nuh kanunları nelerdir ?

6- Yedi Adettir:

1.Puta tapmamak,

2.Tanrı’nın ismini mübarek kılmak bu isimle lanet etmemek,

3.Cinayet işlememek,

4.Cinsel ahlaksızlık yapmamak,

5.Hırsızlık etmemek,

6.Adil bir yargı sistemi oluşturmak ve uyulmasını sağlamak.

7.Canlı bir hayvanın etini kopartıp yememek.

Musevilik inancı bu temel 7 ilkeye uyan herkesin hangi dinden olursa olsun cennete gideceğine inanır. Ancak Museviler için cennete gitmek sadece bu 7 maddeye uymakla gerçekleşecek kadar kolay değildir. Tanrı Tevrat’ta Musevi’nin yapması ve yapmaması gereken toplam 613 Mitsvot (emir) sıralamaktadır.

7-yahudilere göre hz. İbrahim nasıl bir peygamberdir

7- Önceleri ismi Abram/Avram, ‘Baba yücedir’ iken; sonrasında Abraham, ‘cumhurun babası’ olmuştur .Tekvin'deki kişilik özellikleri: -Allah’a bütün yüreğiyle bağlı; doğru bir insan; barış adamı; acıma duygusu olan; konuksever biri; atak ve cesur bir insan (Kur'anıkerim de onu insanlar için ‘üsve -iyi örnek- olarak anlatır). Hz. İbrahim’in kişiliğinde İsrailoğulları ile antlaşma (berit): Yahova onları, yalnızca kendisine tapmakla ve O’nun hakikatini dünyanın bütün kavimleri arasında yaymakla görevlendirmiştir. Tanrının kendisini görevlendirmesiyle zürriyetsiz olarak 75 yaşında göç etmiş, yeni bir kavim kurmuştur. Kendisine zürriyet ile yeni topraklar (Kenan diyarı) vaat edilmiştir. Bu diyarın onun zürriyetine (İshak, İsmail) miras kalacağı bildirilmiştir. Sınanmış … oğlunu kurban … sünnetle emir olunmuş .. mezar yeri olması için, ilk defa vaat edilmiş topraklardan Makpela Mağarasını kendi parasıyla satın almıştır. 175 yaşında ölmüştür.

8-hıristiyan kutsal kitaplarında ki ahit hakkında bilgi veriniz.

8- Hıristiyanlıktaki ahit anlayışı, Yeni Ahit'teki İsa (iman, sevgi, salih amel) üzerinde odaklaşır. Hıristiyanlara göre Eski Ahit iptal edilmiş, Hz. İsa'nın bir kurban olarak ölümü, cemaatin eski ahdi bozmuş olmasının bir cezasıdır; onun ölümü Eski Ahit’i hükümsüz kılmış ve Tanrı ile yeni bir ilişki kurulmasının yolu açılmıştır. Yeniden dirilişiyle insanlık alemiyle yeni bir ahit yapılmıştır. İsa’nın son akşam yemeğindeki.. kendi eti ve kanı, yeni ahdin sembolü olarak görülmüştür.

Sina ahdi ile yeni ahit arasındaki farklar Pavlus tarafından ortaya konulmuştur

9- Kur’an’da ‘Ahit’, ‘Misak’ Ve ‘Salih Olma’ Kavramları hakkında bilgi veriniz.

9- Ahd kelimesi Kur'an'ın 17 suresinin 36 ayetinde 46 defa geçmektedir. Bu kelime Kur'an'da; söz vermek (Bakara 2:100, 124, 177; Tevbe 9:75, 111; Müminun 23:8; Mearic 70:32) söz almak (Meryem 19:78, 87), antlaşma (Bakara 2: 177), yemin etmek (Nahl 16:91, 95; İsra 17:34), emretmek (Bakara 2:125; Taha 20:115) ve zaman, süre (20:86) anlamlarında kullanılmıştır. Bu kavramla aynı anlamda kullanılan diğer bir kelime ise misak’tır. Misak, Kur'an'ın 9 suresinde 23 ayette yer almaktadır. Kur'an'ın üç ayetinde ise bu iki kelime bir arada kullanılmıştır (Bakara 2:27; Ra’d 13:20, 25)

10- kuran da kaç çeşit ahit yer almaktadır ,ahit konusu açıklayız?

10- Genellikle kabul edilmektedir ki Kur'an'da iki çeşit ahit yer almaktadır. Birincisi, evrenin yaratılmasından önce ruhlar yaratıldığında,

 İkinci ve en yaygın ahit tipi, tarih boyunca çeşitli toplulukların, peygamberleri aracılığıyla yapılan ve Nuh ile başlayıp Hz. Muhammed sas ile sona eren ahittir. Kur'an, beni-adem ile (Yasin 36:60-61; Araf 7:102), Adem, ibrahim ve ismail, İsrailoğulları (3:183), Musa ve en sonunda Hz. Muhammed ile ahit yapıldığından söz etmektedir. “Biz peygamberlerden, Senden, Nuhdan, ibrahimden, Musa’dan ve Meryem Oğlu İsa’dan misak almıştık...” (Ahzab 33:7).

Kur'an, ahdin mahiyetinden çok dünyada insana yüklediği görevlere dikkatleri çeker. Kur'an ahd kelimesini öldükten sonraki hayatla ilgili olarak da kullanmaktadır. Kur'anı Kerim'e göre Allah, İsrailoğulları ile yaptığı ahdi, ‘salih olmaları’ şartına bağlamıştır.

11-İbrani terimi ne anlama gelmektedir, açıklaınız

11-Tevrata göre bütün insanlar tek bir atadan gelmişve Nuh’un oğulları zamanına kadar insanlar arasında ırki bir farklılaşma olmamıştır. Geleneksel Yahudi anlayışına göre Nuh’un Ham, Sam ve Yafes adında üç oğlu, değişik milletlerin atası olmuştur. Yahudi soyu Nuh’un seçkin oğlu Sam’a dayanmaktadır. Sam’ın neslinden gelen Eber, Hz. İbrahim’in büyük atasıdır. Bu nedenle Yahudilerin en büyük atası Hz. İbrahim’e Eberin Neslinden anlamına İvri (İbrani), onun konuştuğu dile de İvrit (İbranice) denilmiştir. Bu kelime, "İbrî" veya "Hibrî" kelimelerinden gelmektedir. Bu kelimeler, M.Ö. XV-XIV. Yüzyıllarda Filistin'de görülen göçebe bir kabîlenin adıdır; "öte tarafın insanları" anlamında, Fırat ve Ürdün nehirlerinin öbür kıyısından gelmiş olan göçmenleri ifade etmektedir. Yahudilere bu ad, Ken'an ülkesinin yerlileri tarafından verilmiştir. Yahu¬di Kutsal Kitabı’nda Kenan'a atıf yapılmaktadır.

12-israil terimi ne anlama gelmektdir, geniş bilgi veriniz.

12- Bu kelime, Tanrıyla ve insanlarla güreşip yenen anlamında Yakub'a Tanrı tarafından verilmiş bir lakapdır. Bu husus, Tevrat'ta yer almaktadır. Evrensel Yahudi Ansiklopedisinde kelimenin asıl anlamının belirsiz olduğu, Tevrat'ta "Tanrı ile güreşen" şeklinde yer almasına rağmen, "Tanrı ile mücadele eden" anlamına gelebileceği belirtilmektedir.

Ancak belirtilmelidir ki bu ad, Hz. Süleyman'dan sonra ikiye ayrılan ülkenin kuzeyde kalan bölümünü oluşturan kabilelerin krallığını nitelendirmek üzere kullanılmıştır. Bununla beraber, Babil Sürgününden sonra Yahudâ'ya geri dönen İbrânîler, Yahuda kabilesine mensup olmalarına rağmen, genelde İsrailliler adını almışlardır.

13-taberi İsrail kavramını nasıl açıklamaktadır?

13- Taberî, Hz. Yakub'a "gece içinde Allah'a giden" anlamında "İsrail" denildiğini kaydetmektedir.

14-israil kelimesi ilk defa nerede rastlanmaktadır?

14- İsrail" kelimesine, ilk defa, II. Ramses'in oğlu Merneptah (M.Ö. 1232-1224) tarafından diktirilen ve "İsrail Anıtı" diye anılan kitabede rastlanmaktadır.

15- Yahudi inancına göre Yakub'a İsrail  adı  kim tarafında verilmiştir?

15- Yahudi inancına göre Yakub'a bu ad Tanrı tarafından verilmiştir. Bundan dolayı Yahudilik millî bir din, Yehova da millî bir tanrı olarak kabul edilmiştir. Onlara göre İsrailoğulları, seçkin bir kavimdir. Bu ad, sonradan genelde bütün Yahudileri içine alacak bir şekilde kullanılmıştır. Şimdiki İsrail Cumhuriyeti de bu adı kullanmaktadır.

16-kuran da İsrail kelimesi hakkında bilgi verniz?

16- Kur'ân'da 40 âyette, 41 defa "Benî İsrail" (İsrailoğulları) kelimesi geçmektedir. Bu âyetlerde, Allah'ın İsrailoğulları'na verdiği nimetler hatırlatılmaktadır. Bu nimetlere karşı İsrailoğulları'nın verdikleri sözler ve onların sözlerinden dönmeleri işlenmiştir: Allah'a inanmaları, O'ndan başkasına kullukta bulunmamaları, ibadet etmeleri, namaz kılıp zekât vermeleri, peygamberlere uymaları, adam öldürmemeleri; anaya, babaya, akrabaya ve yoksullara iyilik yapmaları, kendilerine haram ettikleri dışındaki bütün yiyecekleri yemeleri, sözlerinden dönmemeleri.

17-yahudi terimi hakkında bilgi veriniz

17- ishak oğlu Yakub'un oniki oğlu vardı; dördüncü oğlunun adı Yahuda'dır. Onun adına izafeten İsrailoğullarına Yahudi denilmiştir. Filistin'in güney bölgesinde kurulan Yahuda Krallığı da ayrıca bu adın kaynağı olarak iteri sürülmektedir. Zira Ürdün'ün batısı, Samariye'nin güneyindeki bölge, Yahuda adına nispet edilmiştir.. Esaretten sonra umûmî olarak halk İsrailliler diye adlandırılırken, şahıslar birbirine Yahudi demişlerdir. Böylece onların torunları da günümüze kadar bu isimle anılmışlardır.

Bu kavim, Ken'an diyarına (Filistin) yerleşmeden önce İbrânî, orada İsrailli, Sürgün'den sonra da genelde toplum ' olarak, İsrailoğulları, ferd olarak da Yahudi diye adlandırılmıştır. Ancak bu üç terim, birbirinin yerine kullanılmış ve kullanılmaktadır. Bu üç kelimeyle de aynı din mensupları ve aynı topluluk ifade edilmektedir.

18-musevi terimi hakkındabilgi veriniz

18- Musevilik, genellikle Türkiye’de kullanılan bu lakap Hz.Musa'ya izafetle bu şekli almıştır. Yahudilik, Musevilik olarak da bilinir. Bu din, Musevilik olarak da bilinir. Yahudi, İbrani, Musevi ve İsrail terimleriyle de Musevîlik kastedilir. Musevîliğin tek tanrıcılığın saf bir şekli olduğu söylenmekle beraber O, yalnız başına ne bir mezhep ne bir ırk, ne de modern bir millettir

19- Tevrat’a göre Yahudiliğin tarihçesi nasıldır?( olduğu gibi kopyalıyorum, önemli )

19- Yahudiliğin tarihçesi, kutsal kitaplarına dayanır. Kutsal kitap, âlemin ve ilk insanın yaratılışından peygamber Malaki'ye kadar geçen olayları içinde bulundurur; aynı zamanda onların kutsal tarihini oluşturur. Samî ırktan sayılan İbrâniler, Kildânîlerin Ur şehrinden çıkarlar ve Harran'a gelirler. Tanrı (Yahve), Abram'a (Hz. İbrahim) Harran bölgesinden Ken'an diyarına göçetmesini emreder. O da karısı Sara'yı, kardeşinin oğlu Lut'u (Hz. Lut) ve Harran'da kazandıklarını da yanına alarak Ken'an diyarına varır. O vakit orada Ken'anîler bulunuyordu. Tanrı, Abram'a görünüp o ülkeyi onun zürriyetine vereceğini bildirir. Abram da kendine görünen Rab için bir mezbah yapar. Ülkede kıtlık çıkınca Abram Mısır'a gider. Mısır'a yaklaştıklarında Abram, karısı Saray'a şöyle diyor: "İşte biliyorum ki, sen görünüşü güzel bir kadınsın ve olur ki, Mısırlılar seni görünce: Bu onun karışıdır, derler ve beni öldürürler; fakat seni sağ bırakırlar. Senin yüzünden bana iyi davranılsın, senin sebebinle canım yaşasın diye: Onun kızkardeşiyim, de. Ve vaki oldu ki, Abram Mısır'a girdiği zaman, Mısırlılar kadının çok güzel olduğunu gördüler ve Firavun'un emîrleri onu gördüler ve onu Firavun'a medhettiler; kadın Firavun'un sarayına alındı. Ve onun yüzünden Firavun Abram'a karşı iyi davrandı; ve onun koyunları, sığırları oldu. Ve Rab Abram'ın karısı Saray'dan dolayı, Firavun'u ve onun sarayını büyük vuruşlarla vurdu. Ve Firavun, Abram” çağırıp dedi: Bana bu yaptığın nedir? Bu senin karın olduğunu niçin bana bildirmedin? Niçin bu benim kızkardeşimdir, dedin, ben de onu karı olarak aldım? Ve şimdi, işte karın, al ve git. Ve onların hakkında Firavun adamlarına emretti; onu ve karısını ve kendisine ait olan her şeyi gönderdiler". Abram ve beraberindekiler, Mısır'dan böylece çıkarlar. Çok zengindirler. Çobanları arasındaki bir tartışmadan sonra Abram'la Lut, birbirinden ayrılırlar. Lut, şarka doğru gider. Abram ise Ken'an diyarında oturur. Abram, bulunduğu bölgede hâkimiyetini kabul ettirir ve bu arada esir edilen kardeşi (daha Önce kardeşinin oğlu olarak belirtilir. Bkz. Tekvin XII : 5. Karş. Tekvin XIV : 14-16) Lut'u kurtarıp yanına alır. Bu olaylardan sonra Rab, rüyasında Abram'a görünür, ona yardım edeceğini bildirir. Abram, O'ndan zürriyet ister. Tanrı da ona vereceğini va'deder. Karısı Saray'ın teklifi üzerine cariyesi Hacerle evlenir ve ondan İsmail doğar. Bu sırada Abram, seksen altı yaşındadır. Doksan dokuz yaşına geldiğinde Tanrı ona görünür ve onun zürriyetini çoğaltacağını bildirir. Bunun üzerine Abram, yüzüstü düşer ve Allah onunla şöyle konuşur: "Ben ise, işte, ahdim seninledir ve birçok milletlerin babası olacaksın ve artık adın Abram (yüce baba anlamında) çağırılmayacak, fakat adın İbrahim (cumhurun babası anlamında) olacak; çünkü seni birçok milletlerin babası ettim. Ve seni ziyadesiyle semereli kılacağım, ve seni milletler yapacağım, ve senden sonra zürriyetîne, Allah olmak için seninle ve senden sonra zürriyetinle benim aramda ahdimi, nesillerince ebedî ahit olarak sabit kılacağım. Ve senin gurbet diyarını, bütün Ken'an diyarını, sana ve senden sonra zürriyetine ebedî mülk olarak vereceğim ve onların Allah'ı olacağım" Allah, İbrahim'den ve zürriyetinden gelecek olanlardan ahit olarak her erkek çocuğun sünnet edilmesini ister. Yine Allah, İbrahim'e, karısı Saray'ın bundan sonra Sara (prenses anlamında) olarak çağrılmasını ve ondan bir oğul vereceğini, adının da İshak olacağını bildirir. Böylece Sara, Hacer'i kıskanmaktan kurtulmuş olacaktır.

İbrahim, ahit gereği, kendisi doksan dokuz, İsmail de on öç yaşında iken, aynı gün sünnet olurlar. Öte yandan Sara, İshak'ı doğurur. İbrahim, oğlu İshak'ı sekiz günlük iken sünnet ettirir. Çocuk büyüyüp sütten kesildiğinde İbrahim, oğlu için bir ziyafet verir. Bu sırada İsmail'in güldüğünü gören Sara, İbrahimden onu kovmasını ister. Bu durum İbrahim'e kötü gürünür. Ancak Allah, İbrahim'e, Sara'nın dediğini yapmasını, çünkü neslinin İshak'ın adıyla çağırılacağını söyler. Hacer, İsmail'i alıp çöle gider;Birgün Allah, İbrahim'i denemek için, ondan biricik oğlu ishak'ı kurban etmesini ister. İbrahim, emri yerine getirmek üzere bir mezbah yapıp bıçağı eline aldığında Rabbın Meleği göklerden ona seslenip çocuğu boğazlamamasını, çünkü emri yerine getirdiğini bildirir. Bunun üzerine İbrahim, gözlerini kaldırdığında, çalılıkta bir koçun hazır olduğunu görür ve onu kurban eder. Bu olay üzerine Rab, ona sözünü yerine getirdiğinden dolayı, zürriyetinin düşmanlarının kapısına hâkim olacağını ve zürriyetinden gelen bütün milletlerin mübarek kılınacağını bildirir. İbrahim, yüz yetmiş beş yaşında iken ölür. "Ve oğulları İshak ve İsmail onu Mamre karşısında olan Makpela Mağarasına, Hitti Tsohar oğlu Efron'un tarlasına, İbrahim'in Het oğullarından satın aldığı tarlaya gömdüler. İbrahim ve karısı Sara oraya gömüldüler. Ve vaki oldu ki, Allah İbrahim'in ölümünden sonra oğlu İshak'ı mübarek kıldı". İshak'ın çocuğu olmadığından Allah'a yalvarır, Esav ve Yakub adlı iki oğlu olur. Bir gün ülkesindeki kıtlık dolayısıyla İshak, Filistîlerin kralı Abimelek'in ülkesi Gerara'ya gider. Orada karısını kızkardeşi olarak takdim eder. Durumu anlayan Abimelek, niçin böyle yaptığını sorar. O da, elinden alınıp kendisine zarar gelme korkusundan böyle yaptığını söyler. Abimelek, bunun üzerine onları korur. Varlık sahibi olurlar. Ancak Filistîler, onları kıskanıp ülkelerinden çıkarırlar. İshak yaşlanıp gözleri görmez olunca Yakub, babasının sevdiği Esav'ın yerine hile ile kendisini mübarek kıldırır. Esav, bunu öğrendiğinde çok kızjp onu öldüreceğini söyler. Yakub, Haran'a gitmek üzere ayrılır. Gecelediği bir yerde rüya görür. Rüyasında yerden göğe doğru yükselen bir merdiven vardır. Bu merdivenden Allah'ın melekleri çıkıp inmektedir. Başı, göklere ermiştir. Rab, ona şöyle diyor: "Baban İbrahim'in Allah'ı ve İshak'ın Allah'ı Rab benim: üzerinde yatmakta olduğun diyarı sana ve senin zürriyetine vereceğim; , senin zürriyetin yerin tozu gibi olacak, garba ve şarka, şimâle ve cenuba yayılacaksın; ve yerin bütün kabileleri sende ve zürriyetinde mübarek kılınacaktır...".

Yakub, uyanınca burası Allah'ın evidir ve bu, göklerin kapısıdır deyip oraya "Beyt-el" (Allah'ın evi) adını koyar, yoluna devam edip Haran'a varır. Orada annesinin kardeşi Laban'ın yanında çalışır. Onun, Laban'ın iki kızından ve bunların yanında gelen iki de cariyeden on. iki oğlu ve bir kızı olur. Onları alıp babasının yanına Ken'ana döner.

Yakub, çocukları arasında en fazla Yusuf'u sever. Kardeşleri bundan dolayı onu kıskanırlar. Yusuf, bir rüya görüp onu kardeşlerine anlatır. Rüyasında kardeşleriyle birlikte bir tarlada buğday demetleri bağladıklarını, kendi  demetinin dik durduğunu, ötekilerin demetlerinin ise kendisininkinin etrafını kuşatıp eğildiğini söyler. Kardeşleri, bu rüyadan onun kendilerine hâkim olacağını çıkarırlar ve ona karşı kin ve kıskançlıkları artar. Yusuf, diğer bir rüyasında Güneş, Ay ve on bir yıldızın kendisine secde ettiğini görür. Bu rüyayı babası ve kardeşlerine anlattığında babası onu azarlayıp "Gerçek, ben ve anan ve kardeşlerin yere kadar sana eğilmek için mi geleceğiz?" der. Kardeşleri onu kıskanır, babası da bu sözü yüreğinde tutar. Yakub, Yusuf'u sürüleri otlatmakta olan kardeşlerinin yanına gönderince onlar da onu elbiselerini çıkararak bir kuyuya atarlar. Daha sonra da kuyudan çıkarıp onu Mısır'a giden tüccarlara yirmi gümüşe satarlar. Babalarına, kardeşlerini bir canavarın yediğini söyleyip onun kana batırılmış entarisini gösterirler.

Yusuf, Mısır'da Firavun'un bir memuru olan Potifar tarafından satın alınır. Potifar'ın karısı Yusuf'a aşık olup ilgisine karşılık görmeyince iftira ederek onu hapse attırır . Yusuf, hapiste iken, Firavun'un gördüğü bir rüyayı tabir ederek hapisten kurtulur ve Firavun'un yanında önemli bir mevkiye yükselir. Daha sonra Filistin'de bulunan babası Yakup ve kardeşlerini Mısır'a getirtir. İsrailoğulları, böylece Mısır'a yerleşmiş olurlar.

20-yahudileri büyük sıkıntılardan kurtaran kimdir?

20- Mısır'da önceleri rahat bir hayat geçirmekte olan Yahudiler, zamanla büyük sıkıntılara, köleliğe düşerler . Onları bu sıkıntılardan kurtarıp "Arz-ı Mev'ud"a (vaad olunmuş toprak Filistin) döndüren Moşe (Hz. Musa) olur (Tah.M.Ö.1250). Musa, Firavun'un ordusunun Kızıl Deniz'de boğulup onları/takip edememesi sonucu, Yahudileri Sina'ya getirir. Burada, Sina Ddğında, Hz. Musa'ya Tevrat ve On Emir verilir. Yahudiler Sina Çölünde kırk yıl dolaşırlar. Musa'dan sonra Yeşu, onları Filistin'e götürür.

21-yahudilerin en parlak dönemi kimin döneminde yaşanmıştır?

21- Filistin'de Hâkimler ve Krallar devrinden sonra Kral David (Hz. Davud 1013- 973), Kudüs'ü alır ve Yahudilerin en parlak devresini başlatır.

22-babası hz Davut un ölümünden sonra kim ne yapmıştır?

22- Oğlu Kral Şlomo (Hz. Süleyman : M.Ö. 973-933), babası tarafından hazırlatılan yere kutsal Mabed'i yaptırır. O zamana kadar bir çadırda muhafaza edilen ve içinde On Emir tabletleri bulunan kutsal Ahit Sandığı, Ma'bedin bir odasına konulur.

23- hz Süleyman ın vefatından sonra ne olmuştur?

23- Hz. Süleyman'ın ölümünden sonra, krallık, güneyde Yahuda, kuzeyde İsrail olmak üzere ikiye ayrılır. On kabîle, İsrail'e; ikisi de Yahuda Krallığına tâbi' olur.

24-israil krallığı ve yahuda kırallığı kimler tarafından yıkılır..

24- Önce İsrail Krallığı, Asurlular tarafından M.Ö. 721'de; sonra da Yahuda Krallığı, Babilliler tarafından M.Ö. 586'da yıkılır. Ma'bet, tahrip edilir ve Yahudiler Babil'e sürgün edilir. Sürgünde Yahudi halkı, Ezra'nın etrafında birleşir ve M.Ö. 538'de Kudüs'e döner

25-kutsal kitaptaki son peygamber kimdir?

25- Malaki, Kutsal Kitap'taki son Peygamberdir.

26-yahudi mabedinin yıkılışı  hakkında bilgi veriniz?

26- Yahudi tarihinde Kudüs, İskender'den sonra Agid'lerin ve Selefkî'lerin eline geçti. Ma'bet, M.Ö. 168'de yağma edildi. Makkabiler, yeniden hâkimiyeti sağladılarsa da, M.Ö. 63'de başlayan Roma esareti devresi, M.S. 70'de Roma'lı kumandan Titus'un Kudüs'ü ve bu arada Ma'bedi de yakıp yıkmasiyle sonuçlandı. Yahudiler, dünyanın her tarafına dağıldılar. Ma'bed'den arta kalan Batı Duvarı (Ağlama duvarı) yüzyıllarca onlarda millî ve dînî şuuru ayakta tutmuştur. Mesîh inancının verdiği ümit, onlarda bu şuurun devamlı varlığını sürdürmesini sağlamıştır.

27- Şehristanî yahudi terimini nasıl açıklamaktdır?

27-Yahudi kelimesinin Arapça "hade" kökünden "dönmek" ve "tevbe etmek" anlamına geldiğini, bu ismin Yahudilere verilmesinin de Hz. Musa'nın "Biz sana dönüp yalvardık" sözü sebebiyle olduğunu belirtmektedir

28-seçilmişlik fikri Yahudilerde nasıl bir şuur uyandırmıştır?

28- Seçilmişlik (Chosen people) fikri onları daima diğer milletlerden farklı kılmıştır. Yahudiler, her türlü baskı ve sürgün karşısında milli ve dini kimliklerini bu fikir sayesinde koruyabilmişlerdir. Dindar Yahudiler, seçilmişliği, bir imtiyaz değil, bir külfet olarak görürler. Onlar, hayatın her alanını kurallara bağlayan bir dini yaşamak zorunda olduklarını düşünürler (Kur'an, Bakara Suresinin 47. ayetinde bu durumlarını belirtir).

29-yahudiliğin temel özellikleri nelerdir?

29- 1- Seçilmişlik: Tanrı, atalar, ibrahim, ishak ve Yakup ve Musa ile ahit yapmıştır.

            Yahudiler soylarını, Hz. İbrahim ve onun soyu olan İbraniler’e, İsrailoğulları’na dayandırırlar. Bu iki kavmi, ‘Tanrının seçilmiş kavmi’ sayarlar. Bu nedenle dinleri, bu halkın milli dini olarak gelişmiştir.

      2- Kutsal toprak: (Kudüs merkezli Filistin) sahip olma zorunluluğu

      3 – Mabed: Kudüs Tapınağı etrafında toplanma zorunluluğu (yerinde Mescid-i Aksa var).

      4- Mesihçilik fikri: Yahudiler, M.S. 70 yılından 1948’e kadar daima başka milletlerin egemenliğinde yaşamışlardır. Ortodoks yahudilerin iman esasların arasında yer alır.

           

30-ibraniler hakkında bilgi veriniz.

30- Kitab-ı Mukaddes'e göre, İsrailoğullarının atalarını oluşturan kuzey Sami kavimleridir.

31-yahudaoğluları hakkında bilgi veriniz.

31- İsrailoğullarını oluşturan 12 kabileden biridir. Hz. Yakubun ilk karısı Lea’nın 4. oğlu olan Yahuda’nın soyuna denir.

32-benyaminoğulları hakkında bilgi veriniz

32- Yahudi halkını oluşturan 12 kabileden biridir. Adını, Yakub’un (İsrail) ikinci karısı Rahel’in iki çocuğunun küçüğünden alır. Yeşu, güney Filistin’in orta yerlerini bunlara vermiştir. Hz. Süleyman’ın ölümünden sonra kurulan iki ayrı krallık bunların topraklarını paylaşmıştır. İsrail krallarının ilki olan Saul ile Aziz Paulus bu soydan gelmektedir.

33- İsrailoğulları (Beni İsrail) hakkında bilgi veriniz

33- Hz. Yakub’un soyundan gelenlere verilen addır. israil, yakub’un lakabıdır. İsrail’in 12 kabilesine bu ad verilir: güney topraklarındaki Yahudaoğulları, Benyaminoğulları ile kuzeydeki kayıp diğer 10 kabile (İsrail’in Kayıp On Kabilesi).. Kuzeydeki İsrail devleti Asurlularca (M.ö. 721) ve güneydeki Yahuda devleti Babillilerce yıkılınca (M.ö. 586), kuzeydeki 10 kabile zamanla başka halklarla karışarak tarihten silinmişlerdir. Bundan sonra, Yahuda krallığının soyundan gelenler İsrailoğulları olarak anılmaya başlamıştır.

34-kohen kime denir?

34- hz Harun’un soyundan gelenlere denir

35-levi kime denir?

35- ilk din görevlilerinin soyundan gelenlere denir

36-1. Mabed ( Kudüs Tapınağı, Süleyman Mabedi):  hakkında bilgi veriniz

36- Eski İsrail’de, yahudi ibadetinin merkezi ve yahudi kimliğinin simgesi olarak Kudüs’te, ilki Hz. Süleyman döneminde 957’de yapılmıştır. Yerini Hz. Davud belirlemiştir. Yeri, Hz. İbrahim’in oğlu İshak’ı kurban ettiği.. Moriya ya da Tapınak Dağı..

37.israil tarihi kimin döneminde yazılmaya başlanmıştır?

37- İsrail’in tarihi tahminen Süleyman zamanından bu yana kaleme alınmaya başlamıştır.

38-yahudilerce hz musa tevratta nasıl bilinir?

38- Hz. Musa, İsrailoğulları ve Yahudiliğin en büyük peygamberidir. Kutsal kitap indirildiği bilinen ilk peygamberdir. İsrailoğullarının Mısır köleliğinden kurtulmalarına önderlik etmiştir. On Emir ile birlikte kutsal yasaları yürürlüğe koymuştur. Tanrı, Sina Dağında onunla yüz yüze diz dize konuşmuştur. Dönemin Firavunu II. Ramses’tir. Söz konusu denizin, Kızıldeniz değil, Saz Denizi veya Papirüs Bataklığı olduğu da rivayet edilmektedir.

39- hz musa ya göre on emir nelerdir?

39- 1. Seni esaret evinden çıkaran Tanrı benim; başka tanrın olmayacak

2. Yontma put yapmayacaksın; hiçbir şeyin resmini yapıp tapmayacaksın

3. Tanrının adını boş yere ağzına almayacaksın

4. Cumartesi gününü daima hatırlayıp, onu kutsal bileceksin; o günde..

5. Babana ve anana hürmet edeceksin

6. Öldürmeyeceksin

7. Zina yapmayacaksın

8. Çalmayacaksın

9. Komşuna karşı yalancı şahitlik yapmayacaksın

10. Komşunun evine, kölesine .. hatta öküzüne tamah edip, göz dikmeyeceksin

40-Yahudi Kutsal Metinleri nelerdir?

40-Yahudilerin kutsal kitap külliyatı, Tanah (yazılı dinî edebiyat) ve Talmut (sözlü dinî edebiyat) şeklinde ikiye ayrılır. Yahudilerin Tanah adını verdikleri kutsal kitaplarına Hıristiyanlar Eski Ahit derler.

41-tanah kaç bölümden oluşur?

41-Tanah, üç bölümden oluşur: Tora (Tevrat), Neviim ve Ketuvim.

42-tanah hakkında bilgi veriniz.

42 -Tanah adı, bu üç bölümün İbranice baş harflerinin birleştirilmesinden meydana gelmiş bir kelimedir. (Bazen Tora, kutsal kitabın tamamını ifade etmek ve Tanah'la eşanlamlı olmak üzere de kullanılır).

     Tanah'ın 39 kitaptan oluştuğu kabul edilir. Yahudiler ise Tanah'ı, bazı kitapları birleştirerek, 24 kitap olarak kabul ederler. Yahudilerin tasnifi şöyledir:

Tora 5, peygamberler 8, kitaplar 11. Bunların formülü, 5+8+11 'dir.

43- Tevrat (Tora) hakkında bilgi veriniz.

43- Tora:Tevrat; kanun, şariat, emir, ders, rehber gibi anlamlara gelir. Yahudi kutsal kitabının birinci bölümüne Arapça Tevrat, İbranîce Tora denir. Bu ilk bölüm, beş kitaptan oluşur. Beş kitabı ifade etmek üzere İbranîce "humaş", Arapça "el-Esfâru'l-Hamse" (sifr: kitap, çoğulu esfâr), Yunanca "Pentateukhos" (penta: beş, teukhos: kitap), batı dillerinde Pentatök (Pentateuch-Pentateuque gibi) kelimeleri kullanılır.

44- beş kitaptan oluşan tora hangi kaynak ve gelenekten oluşur

44- 1) Yahvist, 2) Elohist, 3) Ruhban metinleri

45-tora kaça ayrılır?

45- Tora, yazılı ve sözlü olarak ikiye ayrılır. Yazılı Tora, Yahudilere göre, Yahve'nin Sina Dağında Musa'ya vahyettiği kitaptır.

Sözlü Tora ise, yazılı Tora'nın açıklaması olarak nesilden nesile intikal eden ve Yahudilerce o olmaksızın yazılı Tora'nın anlaşılmasının mümkün olamayacağı kabul edilen Talmud'dur.

46-Allah'ın Yahudilere Musa vasıtasıyla verdiği Tora kaç kitaptan oluşur?

46-beş kitaptan oluşur bunlar :

1.Tekvin (Yaratılış): Bu bölümde, ilk insanın ve kâinatın yaratılışı; Âdem'in işlediği suç, yeryüzüne inişi ve çocuklarının hikâyesi anlatılır. Ayrıca Tufan olayından, Yusuf'un Mısır'daki hayatından ve İsrailoğullannın Mısır'a gelişlerinden bahsedilir; 50 baptır.

2.Çıkış : Bu kısımda, İsrailoğullannın Firavundan çektikleri, Musa'nın ortaya çıkışı ve Mısır'dan Sina'ya gidişleri anlatılır; 40 baptır.

3.Levililer  : Burada, Kâhinler ile yardımcılarının Çadır Mabedindeki (Mişkan) görevleri ve bazı önemli ahlâkî kurallar anlatılır. Ayrıca günahların kefareti, haram kılınan yiyecekler, yasaklanmış evlilikler, dinî âyinler, bayramlar ve adaklar yer alır; 27 baptır.

4.Sayılar: Sayılar, İsrailoğullannın çölde geçirdikleri hayat ve olaylardan, birtakım sayımlardan, bazı şeriat kanunlarından, kayadan su çıkarılmasından, ölüm ve yılan vasıtasıyla şifadan bahseder; 36 baptır.

5.Tesniye (İkileme, tekrarlama): Tesniye'de; Musa'nın ölmeden önce din konusunda Yahudilere verdiği öğütler, Musa'nın ölümü, gömülmesi ve tutulan yas anlatılır; Musa zamanında bulunmayan birçok âdete ve geleneklere temas edilir; bazı şariat kanunları tekrar edilir; insanların birbirine ve Tanrı'ya karşı nasıl davranmaları gerektiği açıklanır; 34 baptır.

47-Neviim (Peygamberler) hakkında bilgi veriniz.

47-Bu bölümde peygamberler, öncekiler 6, sonrakiler 15 kitap olmak üzere sıralanır. Toplam 21 kitap, Hz. Musa'dan sonraki peygamberlerden bahseder. Hz. Musa en büyük peygamberdir

48-neviim nasıl tasniflendirilir?

48-Yahudilerce Neviim bölümündeki peygamberlerden öncekiler, "İlk Peygamberler" (Neviim Rişonim), sonrakiler "Son Peygamberler" (Neviim Ahoranim) diye tasnif edilir.

49 –ilk Peygamberler" (Neviim Rişonim) hakkında bilgi veriniz

49- Bu bölümde yer alan kitaplarda Hz. Musa'nın ölümünden sonra Yahudilerin Tanrı tarafından va'dedilmiş topraklara yerleşmeleri, krallığın kuruluşu, kralların idaresi ve davranışları, Yahudilerin putperest topluluklarla yaptıkları mücadeleler ve Kutsal Ma'bedin (Bet ha-Mikdaş) kuruluşu, yıkılışı anlatılır. İlk peygamberlerden bahseden kitaplar şunlardır: Yeşu, Hâkimler (Şoftim), I ve II. Samuel (Şmuel), I. ve II. Krallar (Melahim).

50- Son peygamberler kakında bilgi veriniz.

50- Bu bölümde yer alan kitaplarda peygamberlerin putperestliğe karşı devamlı mücadeleleri, tek bir tanrı fikrini bütün insanlara yaymak için gösterdikleri gayret, halka dinî telkinleri ve öğütleri anlatılır. Son peygamberlerden bahseden kitapların başlıkları şu şekildedir: İşaya (Yeşaya), Yeremya (Yirmiya), Hezekiel (Yehezkel), Hoşea (Oşea), Yoel, Amos, Obadya (Ovadya), Yunus (Yonah), Mika (Miha), Nahum, Habakkuk (Habakuku), Tsefanya, Haggay (Hagay), Zekerya (Zaharya), Malaki (Malahi).

51- Ketuvim hakkına bilgi veriniz.

51- Kitaplar, yazılar anlamına gelen Ketuvim, Yahudi Kutsal Kitabının üçüncü bölümünü oluşturur ve bu bölümde yer alan 13 kitap (Yahudilerce 9 olarak tasnif edilir)

52-ketuvim de yer alan 13 kitap hangileridir?

52-       1.Mezmurlar (Tehilim): Yahudilerce çoğu Kral David (Hz. Davud) tarafından yazıldığı ileri sürülen 150 Mezmur'dan oluşur. Mezmur'ların bazıları dinî âyinlerde, bazıları da Yahudi bayramlarında ve önemli günlerde okunur (Bugün Hıristiyan Kiliselerinde de Mezmurlar ilâhî olarak okunmaktadır.

.

2.Neşideler Neşidesi (Şir aşirim): Kral Süleyman'ın bir şaheseri olarak kabul edilir. Bu kitapta Allah ile Yahudiler'in karşılıklı sevgi bağları, iki nişanlının birbirine karşı sevgilerine benzetilerek anlatılır; 8 baptır.

3.Eyüp :Bu kitapta Hz. Eyübun ibret verici hikâyesi ve Tanrı'nın iradesine boyun eğişi anlatılır; 42 baptır

4.Vaiz :Bu kitap, Kral Süleyman'a atfedilir. Kitapta hayatın zevkleri teker teker sıralanır; onların geçici ve boş olduğu anlatılır. Neticede de yalnız Allah korkusu ve Allah'ın emirlerine uymanın boş olmadığı hükmüne varılır; 12 baptır.

5.Rut: Bu kitap, hâkimler zamanında vukubulan bir olayı hikâye eder. Bu olayda yabancı bir kadın olan Rut'un dul kalması ve hiçbir tesir altında kalmadan Yahudi Dinini kabul etmesi ve kayın validesi Neomi ile birlikte yaşaması konu edilir; 4 baptır.

6.Ester:  Bu kitapta Yahudiler'in Ester, adlı bir Yahudi kızı tarafından kesin bir katliamdan kurtarılışları anlatılır. Pers Kralı Ahaşveroş'un veziri Haman (Aman), kraldan ülkesindeki Yahudileri yok etme yetkisi alır; fakat kralın karısı olan Ester, kadınlığını kullanarak, Ya-hudileri kurtarıp Haman'la adamlarının öldürülmesini sağlar. Kitap, 10 baptır

7.Yeremya'mn Mersiyeleri: Kudüs'ün, dolayısıyla Yahudi devletinin yıkılması üzerine peygamber Yeremya'nın duyduğu büyük üzüntüyü dile getiren bir mersiyedir; 5 baptır. 19

              8-Süleyman'ın (Şlomo) Meselleri (Mişle): Bu kitap, Kral Süleyman'a (Hz. Süleyman) atfedilir. Atasözleri, ahlâk ve doğru yolu gösteren sözleri ihtiva eder; 31 baptır

            9.Daniel: Bu peygamber, Kutsal Ma'bedin yıkılışı ve Yahudilerin Babil'e sürgünü devresinde yaşamıştır. Zamanında gördüklerini bu kitapta toplamıştır; 12 baptır. M.Ö. 164 tarihinde yazıldığı tahmin edilmektedir. Yunan Kralı Antiyokus Epifanes'in baskısı sırasında Yahudilerin dinlerine sadık kalmasını sağlamak üzere yazılan bu kitap, Yahudi folklorunun tanınmış kahramanı Daniel'e nisbet edilmiştir.

            10 ve 11. Ezra (Üzeyir) ve Nehemya: Bu kitaplar, Yahudilerin Babil esaretinden dönüşlerini, Kudüs'ün ve Ma'bedin yeniden tamirini anlatır. Ezra 10 bap; Nehemya ise 13 baptır.

           

            12 ve 13. I ve II. Tarihler (Divre Ayamim) : Dünyanın kuruluşundan Babil esaretinin sonuna kadar geçen bütün olaylar bu kitaplarda özetlenir. I. Tarihler 29; II. Tarihler 36 baptır.

53-zebur hakkında bilgi veriniz.

53- Zebur, Arapça kitap, İbranîce mektup anlamına gelir, islâm'da Hz. Davud'a indirilen kutsal kitabın adıdır. İbranîce "Sefer Tehilim" (Şarkılar Kitabı) diye adlandırılmaktadır. Mezmurlarda, Tevrat'ta olduğu gibi, Yahudi dininin kurallariyle, ibadet şartlariyle, kurumlarla ve onların yönetimiyle ilgili emirler yoktur. Sadece, insanlara iyiliği, doğruluğu, fazileti ve ahlâkî meziyetleri tavsiye eden telkinler vardır. Yahudilerin ibadetlerinde ve günlük hayatlarında Mezmurların önemli bir yeri vardır (Hıristiyanlarda da aynı öneme, sahiptir). Şeytana uyma tehlikesi karşısında, buhranlı anlarda, cesaretin kırıldığı, canın sıkıldığı, yalnızlık, endişe, hastalık ve ağrı zamanlarında belirli Mezmurlar okunur. Yahudiler, sinagogdaki evlenme törenlerinde, Şabat Günü'nde evde ve ibadethanelerdeki dinî ayinlerde, ölülerin gömülmesi sırasında Mezmurlardan parçalar okurlar. Mezmurların belirli bir melodi ile söylenmesi gelenek haline gelmiştir. İbadet sırasında, ibadet yönünü Kudüs'e göre belirlemek üzere, duvara üzerinde Mezmurlar yazılı levhalar asılır. Bu levhalara "Mizrah Levhası" denilir

54- talmut hakkında bilgi veriniz.

54-Talmut, Yahudiler indinde, Tevrat kadar öneme sahiptir. Onun da ilham ve vahiy mahsulü olduğu kabul edilmektedir. Genelde, Talmut'u kabul etmeyen kimse Yahudilerce gerçek Yahudi sayılmamaktadır

55-talmud haç bölüme ayrılır?

55- Talmut, iki bölüme ayrılır: Mişna ve Gemara.

Mişna (tekrar ederek öğrenim anlamında), Yahudiliğin dinî, ahlâkî kurallarının açıklanmasından ibarettir. O, İbranîce'dir. M.S. 190-200 yılları arasında Yahuda ha-Nasi (135-220) tarafından derlenmiştir.

Gemara (son olarak gözden geçirilen, an'ane haline gelmiş "öğrenim", "öğrenilen" anlamında) ise Mişna'nın açıklanmasını ve bunların bir esasa bağlanması için Rabbilerin tartışmalarını ihtiva etmektedir.

Gemara, Yahudi din bilginlerinin ahlâk öğretimini misallerle canlandırmakta; ahlâkî, hukukî, felsefî ve sosyal konulardan geniş olarak bahsetmektedir. Gemara'nın iki ayrı versiyonu vardır: Babil ve Kudüs Gemarası. Babilde yapılmış olanına Babil Talmud'u; Kudüs'tekine de Kudüs Talmudu denilmektedir.

56- Yahudi Kutsal Kitabı'nın Yazılışı ve Muhtevası hakkındaki görüşler nelerdir?

56- Yahudi Kutsal Kitabını oluşturan bölümlerin ilk nüshaları bugün elde bulunmamaktadır, Tanah'ı oluşturan kitaplar M.Ö. Xlll-I. Yüzyıllar arasında yazı ile tespit edilmiş olmasına rağmen bugün elde bulunan en eski İbrâni elyazması nüshalar, M.S.VIl. ve X. Yüzyıla aittir

“          Hz. Musa'nın M.Ö.XIII. Yüzyılda yaşadığı gözönünde bulundurulursa, bu uzun süre içerisinde cereyan eden olaylar sebebiyle, ilk nüshanın günümüze kadar korunabilmesi zaten imkânsızdır.

DEĞERLENDİRME SORULARI:

1. Aşağıdakilerden hangisi İsrail oğulları için zorunluluk taşımaz.

A. Seçilmişlik

B. Kutsal toprak

C. Mabed 

D. Eski Ahid’e sahip olmaları

E. Mesihçilik fikri

2. Yeni ahit ile Eski ahid’in en önemli farkı aşağıdakilerden hangisidir?

A.Eski ve Yeni Ahid İkisi de Tanrı ile yapılmıştır, bir farkı yoktur

B. Eski Ahid sahipleri tek geçerli ahdin kendileri ile ilgili olan ahdin olduğunu söylerler

C. Eski Ahid daha geniş kapsamlıdır

D. Yeni Ahid Eski Ahidden daha kapsamlıdır, diğer kavimleri de kapsamaktadır

E. Son Ahid tek gerçek ahiddir

3. İsrail kelimesinin anlamından İslama en yakın olanı aşağıdakilerden hangisidir?

A. Tanrı ile güreşendir

B. Gece içinde Allah’a gidendir

C.Tanrı ile mücadele edendir

D. Tanrı ile uğraşandır

E. Hiç biri

4. Tanah ne demektir?

A. Tevrât, Tesniye ve Ketüvimden oluşmuştur

B. Tora, Neviim ve Ketuvim bölümlerinin baş harflerinin bir araya gelmesiyle oluşmuş

C. Neviim ve Ketüvimdir

D. Yunus, Mika, Nahum gibi son peygamberlerdir

E. Hiç biri

5. Mezmurlar kitabı hangi peygambere gönderildiği kabul edilen kutsal kitaptır?

A. Musa-Tevrat

B. Süleyman- Tevrat

C. Davud- Zebur

D. Kuranı Kerim-Muhammed

E. Hiç biri

Cevap Anahtarı: 1.D 2.D 3.D 4.B 5.C

                                                                                                              HAZIRLAYAN: ilhan HASAR

 YAHUDİLİK II

DİNLER TARİHİ 12.ÜNİTE SORU VE CEVAPLARI

1-    Musa İbn Meymun (Moses Maimonides öl. 1204) in  İslam inanç eseslarından formule ettiği 13 maddelik iman esasları nelerdir?

1-Tam bir imanla inanırım ki: 1.Allah, vardır; her şeyin yaratıcısıdır; ve onları O takdir etmektedir. 2. Allah, birdir. 3. Allah ın bedeni yoktur (cisimsizdir), tasvir edile mez. 4. Allah, ezeli ve ebedidir. 5. Allah, alim-i mutlaktır. İnsanın bütün işlerini ve düşüncelerini bilir. 6. Yegane ibadet edilecek olan O’dur. 7. Allah, burada ve öte tarafta mükafat ve ceza sahibidir. 8. Peygamberlerin bütün sözleri doğrudur. 9. Musa Efendimiz, bütün peygamberlerin en büyüğüdür. 10. Tora, Musa’ya Sina’da vahiy edilmiştir. 11. Elimizdeki Tora (Şeriat), vahiy eseri olup, değiştirilmemiştir. 12. Mesih gelecektir. Geciktiği halde her gün gelmesini bekleyeceğim. 13. Öldükten sonra dirilme esastır (Ruh ölümsüzdür).

Bu on üç maddelik iman esasları yalnızca Ortodoks yahudiler tarafından kabul görmektedir.

2-yahudilikte iman esasları nasıldır?

2-Meleklere iman, yahudi iman esasları arasında yer almaz. Yahudilere göre Peygamberlik, Malaki ile sona ermiştir; daha peygamber gelmeyecektir. Beklenen Mesih’in hala gelmemesi karşısında bugün, Ortodoks yahudilerin dışındaki yahudilerin çoğu mesih inancını terketmiştir. Tevrat'ta ahirete imanla ilgili açık bir emir yoktur. Rabbiler, bazı cümleler üzerine yorumlar yaparak, ahirete imanın, Yahudiliğin esaslarından olduğuna karar vermişlerdir. Ancak bir yahudi, ne kadar büyük günah işlerse işlesin, cehennemde ancak iki ay kalacaktır. Bu durum, Talmud’da belirtilmektedir. Kur'an-ı Kerim'de (3:24) bu anlayışa işaret edilmektedir.

3-Reformist Amerika Yahudilerine Göre İnanç Esasları kaç tanedir?

3- 4 tanedir ,bunlar : 1. Allah birdir. 2. İnsan onun timsalidir. 3. Ruh ölümsüzdür. 4. Mesihin gelmesi haktır.

4-ŞHEMA nedir?

4-Yahudilik, Tek "bir Tanrıya inanış ile bu inancı insanlara ulaştırmak için Tanrı’nın İsrail Oğullarını Seçmiş olduğu iki temel doktrine dayanmaktadır. Bu iki doktrin, Yahudilerin Kelime-i Şahadeti olan "Shema" sözünde toplanmıştır.

                Bu "Şhema" (İşit) duası Monoteizmin (Tektanrıcılığın) en büyük duası olup iki bin yıldan beri Yahudi geleneğinde günde iki kez okunmakta ve Yahudi çocukları konuşmayı öğrenir öğrenmez bu duayı ezberlemektedirler.

5-yahudilikte Allah inancı nasıldır?

5- Yahudilikte dünyanın varlığı ve devamı Tanrı'nın etkenliğine bağlanmıştır. hayrın ve şerrin Tanrı'dan olduğuna inanırlar. Tanrı birliği yanında "Kâdir Oluş" doktrinine de inanılmıştır. Ayrıca Tanrı her yerde hazır ve nazır, her şeyi bilen, diri ve ebedidir.

                Yahudilikte bir de "Tanrı Devleti" düşüncesi vardır ki bütün kişisel ve sosyal haksızlıkların ortadan kalkacağı bu yeryüzü devletini Tanrı'nın yönetimi ve insanların emeği kuracaktır. Yahudiler, tarihsel geleneklerine dayanarak bu ideal devletin kurucularını Tanrıyla kendilerinin olacağına inanmış ve güvenmişlerdir. Ancak unutulmamalıdır ki sürgün öncesi Tanrı inanışında Yahve mücessem bir insan olup sadece İsrail Oğullarının Tanrısı idi, Sürgün sonrası dönemde Yahve beşeri vasıflardan kurtulmuş kelimenin bütün kuvvetiyle umûmî bir Tanrı olmuştur.

6- Eski Ahid, İlâh kelimesi için hangi kavramı kullanır?

6- Eski Ahid, İlâh kavramı için îbranice "El, Elohim, Eloah" isimleri kullanılmıştır. El kelimesi Semitik dillerde ortak olarak îlâh için kullanılan bir kelimedir. Elohim de çoğul olarak kullanılan bir formdur.

7- Eski Ahid 'de Tanrı İsimleri nelerdir?

7- Yahve , Yah(Efendi), Elohim, Kudret (Kenanlıların tanrısı), Ha-Makom (takdis edilen kutsal varlık ,Tanrı'ya ait en eski isim), Ribbona Shel Olam (Evrenin Ustası), Av (Baba), King (Melekh), Ha-Rahaman (Merhamet Sahibi), Gevurah (Kudret Sahibi),

8-allah a iman geleneksel ayet içinde kaç teklifte bulunuyor?

8- Allah'a İman, geleneksel ayet içinde, daima üç teklif üzerinde duruyor görünmektedir: l) Tanrı bütünüyle iyidir 2) Şeytan gerçektir 3) Tanrı herşeyiyle güçlüdür.

9- Kabala'daki korku ve sevgi hangi kavramlarla ifade edilir?

9- Kabala'daki korku dişi bir element olan "Gevurah"a, "Sevgi" ise erkek bir element olan "Hesed"e aittir              

11-y ahudilikte meleklere inaç nasıldır?

11- Yahudilerde Meleklere inanç başka dinlerde olduğu kadar köklü olmadığından Melekleri inkâr eden ve Onları göğe hapsedip asla yeryüzüne inmediklerini iddia eden din bilginleri bile olmuştur. Daha eski tasarımlara göre Melekler gökten inmek için merdiven kullanmaktaydılar.

Bir adam ölürse, onu ölüm Meleğinin kılıcıyla vurduğu, bu yüzden de Talmudun geleneğe göre, ölenin evinde bütün kaplardaki suların boşaltıldığı, çünkü ölüm Meleğinin kılıcını bu sularda yıkadığı anlatılmaktadır. İyi Meleklerden başka kötü melekler de bulunmaktadır ki bu kötü Meleklerin başkanlığını Şeytan yapmaktadır. Yahudi mistisizmi Melekler ve Şeytanlar üzerinde inceden inceye uğraşmış Tanrı katından kovulmuş ancak güçlerini kaybetmemiş Meleklere karşı tılsım, muska yapmışlardır.

Melekler bazende normal bir insan olarak ve bir haberci sıfatıyla gelmiştir. Melekler ilahi bir aydınlık içindedirler. Ateş ve ışıkla donatılmışlardır. O ki rüzgarları Melekler (haberci), Ateş alevini hizmetçi yapar. Onlar kudretliler ekmeğini yemektedirler ve onlar İlyas Peygamberin ateşli arabaya binişi gibi bir takdime ateşi olarak görünmüşlerdir, yine ofclar yanan çalı ateşinde orta ya çıkmışlardır.

Melekler aynı zamanda birer danışmandırlar. Zikredildiğine göre Tanrı insanı yaratmazdan önce Meleklere danışmıştır. Melekler hamilik görevlerini yerine getirmektedirler.

12- yahudi inancına  göre meleklerin derecelendirmeye göre isimleri nelerdir?

12 -en başta Mihael bulunmakta, bu meleği Gabriel, Uriel ve Rafael melekleri takip etmektedirler. Bu meleklerin ayrı ayrı görevleri bulunmaktadır

13-Enah a göre kaç baş-melek bulunmaktadır?

13- Enah'a göre yedi başmelek bulunmaktadır:

1)Uriel: Tanrı'nın ışığı olan bu Melek dünyanın ışık veren cisimleri' ay ile güneşin ve yeraltı dünyasının mesuliyetini yüklenmiştir.

2)Raphael: İman ruhlarının mesuliyetini üzerine almıştır.

3)Raguel: Dehşet Meleği olup aydınlık dünyasını cezalandırmaktadır.

4)Miehael: İsrail Halkının mesuliyetini yüklenmiştir.

5)Sariel: Günaha sevk edici rol oynayan ruhların mesuliyetini üzerine almıştır.

6)Gabriel: Cennetin Meleği olup yılan yüzlü ve melek yüzlüleri yönetmektedir.

7) Jerahmeel; Kıyamet görevini üzerine almıştır.

14- Enoh Kitabı'nda Melekler kaça ayrılır?

14- Enoh Kitabı'nda Melekler yedi sınıfa ayrılmıştır.

1)Cherubim,

2)Seraphim,

3)Ofanim,

4)Kudret Melekleri,

5)Prensler,

6)Seçilmiş Melek (Mesih),

7)Toprağın ve Suyun Kudreti

15- Maimomdes a göre melekler kaça ayrılmıştır?

15- Maimomdes, en büyüğünden başlayarak Melekleri sıralamış ve on Melek adı saymıştır:

15- 1)Hayyot

2)Ofanım

3)Arelin

4)Hashmallim

5)Seraphim

6)Malakim ("Melekler")

7)Elohim veya Tanrısal Varlıklar

8)Tanrı'nm Oğulları ("Bene Elohim") 10

9)Gherubim (Hag., 13b)

10)Ishim (İnsana benzer varlıklar).

16- Kabbalistlerde bu liste nasıldır?

16- Kabbalistlerde bu liste birat daha farklıdır:

1)Şef olan Michael'le birlikte Arehim

2)Zephaniah ile beraber îshim

3)Şef olan Hofniel'le birlikte "Tanrının Oğulları"

4)Urıel'in Şefliğinde Malakim (Melekler)

5)Hashmal'ın başkanlığında Hashmallim

6)Tarshish'in önderliğinde Tarshishim

7)Zadkiel’in şefliğinde Shinannim

8)Cherub şefliğinde Cherubim

9)Başkan olan Rabhael birlikte Ofanim

 Maseket Azilut'da da on Melek sayılmış ve bunların ilk önce yaratılan başmelekler olduğu belirtilerek diğerlerinin et ve kandan yalaz aleve dönüştürüldüğü ifade edilmiştir.

17-yahudilerde melekler başka nasıl tasniflendirilmiştir?

17- Melekler, yardım eden "Yardımcı Melekler",baştan çıkaran "Kötü Melekler", insanlara merhamet edip, iyilik yapan "İyilik Melekleri" ve adaleti yerine getiren "Adalet Melekleri" diye de tasnif edilmiştir.

Ölümsüz hayatı tadan ve birinci yaratılış gününde varlığa gelen melekler "İtaatkâr Melekler; ikinci yaratılış gününde varlığa gelen ve ateşten olan melekler Tanrı'ya isyan etmiş meleklerdir.

18-yahudi  inancına göre melekler nelerden yaratılmıştır?

18- Melekler göğe ait elementlerden olan merhamet, kudret, güzellik ve hakimiyetten meydana gelmiştir ki bunlar da dört yeryüzü elementi olan Su, ateş, toprak ve havadır.

19-meleklerin en başta gelen görevleri nelerdir ve aracı melek hangisidir?

19- Meleklerin en başta gelen temel görevi Tanrı'ya övgü sunmak olarak kabul edilmiştir. Tanrı ile insan arasında özel bir önemi olan arabuluculuk görevini de Melekler yüklenmiştir. Raphael dua eden insanların Tanrı'nın huzuruna getirilmesiyle görevli meleklerden biri olarak tasvir edilmektedir

20- Şeytan eski ahide nasıl tanıtılır?

20-Eski Ahid'de "İnsan Düşmanı" diye isimlendirilen ve iyiliğe karşı çıkan umumi anlamda hasım rolünde olan Şeytan İ.Ö. 520 dolaylarında Zekarya, sonra da Eyup de ilk kez görünen belirli bir meleğin sabit bir ismidir. Şeytan (Satan) kesinlikle Tanrı'ya rakip olmayıp Tanrı'nın izni olmaksızın hiç bir iş yapamayan, Tanrı'nin emri altında olandır.

21-özel şeytanın isimleri nelerdir?

21-Özel Şeytanlara Seirim, Lilith ve Mavet'i gösterebiliriz.

22-yahudi Mezheplere Göre Melek İnancı nasıldır? ( Toplu Bakış )

22-Şomronimin itikadına göre dünyanın hislerimizle algıladığımız duyu alemi ile algılayamadığımız ruhsal alemi vardır. Maddi alemde yaşayan insanların yanı sıra Ruhsal alemde de sonradan yaratılmış olan Melekler yaşamaktadır ve onlar Tur-u Sina'da Musa'ya Tevrat verilirken görünmüş Allah'ın kudretinin göstergeleridir. Buna göre Penuel Anusa, Kabbala ve Nasi isimlerinde dört büyük Melek ve Azazel, Belial ile Gasara isminde kötülük melekleri bulunmaktadır.

Sadukimler ise, meleklerin ve kötü ruhların olduğuna inanmaktaydılar.

eski bir mezhep olan İsiyim'in Meleklere Kutsal Yaratıklar, Şerefliler, Göklerin Oğulları, Semavi Varlıklar, Ebedi Varlıklar diye isim verdiklerini ayrıca yaptıkları işlere göre de Işıklar Prensi, Karanlıklar Meleği, Gerçekler Meleği, Mastemah (Satan, Şeytan) dediklerini görmekteyiz. Bütün bu meleklerin yanısıra iyilerin yanında yer alıp kötülere karşı büyük savaş veren Gabriel, Mihael, Rafael ve Uriel isminde Muhafız Melekleri de bulunmaktadır.

23-yahudilikte ahrete iman nasıldır?

23-Ahiret İnancı Yahudilikte daima Tanrı(Yahve) inancıyla birlikte düşünülmelidir. Ahiret inancı ve anlayışı Yahudilikte ilâh mefhumundan kaynaklanmaktadır. Yahudi  peygamberlerlerince(Yeremya,İşaya ve Tsefanya) Ahiret Günü, bütün kavimleri ve bütün kainatı kapsayacak bir hüküm günü olarak görülmüş ve "Mutlak Günü" anlatan bu ifadeler Mutlak Hakim Tanrı'yı anlatması yanında yaratılmışların yaratıcıya olan bağımlılıklarını da anlatmaktadır

24-siyonizm nedir?

24-Siyonizm, Yahudi devleti kurma amacını taşıyan milliyetçi Yahudi hareketine verilen addır. 25

25-siyonizm nasıl ortaya çıkmıştır, kaç yılında hangi aşamalrdan sonra devlet olarak kurulmuştur?

25- Doğu ve Orta Avrupada ortaya çıkmıştır. 16. ve 17. yüzyıllarda ortaya çıkan bir dizi 13

‘mesih’ Yahudileri Filistin’e dönüş için ikna etmeye çalıştı. Ama 18. yy’ın ikinci yarısında gelişen Haskala hareketi yahudilere Batı laik kültürünü benimsetme çabasına girişti.. Yahudilerin Filisitin’e dönmesi konusu 19. yy. başlarında daha çok Hıristiyan çevrelerce gündeme getirildi.

Avrupada antisemitizmin çok güçlü olması nedeniyle Yahudilerin özümsenmesini imkansız gören Avusturyalı yahudi Theodor Herzl (öl. 1904), örgütlü bir çabayla ortak bir yurt edinme düşüncesi, siyonizme siyasal bir nitelik kazandırdı.. İsviçre’nin Basel kentinde ilk Siyonist Kongre’de (1897), ‘yahudi halkı için israil topraklarında açık güvenceleri bulunan bir yurt yaratma..’ Siyonist kongreler 1901’e kadar her yıl, sonrasında iki yılda bir toplandı.. Cemiyetin merkezi, Viyana-Köln-Berlin.. Siyonizm, çoğunluğu Rusya’da bulunan küçük bir azınlık tarafından destekleniyordu. İngiltere konuya daha sıcak bakıyordu.. önce Uganda’da..

Filistin’de ilk Rus yahudi yerleşmesi 1882’de kurulmuştur. Rusya’da 1905 devriminin başarısızlığa uğraması ardından pogrom dalgası ve baskılar.. I.Dünya Savaşı ve Balfour Bildirisi (2 Kasım 1917).. Filistin’de yahudi nüfusu artmaya başladı.. Nazizmin yükselişi.. Siyonist talepler, Arapları, İngilizlere karşı 1929 ve 1936-39 yıllarında ayaklandırdı.. II.Dünya Savaşında Nazi katliamları sonucu.. ABD ve Birleşmiş Milletler’in dahil olması.. Milletler Cemiyeti, Temmuz 1922’de Filistin’deki İngiliz manda yönetimini onayladı ve Balfour Bildirisine de değinen manda belgesini kabul etti. Yahudiler, ekonomik, kültürel ve toplumsal alanlarda örgütlendiler; İngilizlerin izniyle kurulan Yahudi Ajansı’nın (1928) yardımıyla hızla güçlendiler; siyonist hedefler doğrultusunda etkin bir mücadeleye giriştiler. 14 Mayıs 1948’de İsrail Devleti kuruldu.

26-israil de nufus dağılımı hakkında bilgi veriniz.

26- Nüfusun %83’ü yahudi, 17’si araptır. Dini dağılım bakımından, % 13’ünü Müslümanlar, 2’sini Hıristiyanlar, geri kalanını Dürziler ve ötekiler oluşturur. Hıristiyanlar, arapça konuşur. Müslümanlar, ülkenin en büyük dini azınlık grubudur. Bahailer, Çerkesler ve Samiriyeliler, sayıları birkaç yüzle birkaç bin arasında değişen öteki dini azınlıklardır. İsrail Devletinin kuruluşunda yahudi nüfus 650 bir civarındadır.

27-israil de yasama organı nasıldır?

27- Yasama organı, dört yıllık bir dönem için halk tarafından seçilen 120 üyeli Knesset’tir.

28- Hıristiyanlık Dönemi Yahudi Mezhepleri hangileridir?

 28- Samiriler (Şomronim, Şamerim), Hasidler, Sadukiler, Ferisiler (Peruşim), Esseniler (İsiyim)

29- Samiri inanç esasları nelerdir?

29- itikatta esasları yalnızca Tora’dır. Allah bir ve tektir, insana mahsus sıfatları yoktur, gerçek mahiyeti idrak edilemez. Gerizim dağı Allahın meskeni olan tek yerdir. Musa, Allahın yegane resülüdür ve bütün devirler için de peygamberidir; vahiy onunla son bulmuştur. Tora, mükemmel ve tamdır, sonradan bazı kimselere gelen vahiy dahi Tora’yı değiştirmeyecektir. Gerizim dağı …. kıble bu istikamet olmalıdır. Yeniden dirilinecek bir gün olacaktır. Bir mesihin geleceğini yine Tora’ya dayanarak kabul ederler.

30- Hasid mezhebi hakkında bilgi veriniz

30- Hasid, dindar anlamında, Hıristiyanlık öncesi dönemde ortaya çıkmış, kökeni bilinmeyen Yahudi mezheplerindendir. Yahudi şeriatına tavizsiz bağlılıklarıyla tanınırlar.

31-sadukiler hakkında bilgi veriniz

31- Bu mezhep mensupları, devletin asil tabakasını, komutanlarını, kohenlerini, büyük memurlarını oluştururlar.

32-sadukilerin görüş ve prensipleri nelerdir?

32- Asalet, kudret ve servetin temsilcileri olarak faaliyetlerini siyasi hayatta merkezileştirdiler. ‘istikbali Allaha terketmeyerek’ insanların kaderlerini kendi ellerine almakla suçlandılar. Yeniden dirilme doktrinini reddettiler. Rabbilerin aksine, şifahi Toranın geçerliliğini inkar ettiler. Bu görüşleriyle Ortaçağdaki Karai mezhebine kaynaklık ettiler. Meleklerin, kötü ruhların varlığını reddediyorlardı. İsiyim’in, büyü ve sihirle tedavisini reddederlerdi. Tevrat kanunlarının zahiri anlamı ile uygulanmasını istiyorlardı. Kimilerine göre bunlar Mabedin yıkılmasından sonra hemen ortadan kalktılar; kimilerine göre ise tüm Tannaim ve Amoraim devirleri boyunca onlara muhalif olarak varlıklarını sürdürdüler.

33-ferisiler hakkında bilgi veriniz

33- Yeni Ahitte çok kötü şekilde anılmış olmaları nedeniyle Ferisiler hakkında kesin hüküm vermek güçleşmektedir. Üyelerine, Haverim (Kardeşler, arkadaşlar) demektedirler. Levililer Kitabında anlatılan ‘Temizliğe’ tam riayet eden, kaba insanlardan uzak duran; Kohen’e ve fakirlere verilmesi gereken uşr ve diğer sadakaları titizlikle ödeyen kimseleri aralarına kabul ediyorlardı. Yazılı ve şifahi Tora’ya tam itaati şart koşuyorlar, dini kuralları hem fert hem devlete uygulama temayülündedirler.

34- belli başlı görüşleri nelerdir?

34- Görüşleri:“Bana bütün kavmlardan has kavm olacaksınız… hükmünün, İsrailoğullarından herhangi birisi ile Kohen arasında fark bulunmadığı anlamına geldiği, farkın, İsrailoğulları ile diğer kavimler arasında aranılması gerektiğine inanmaktadırlar.

Sinagoglar teşkil etmeleriyle her yerde ibadet edebildiler. Bu durum, halk arasında büyük taraftar kazanmalarına vesile oldu. Günlük ibadette takip olunan sıra ve ‘şma okunması = ‘Dinle ey İsrail..’’ (Yahudilerin Fatihası: Tesniye 6:4-9) peruşi adetidir.

Mirasta, kız ve erkek çocukları arasındaki farkı gözetmiyorlardı. Evlilik mukavelesinde kadına, kocasını boşayabilme hakkı verdiler. Halbuki eski hukuk sadece zinanın ispatı halinde boşanmaya cevaz veriyordu. Eski Kohenliğin yerine Rabbilik müessesesini kurdular. Sadukilerin aksine, ölülerin diriltileceğine ve meleklere inanıyorlardı

35- Esseniler (İsiyim) hakkında bilgi veriniz.

35- Mistik ve münzevi karakterde bir yahudi cemaati olup ve siyasi olaylara pek karışmamıştır. 1947 Lut gölü yazıtları, İsiyim’in kuralları ile ‘İlk Kilise’ arasında büyük benzerlikler bulması nedeniyle Ernest Renan, “Hıristiyanlık, bir nevi İsiyiliktir” demiştir. Yahudi yazarlar bu görüşe şüphe ile bakarlar.

36- tarihte ilk büyük Yahudi itizal harketi hangisidir?

36- Tarihteki ilk büyük Yahudi itizal hareketi Şomroni’lerdir.

37- Ortaçağda Yahudi Mezhepleri hangileridir?

37-Yudganiye -Karaim veya Ananiye -Kabala hareketi ve Sahte Mesihler; Dönmeler

38-Mabedin son defa yıkılmasından sonra ne oldu?

38-Yahudiler, Yavne şehrinde bir okul açtılar .. bu küçük topluluk yüzyıllarca dünya Yahudiliğinin ruhani merkezi oldu

39-Amoraim çağı ne zaman başladı?

39-Abba Areka’nın, 219 yılında Irak’ta Sura akademisini kurmasıyla ‘Amoraim çağı’ başlar. Talmudların meydana gelişleri bu çağdadır.

40-iseviye mezhebi hakkında bilgi veriniz.

40-Kurucusu, Ebu İsa ishak b. Yakup’tur. Emevi halifesi Abdülmelik b. Mervan zamanında (684-705) ortaya çıkmıştır. İrandaki şii isyanlarını fırsat bilerek, Mesihlik iddiasıyla ayaklanmıştır. Ordusuyla birlikte telef olduğu rivayet edilmektedir. Mezhebin bütün esasları kesinlikle bilinmemektedir. Müslümanların ve Hıristiyanların peygamberlerini kabul etmiştir. Ancak her iki peygamber de kendi ümmetlerine gönderildikleri için, Yahudilerin bunları kabul etmeleri ile dinlerine halel gelmeyeceğini söylemiştir. Göğe uruc ettiğinde bu peygamberlerle görüştüğünü iddia etmiştir. Rabbilerle enbiyanın aynı mertebede olduklarını iddia etmiştir.

41-Yudganiye mezhebi hakkında bilgi veriniz.

41-Ebu İsa’nın ölümünden sonra yerini Yudgan veya Yahuda aldı. Onun feci sonunu gördüğü için kendisini Rai (Çoban) olarak tanıttı, İsrail peygamberi rolüne girişti. Torayı alegorik yorumlayarak tefsire başladı.

42-Karaim / Ananiye mezhebi hakkında bilgi veriniz.

42-Karai hareketinin başlatıcısı VIII. yy’da Irak’ta yaşamış olan Anan ben David’dir. Cemaat liderliği konusundaki çekişme yaşadı. Bağdad hapishanesinde İmam A’zam Ebu Hanife ile karşılaşmış ve onun yol göstermesiyle Rey ve Kıyas metodunu Tora’ya uygulamıştır. (Hoşea 5:3)i gerekçe göstererek Talmudculara ve Rabbilere karşı çıktı. Yeruşalim’e yerleşti. İsa ve Hz. Muhammed’in peygamberliklerini kabul ile önceki mezheplerin saliklerini kendine çekti.

43-karaim mezhebinin görüşleri nelerdir?

43- Görüşleri: Şifahi Torayı reddedip Tanah’ın bütününü dinin tek kaynağı olarak görmüştür. Levililer’de sayılanların ve uzun zamandır terk edilen kurbanın diriltilmesi hasreti içinde idi. Şomronimde olduğu gibi, son derece sert şabat yasakları koydu. Evlilik konusunda isiyim’in ileri sürdüğü sert kaideleri kabul etti. Sinagog’a girileceği ya da Tanah okunacağı zaman iki el ve ayağın yıkanmasını şart koştu.

- tişri ayının senebaşı değil, sadece bir tevbe günü.. yılbaşının Nisan başı olduğunu ..

- öşrün yalnız ekin ve hayvanlardan değil, ele geçen her şeyden verilmesi gerektiğini ..

- günlük ibadetlerde Mezmurlar yerine Tora dan okunması gerektiğini ..

- hastalıkta ilaç kullanmamayı yine Tanah’a dayandırıyordu.

44- Karailiğin iman esasları nelerdir?

44- Bütün varlıkları yaratan, Allahtır; O, ezelidir ve muavini yoktur. Bütün alem, hadistir. O, Musaya ve Tanahta adı geçen bütün peygamberlere hitap etmiştir. Musanın koyduğu kanunlar haktır. Tevratın dilini bilmek dini vecibedir. Kudüsteki Mabed, dünya idarecisinin makamıdır. Mesihin gelmesini beklemek haktır. Hesap günü vardır; Mükafat ve ceza haktır.

                Bu mezhebin birçoğu Müslümanlığa geçtiler. Zamanımızda Rusya, Mısır ve Filistinde cemaatler halinde yaşamaktadırlar. Yahudilerle ayrılıkları hala sürmektedir.

45- Sabetayistler (Dönmeler, Mühtediler, Avdetiler) hakkında bilgi veriniz.

45- Osmanlı devleti içinde doğup gelişmiş bir yahudi mesih hareketidir. Sabetay Svi (1626-1676) tarafından.. Svi, İzmir’de (Suğla: bugün, Sığacık) doğmuş, Arnavutuluk’un Ülgün şehrinde ölmüştur. Kabala’dan etkilenen Sabetay Svi, 1648 yılının ‘kurtuluş yılı’ olacağını ilan etmiştir. Yahudi mesihi olduğunu iddia edince İzmir hahamlarınca bölgeden sürülmüştür. Selanik, Kahire ve Kudüs’e gitmiş; İsrail’in yeniden kurulacağını bildirmiştir. Birçok yandaş edinmiştir. İstanbul’da tutuklanmış bazı nedenlerden dolayı 1666 yılında Müslüman olduğunu iddia etmiş ve yandaşlarına da bu konuda telkinde bulunmuştur. IV. Mehmet tarafından kendisine yüksek miktarda maaş bağlanmış, Çanakkale’de zorunlu ikamete tabi tutulmuş, orada bir kral gibi bir hayat sürmüştür. Müridleri, onun müslüman olmasının, mesihlik görevinin gerçekleşmesinde bir adım olarak görerek, yahudi inanç ve uygulamalarını gizlice sürdürmüşlerdir.

Cemaat, ibraniceyi ve isimlerini unutmamışlar; Müslümanlar ile evlenmeyi yasaklamışlar; evlenme ve cenaze törenlerini gizlice sürdürmüşlerdir. Tüccar ve esnaf kesimi içinde etkili olan Dönmeler Jön Türk hareketine ve II. Meşrutiyet’in ilanına etkin biçimde katılmışlardır. Kurtuluş Savaşından sonra, çoğu Selanik’te yaşayan Dönmelerin bir bölümü İstanbul’a taşınmıştır. İnsanın kendi içinde yahudi kaldığı sürece dışa yönelik eylemlerinin önemli olmadığını savunmuşlardır.

46- Ortaçağda İslam dünyasında çıkan en önemli Mesih kimdir?

46- Ortaçağda İslam dünyasında birçok mesih ortaya çıkmıştır. Bunlardan, İran Yahudileri arasında çıkan David Alroy (1146-1160) önemlidir. Ayrıca, Yemenli mesihler (1172’li yıllar) de önemlidir. Bunların ayırt edici özellikleri, Kabala tarikatına mensup olmalarıdır ve bu nedenle, Kabalist Mesihler (13. yy’dan itibaren) adını alırlar.

47- Avrupa Yahudileri Arasında Ortaya Çıkan Hasidut hareketi (Hasidilik) hakkında bilgi veriniz.

47- Almanyada (12-13. yy) ve Polonyada (18. yy) gelişen, çilecilikle gizemciliği birleştiren iki Yahudi dini akımın ortak adıdır. Tövbekarlar için aşırı kefaret hükümleri ve katılığı öngörüyorlardı. Hezekiel’deki ‘Tanrının tahtı’ (Merkava: araba) tefekkürünü uygulamaktadırlar. Hareketin dünya görüşünü Sefer Hasidim (Dindarların Kitabı) yansıtır. Kabala (=gelenek), Batıni mistisizmi, ancak kişisel bir klavuzun önderliği altında öğrenilebilir. Bu nedenle kabala her zaman sözlü geleneğe dayanmıştır. Sefer Yetsira (Yaratılış Kitabı), Sefer ha-Bahir (Aydınlık Kitabı) 12. yy. kitapları Yahudiliğe ruh göçü kavramını sokmuşlardır.

Başlangıçtaki özünü yitiren hasidiliği günümüzde, Martin Buber yorumlamaktadır.

48- Günümüzde Yahudi Mezhepleri Ve Dini Akımları hangileridir?

48- Ortodoks Yahudilik, Reformcu (Liberal / İlerlemeci) Yahudilik, Muhafazakar Yahudilik, Yeniden Yapılanmacı Yahudilik

49-ortadoks Yahudileri hakkında bilgi veriniz

49- Ortodoks Yahudilik, İsa dönemindeki Ferisilikle başlayan ve Rabbinik Yahudilik ile devam eden ana bünyenin günümüze dek temsilcisidir. İkinci Mabedin yıkılışından (M.S. 70) zamanımıza kadar gelen ve asıl Yahudiler denilebilecek topluluktur ki dünya Yahudilerinin çoğunluğunu oluşturmaktadır. Sayılarının 15 milyondan fazla olduğu 21

söylenebilir. Onlara göre: Tevrat, bütün harf ve kelimeleriyle Allahın Musa’ya yazdırdığı ilahi bir vahiydir; üstelik, onun lafızlarının dizilişi de mucizevidir. Tora’nın yorumu olan Mişna ve Talmud da ilahi vahiy kaynaklıdır

50- Reformcu (Liberal / İlerlemeci) Yahudilik hakkında bilgi veriniz

50- Liberal Yahudilik (Avrupa ayağı) veya İlerlemeci Yahudilik de denilmektedir. İnanç ve uygulamada modern düşünceyi, toplumu adaptasyoncu yaklaşımı benimserler. USA ve Kanada’da 1 milyonun üzerinde, 100 bin kadarı da Avrupa, Latin Amerika, G. Afrika, Avustralya ve İsrail’de reformcu yahudinin yaşadığı sanılmaktadır. Avrupa Yahudileri arasında başlamıştır. İlk temsilcisi Moses Mendelsshon’dur . O, İlk defa din ve dünya işlerinin birbirinden ayrılmasının zorunluluğundan bahsetmiştir. Bunlar ibadet şeklini, kadın erkek ayrılığını, cumartesi yasaklarının bazılarını kaldırmışlardır. Mendelsshon’a göre Yahudi olmayan diğer halklar tabii din veya kendi gelenekleri ile kurtuluşa erebilirler; kurtuluş, yalnızca bir din ile sınırlı değildir.

İdeologları: Abraham Geiger (1810-74), İsaac Mayer Wise (öl. 1900).

51-reformcu Yahudilerin inanış ve Uygulamaları nelerdir?

51- Yahudiliğin birçok gelenekselci biçiminin aksine onlar, ne yazılı şeriatın (Tora) ne de sözlü şeriatın (Talmud) Tanrı tarafından kelimesi kelimesine Musa’ya Sina’da vahyedildiği görüşünde değildirler. Sosyal adalette peygamberî mesajın önemini vurgulayarak, bunu ‘İsrailin misyonu’ olarak görürler. Birçok Reformcu dini örgütlerde (congregations) haftanın en önemli dini ibadeti Cuma akşam yemeğinden sonra başlar: kadın erkek bir arada oturur, bazen kippa veya yarmulke gibi başörtüleri takılır, müzik olabilir, merkezi rolü olan dualar ibranice diğerleri İngilizce okunur.

Sinagog dışındaki ibadetleri Yahudiliğin ahlaki ilkelerine uygun olarak sürdürürler: Cuma akşamları şabat kandilleri yakılır. Seder yemeği yenir. Hanuka Kutlamaları yapılır. Din değiştirme (Proselytism) yani, ‘tercihle Yahudi olma’ evlilik yoluyla olabilmektedir. Günümüzde, reformcu Yahudilerin siyonizme destek vermeleri II. Dünya Savaşından sonra artmıştır. Onlar, 1948 İsrail Devletini tanımaktadırlar

52- Muhafazakar Yahudilik hakkında bilgi verniz.

52- XIX. yy’ın ortalarında merkezi Avrupada kurulan modern Yahudiliğin en önemli dini akımlarından biridir. Daha sonra Amerikaya taşınmıştır. Ultraliberalism’in aşırılıklarından ve gelenekçiliğin sağ kanadından uzak durmuşlardır. Bugünkü Muhafazakar Yahudiliğe asıl kimliğini veren, Solomon Schechter olmuştur. İlk ortaya çıktığı dönemlerde Ortodoksluktan ayırt edilmezdi: Sinagogda Ortodoks dua kitabı (Siddur) okunurdu. Kadın erkek ayrı otururlardı.

Tek fark, ibadetin ibranice yerine İngilizce yapılmasıydı. Yapısı itibariyle Ortodoksluğun Amerikan versiyonu durumundaydı. O, USA’da Reformculuktan, İsrailde ise Ortodoksluktan sonra ikinci sırayı almaktadır. Muhafazakarlık Siyonist karakter taşımaktadır. Tevrat, Allah kelamı içerir fakat detaylandırılmış emirler ve deyimler açık lafzi yapılarıyla Allah kelamı değildir. Ancak günlük hayatta Tevrat'ın mutlak bağlayıcılığı vardır.

53- Yeniden Yapılanmacı Yahudilik hakkında bilgi veriniz.

53- Yelpazede Muhafazakarlığın solunda, Reformistliğin sağında yer alır. En önemli fikir babası Mordecai Menahem Kaplan’dır. Onun anlayışına göre, Allahın, Tevrat'ı değil, Tevrat'ın Allahı vahyettiği gerçeği vardır. Tekvindeki Nuh’un 7 kanununa riayet konusu tüm insanlık için geçerli görülmektedir. Bunlardan 6’sı olumsuzdur: Tanrıya küfretmeme-Putlara tapmama – Çalmama - Öldürmeme - Cinsellikten kaçın - Canlı hayvanı etinden yememe - Adalet sarayları kurmak.

54- Yahudilikte Dini Günler Ve Kutlamalar hangileridir?

54-Yahudilikte Dini Günler Ve Kutlamalar: Şabat / Sebt, Roş HaSana ve Yom Kippur, Pesah / Fısıh / Hamursuz / Mayasız, Şavuot / Haftalar / Hasat Bayramı, Sukkot / Haymeler / Çardaklar Bayramı, Purim / Zarlar Bayramı,Hanuka / Işıklar Bayramı

55- Şabat / Sebt hakkında bilgi veriniz

55- Her Cuma, gün batımından başlayıp, cumartesi akşam saatlerine kadar süren kutsal tatil günüdür. Şabat, Yahudiliğin en önemli günüdür, tarih boyunca Yahudi hayatının temelini oluşturmuştur. Şabatın bir dinlenme günü olduğu, Tanrının dünyayı altı günde yarattığı ve yedinci günde dinlendiği inancı vardır. Türk Yahudileri arasında Şabat kutlamaları Perşembe akşamından başlar. Cuma akşamı ve özellikle cumartesi sabahları dua sonrasında sinagoglarda toplu kahvaltı yapılır.

56- Roş HaSana hakkında bilgi veriniz.

56- Tişri ayının (Eylül-Ekim) ilk ve ikinci günü kutlanır; bu gün, dini yılbaşı olarak kabul edilir. On günlük dönemde Tanrı insanları yargılamakta, onların yeni dönemdeki kaderlerini tayin etmektedir. Kader kitabına yazı bugünde yazılmaktadır. Bugünde, çok önemli olayların olduğu: ilk insan o gün yaratılmış, Musa doğmuş, Yusuf zindandan bugün kurtulmuş

57- Yom Kippur hakkında bilgi vernizi

57- Yahudiliğin en önemli dini bayramıdır. Kameri Tişri ayının 10. günüdür. (Roş ha-sana’dan 10 gün sonrası). Günahların kefaretini ödeyerek Tanrıyla tekrar barışma günüdür. Dua, tefekkür, muhasebe edilir. Bu günde Şabat yasaklarının tümü geçerlidir; yıkanmak yasak; Oruç tutulması farzdır. Sağlıklı her insan oruçla mükelleftir (Kızlar 12, erkekler 13 yaşından sonra) Arefe günü, mezarlar ziyaret edilir; dargınlar barışır bu günün en belirgin özelliği 25 saate yakın süren yeme-içme yasağıdır.

58- Pesah / Fısıh / Hamursuz / Mayasız bayramı hakkında bilgi vernizi

58- Yahudi bayramları arasında en eskisi sayılabilecek olanı Pesah’tır. Nisan ayının 15’inde 7 veya 8 gün boyunca kutlanmaktadır. İsrail de yaşayanlar için 1. ve 7. Günleridir. Pesah, İsrailoğullarının Mısırdan Çıkış ve kurtuluşlarını hatırlamak ve ilk defa bir millet olmanın şuurunu hissetmek için kutlanmaktadır. Bu gün, bir tür “Bağımsızlık Bayramı”dır. Pesah, Yahudilere, özgürlük yolunda hiçbir zaman ümitsitliğe kapılmamaları mesajını vermektedir

59- Şavuot / Haftalar / Hasat Bayramı hakkında bilgi veriniz

59- Pesahın ikinci gününden itibaren, tam yedi hafta (Pentakost, Ellinci gün) sonra kutlanır . Pesahın ardından gelen en eski Yahudi bayramlarındandır. Arpa hasadının sonunu ve buğdayın toplanma zamanını belirler. Buğday, en son biçilen tahıldır. Tanrıya “ilk ürün” (ilk meyve) den sunulur. Bu bayram aynı zamanda “Toranın Yahudilere veriliş zamanı” anısına da kutlanır.

60- Sukkot / Haymeler / Çardaklar Bayramı hakkına bilgi veriniz

60- Eski Ahitte sözü edilen üç büyük bayramdan biridir. Mısırdan çıkışın anısını ve çölde ilk defa yerleşik hayata geçişin simgesi olan çadırlarda kendi ürünlerini biçme anılarını tazelemek için kutlanır. Yom kippurdan 5 gün sonra kutlanır

61- Purim / Zarlar Bayramı hakkında bilgi veriniz.

61- Adar ayının 14 ve 15. günleri kutlanan bir neşe bayramıdır. Purim arefesinde Ester orucu tutulur. Talmudcu din adamları bu bayramın mutlaka kutlanmasını isterler. Ester sayesinde kurtuluş anısına kutlanır.

62- Hanuka / Işıklar Bayramı hakkında bilgi veriniz

62- Yahudilerin Helenlere karşı savaşa girişleri anısına, Tanrıya olan inancın neticesi olarak, ancak bir gün yetecek kandil yağının 8 gün boyunca yanması anısına.. kutlanır. Sekiz gün sürer. Her türlü iş yapılabilir. Sekiz mum yakılır.

63-yahudilerde ibadet hayatı nasıldır.

63- Yahudîler, ibadetlerini "sinagoglarda (kendileri "Bet ha Kneset"derler) yaparlar. Sinagoglarda Yahudilerin dinî ve millî sembollerinden biri olan yedi kollu şamdan bulunur. Onların diğer sembolü, Kral David'in mührü olarak kabul edilen iki üçgenden meydana gelmiş. Magen David denilen altı köşeli bir yıldızdır. İbadet esnasında en önemli an, Tevrat rulolarının bohçalar içerisinden çıkarılması ve haham tarafından okunmasıdır. Sinagog'da Yahudîler sesli bir şekilde Tevrat parçalarını okurlar. Okunan ilâhîler İbranîce'dir. Yahudîlerde ibadet, sadece sinagogda değil, evlerde de yapılır. Evlerde, giriş kapısının pervazında Mezuza denilen, uzun bir boru içine rulo halinde konmuş Tevrat'tan cümleler yazılı, mahfazalar asılıdır. Yahudîlikte ibadet, İslâm'da camideki huşu ve belirli bir disiplin içinde yapılan ibadete benzemez. İlâhîler, Yahudî ibadetinin esasını teşkil eder.

64- Yahudilikte dualar ve ilahiler nasıl yapılır?

64- ilâhî ve dualara Baruh'un ilâhisi ile Şema İsrael Duası en iyi örnektir. Yahudîler dinlerine bağlılığı ve imanlarını Şema İsrael Duası ile açıklarlar

65-yahudilikte  günlük ve haftalık ibadetler haça ayrılır?

65- Yahudilerde ibadet, günlük ve haftalık olmak üzere ikiye ayrılır. Günlük ibadet; sabah, öğle ve akşam yapılır. Haftalık ibadet, Cumartesi günü Singogda olur.

66-yahudilikte çocuklar nasıl eğitilir?

66- Çocuk sünnet edilince ailesi beşiğin etrafında toplanır, beşiğe bir Tevrat tomarı (bir müddet çocuğun başı üzerinde tutulur), mürekkep ve kalem konulur. Böylece çocuğun bir Tevrat hattatı olması dileği gösterilmiş olur. Tevrat'ı öğrenmesi ve koruması için dua edilir.

Yahudiler, çocuklara okula başlamadan önce en azından bir sabah, bir de akşam duası öğretirler. Okula törenle gidilir. Haham, bu konuda bir konuşma yaparak öğretimi başlatır. Çocuğa Sinagogda 6-7 yaşında dinî eğitim verilir.

67- Bar Mitzva nedir

67- Her erkek çocuk, oniki yaşını bir ay geçince, şeriatın oğlu anlamında "Bar Mitzva" adını alır. O, artık Yahudî şeriatına uymak zorundadır. Bu, bulûğ çağına erme anlamındadır.

68-yahudilikte evlenme nasıldır?

68- Yahudilikte evlenme, dinî bir hükümdür. Evlenme kuralları Talmud'da belirtilmiştir. Evlenmek isteyen çift, nikâh gününden önce nikâh muamelesini yerine getirecek hahamı ziyaret eder. Haham da onlara Yahudî Dininin evlilik konusundaki esaslarını anlatır. Bu konuda hahamlar çok geniş yetkilere sahiptir. Haham, yerine göre evliliğe izin vermeyebilir. Yahudilerde başka din mensuplarıyla evlenmek caiz değildir. Bununla beraber böyle bir evlenme olursa, doğacak çocuğun Yahudi Dini kurallarına göre yetiştirilmesi şart koşulur

69 evlilik işlemi nasıl gerçekleşir?

69- Yahudilikte evlenmeyi gerçekleştiren işlem nikâhtır. Nikâh, iki şahit önünde yapılır. Yahudi nikâhı, belirli bir paranın veya değerli bir şeyin verilmesi, bir belgenin imzalanması ve zifafla tamamlanır

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Yahudilerde ibadetin dayandığı en önemli unsur ilahi ve duadır; En önemli dua ve ilahi örneği aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

A. Şema-Alenu

B. Kadiş-Alel

C. Şema-Baruh

D. Şema-Kiduş

E. Hiç biri

2. Talmud’da kadınların lohusalıkta ölmelerinin üç sebebi sayılır. Aşağıdakilerden hangisi bu sebeplerden biridir?

A. Kocalarına itaatsiz olmaları

B. Sinagoga gitmemeleri

C. İyi yemek yapmamaları

D. Şabat kandillerini yakmada kusur etmeleri

E. Çocuklarına iyi anne olmamaları

3. Yahudilerde çocuklar için dini eğitim ne zaman başlar?

A. 12 yaşına ulaştıktan sonra

B. 6 yaşına ulaşınca ilk dini eğitimleri verilir

C. Hiç dini eğitim verilmez

D. Laik eğitim esastır

E. Hiç biri

4. Mezuza nedir?

A. Bir nevi takkedir, başa giyilir,

B. İbadet şalıdır, omuza alınır

C. Bir nevi muskadır, eve konur

D. Bir dua adıdır

E. Hiç biri

5. Haftalık İbadet günü Şabat Türkiyedeki Yahudiler için ne zaman başlar ne zaman biter?

A.Cuma akşamı başlar, Cumartesi Akşamı son bulur

B. Perşembe akşamı başlar, Cumartesi akşamı son bulur

C. Cumartesi Sabahı erkenden başlar, akşam biter

D. Türkiye’de Şabat yapılmaz

E. Hiç biri

Cevap Anahtarı: 1. C 2. D 3. B 4. C 5. B

                                 

                                                                                                  

     HZRLYN: ilhan HASAR