ilahiyat önlisans islam sanatları tarihi özet 1- 8

TÜM ÜNİTELERİN ÖZETLERİ VARDIR
1. ÜNİTE

*bir sanatı yapmak için geçerli bilgi ve hünere sahip olan kimseye sanatkar usta veya artist denir.
*Sanatın sözlük anlamı: el alışkanlığı ile yapılan

-ustalık.

-hünerle yapmak

-eser yaratmak

*plastik sanatlar: resim heykel ve mimarlıktır..

*zanaat, sınaat, sanaat kelimesinden bozulmuş insanların maddi ihtiyaçlarını karşılamak için el emeği ve becerisi ile yapılan ve sanat özelliği olmayan iş anlamında kullanılmıştır..

*sanat kelimesinin ilk dönemlerdeki tanımının içine giren sanat dalları mimarlık heykel ve resimdir.. 

2.ÜNİTE

*Hz.Muhammedin bütün faaliyetlerinin merkezi olan ve daha sonra genişletilen ve velid zamnında (712) avlu etrafında sütunlar ve düz çatı ile örtülü hale getirilen mescidi nebi ilk camilere örnek olmuştur.

*Emevi devri mimarisi ilk camileri..

-basra camii

-kufe camii

-amr camii

-sidi ukbe camii

*mescidi aksa:

-702 yılında halife Abdülmeliğe aittir Kudüstedir..

-780 yılında değişiklik geçirmiş ve haçlılar saray haline getirmiştir..

-Selahattin Eyyübi tarafından tekrar alınıp camiye çevrilmiştir..

*Şamdaki Emevi camii:

-halife I.velid zamanında 705-715 yılları arasında tamamlanmıştır..

-eskiden bulunan bir roma tapınağı ile bir bizans bazilikasının yerine inşa edilmiştir.

*işlem sanatının ilk anıtsal yapısı Abdülmelik tarafından 691 yılında Kudüs hareminde yaptırılmış olan Kubbetüs Sahradır..

*Emevi devri farklı mimari yapı ürdündeki kusayru amre dir..

*Abbasi devrinde en önemli mimari gelişme yeni samerra şehrinin kurulması olmuştur..

*yeni samerrada dünyanın en büyük camilerinden biri mütevvekiliye camii yaptırılmıştır. yaptıran halife mütevvekkildir..

*islam sanatı içinde bilinen ilk türbe kubbetüs suleybiyyedir..

*Abbasi devrinin en büyük saraylarından biri olan cevsaku l hakani samerrada halife mutasım tarafından türk beyi artık ebu l feth b.hakan için yaptırılmış fakat çok beğendiği için kendi kullanmıştır..

*damganda tarıhane camii ile isfahanın doğusundaki nayin cami iran sahasında Abbasi sanatını temsil eden 2 önemli eserdir..

*batı islam sanatının en önemli ürünlerinden biri endülüsteki I.Abdurrahmanın başlattığı kurtuba camiidir..

*ispanyada beni ahmer devletinin merkezi gırnatadır.. gırnata emirlerinden kalan en önemli yapı 14 y.y kalma elhamra sarayıdır..

*Mısırda ilk bağımsız müslüman türk devlerinin kurucusu tolunoğlu ahmed, kahireden 100 yıl kadar önce el katayi adını verdiği şehri kurmuştur..

*Mısırda 969 dan itibaren fatımilerin egemenliğine girmiştir.. mehdiye ve kahrevandan sonra kerpiç surlarla çevirdikleri kahireyi kurarak merkez yapmışlardır..

*Mısırda kitabesinde zaviye adı geçen el cüyuşi camii önemli bir yapıdır..

*Mısırdaki ilk türbeler seb abenat(yedi kızlar) adı ile tanınan türbelerdir..

*Suriyede medreseler selçuklu ve zengi geleneğine bağlıdır..

*karahanlılar devri mimarisinde kerpiç ve tuğlanın birlikte kullanıldığı buhara yakınındaki hazar camiidir..

*buharadaki yapıların çoğu arslan han tarafından yaptırılmıştır..

*geometrik kufi kitabelerin bulunduğu camii namazgah camiidir..

*erken tarihli islam türbelerinden ilki samerada kubbetü-s suleybiye ve buharada samanoğlu türbesidir..

*gazneliler en parlak dönemini sultan mahmud zamanında yaşamıştır..

*en önemli gazneli camii leşker-i bazar ulucamiidir..

*büyük selçukluların anıtsal cami mimarisindeki ilk örneği melikşah devrinde yaptırılmış isfahan mescid-i cumaadır..

*selçuklu mimarisinin iranda en önemli camilerinden biri zevvare cuma camiiisidir..

*büyük selçuklu mimarsinin şaheseri olan yapı merv deki sultan sencer türbesidir..

*büyük selçuklu kervansaraylarının en tanınmış olanı ribat-ı şeriftir..

*timurlu mimarisinin bütün ihtişamını yansıtan yapılar topluluğu şahı zinde ve semerkatta kusem b. abbasın türbesi etrafında oluşan yapılardır.. içindeki önemli yapı musa paşanın türbesidir..

*timurun gur-i mir adıyla bilinen türbeside önemli türbeler arasındadır..

*timurlar döneminde yaptırılan camiler uluğ bey in semerkant buhara medreseleridir.

*safevi devri mimarsinin en önemli örnekleri şah I.Abbas döneminden kalmadır..

*safevi devri mimarisinde mescidi şah islam mimarisinin en güzel eserlerinden kabul edilmektedir..

*safevi devri mimarisinde maderi şah medresesi ile erbilde şeyh şafi külliyesi önemli eseleri arasındadır..

*safevi devri mimarisinde 1600 tarihli Allahverdi han köprüsü ile puli hacu köprüsü bu devrin önemli su mimarisi eselerindendir..

*hint islam mimarisinde Delhi nin kut minarı şaheserlerden biri sayılır..

*hindistanda türk mimarisinde agrada tac mahal şah cihan tarafından yaptırılmış önemli bir eserdir..

*Mısırda türk memlükleri mimarisinde ilk orjinak eser baybars camiidir ve kahirededir..

*sultan baybars köprü, su makemi Abbasi halifelerinin tübelerini ve iskenderiyedeki kasrü l übeyr gibi önemli eserler yaptırmıştır..

*sultan baybars dönemminde zahiriyye medresesi yıkılmıştır..

*artuklu mimarisinde silvan ulucamii önemli bir yere sahiptir..

*mardin hatuniye medresesi en erken açık avlulu anadolu medresesi olarak önemli yere sahiptir..

*kubbetüs sahrenin islam mimarisi içindeki yeri ve önemi 681 yılında kudüste 2.bir hac yeri olarak yapılması..

*kuzey afrika ve ispanya ile mısırda islam mimarisinin ilk döneminde inşa edilmiş olup sivil mimaride o coğrafyayı etkileyen en önemli yapı kurtuba camiidir..

*karahanlı mimarisinde önceki araştırmaları birleştiren ve ileriki gelişmelere örnek olan cami ZEVVARE CUMA CAMİİ sidir..

*kaya daki tek tek kubbeli selçuklu mescidlerinin hazırlık mekanlarının son cemat yeri öncüleri olmaları özellikleri önemlidir.. 

3. ÜNİTE

*Osmanlılar mimari çalışmalarında bizanstan selçuklu ve beylik mimarisinden etkilenmiş faydalanmıştır..

*mimar sinanın hayatını ve yaptığı eseleri ?sai çelebi? tezkiretü?l beyan eserinden belirtmiştir..

*sultan ahmet camii mimarı sedefkar mehmet ağanın hayatını cafer ağa kaleme almıştır.eserin adıda risale-i mimarriyye?dir..

*hassa mimarları: devletin ve padişahtan başlayarak sultan ve vezirlerindiğer devlet adamlarının vakıfların inşaat işlerini yürütmekle sorumlu idiler..

*hassa mimarları ocağı XIX.yüzyıl ortalarına kadar devam etmiş ve II.Mahmutun devrinde şehreminlik

Ve mimarbaşılık hizmetleri birleştirilerek EBNİYE-İ HASSA MÜDÜRLÜĞÜ kurulmuştur.. daha sonrada bu kuruluş ticaret ve nafia nezaretine bağlanmştır..

*Osmanlı şehirlerinde ve kasabalarında cami merkez olmak üzere birbirine bağlı yapılar topluluğuna külliye(manzume) denir.. ana yollar üzerlerindekine ise menzil denir..

*içerikte sınırlı yapılar bulunan külliyelere örnek bursada yıldırım yeşil ve muradiye külliyeleridir..

*İstanbulda ilk yapılan külliye fatih külliyesidir mimarı Atik sinandır..

*Fatih külliyesinden 16 yıl sonra II.beyazid amasya edirne ve istanbulda 3 külliye inşa etmiştir.

Edirnedeki Beyazid külliyesindeki tımarhane önemlidir.. sultan II.beyazıdın türbesi istanbuldaki külliyesindedir..

*Osmanlı camiisinin asıl klasik çizgi kararlara ve kıvama varması edirne 3 şerefli camii ile ortaya çıkmıştır..

*asitane tekke zaviye ve dergahların en büyük merkezlerdir? büyük asitane örneği konya mevlevihanesidir..

*ilk osmanlı hastanesi bursa yıldırım darüşşifası istanbuldaki ilk hastane fatih külliyesinde idi? II.beyazidin edirnedeki darüşşifası daha çok akıl hastaları için kullanılmıştır..

*imaret:aş pişirilip dağıtılan yerlerdir.. tabhane ise misafir hanedir..

*hassa mimarları ocağında mimarbaşından sonra gelen en büyük rütbe SU NAZIRLIĞIDIR..

*istanbulda külliyenin en gelişmiş örneği kanuni sultan süleymanın süleymaniye külliyesidir..

*Osmanlı mimarisinde mimari dönemli 4 e ayrılır..

-bursa ve edirne dönemi 

-klasik dönem (*sinan öncesi klasik dönem, * m.sinan dönemi, * sinan sonrası klasik dönem)

-yabancı etkiler dönemi (*barok dönemi, ampir-art novvea)

-milli mimari dönemi- neo klasik

*Osmanlı mimarisinin cami tipolojisinde klasik çağa damgasını vuran tip BURSA VE EDİRNE DÖNEMİNDE ortaya çıkmıştır..

*Osmanlı mimarisinde ulucamii tipi daha çok BURSA VE EDİRNE DÖNEMİNDE görülür..

*Büyük programlı külliyelerin yapıldığı merkezi kubbe ve mekan ilişkisinin çözüme ulaşıldığı dönem SİNAN ÖNCESİ KLASİK DÖNEMDİR..

*Osmanlı devletinin her dönemde kanuni sultan süleyman ile zirvede olduğu dönem SİNAN DÖNEMİ İDİ

*Osmanlı mimarisinde büyük külliyeler sinan öncesi klasik dönemde görülmektedir..

*Osmanlı mimarisinde en büyük eserler mimar sinan döneminde görülür..

*BAROK DÖNEMİ akımı artık klasik osmanlı mimarisinin prensibinin bırakılarak yeni bir biçime dönüşüldüğünün en güçlü ifadelerinden biridir..

*türk ampir dönemi daha sade görünüşlü cephelerin ortaya çıkardığı dönemdir..

*Osmanlı mimarisinin özelliği SADELİĞİDİR.. 

3.ÜNİTE SORU CEVAP 

İslam sanat tarihi 3.ünite osmanlı mimarisi soru cevapları

1.Osmanlıların klasik çağın temellerini attıkları eser?

Bursa ve Edirne de uzun bir mimari tecrübeden sonra edirnedeki üç şerefeli camii.

2.Osmanlı mimarisinin klasik dönem özellikleri?

1. araziyi kullanmak 2.sadelik 3.malzeme kullanımı 4.ışık ve renk 5.proporsiyon-tenasüb

6.mukarnas ve silmeler 7. simetri

3.ehli hiref nedir*

Osmanlıda sanat zanaat grupları

4. tüm mimar esnafı kime bağlıydı?

Ssermimaranı hassa ?hassa mimarbaşı-

5.mimarlık eğitimini zorluğu hangi eserlerde anlatılır?

Sai çelebi ?in Tezkiretül bünyani(mimar sinanı anlatır)

Cafer ağanın risalei mimariye ( sulatan ahmed camiinin mimarı sedefkar Mehmet ağayı anlatır)

6.inşa edilecek camilerin plan ve krokilerine ne ad verilirdi?

Resim tasvir veya mimar karnamesi

7.hassa mimarlar ocağı ne zaman sonlanmış ve yerine ne gelmiş?

19. yy ın ortalarına kadar sürmüş sonra 2.mahmut zamanında enbiyei hassa müdürlüğü kurulmuştur.

8.daha sonra bu kuruluş nereye bağlanmıştır?

Ticaret ve nafia nezaretine

9.Osmanlı inşaatlarında kullanılan malzemeler nelerdir?

Taştuğlaahşap****l

10. süslemede neler kullanılmıştır?

Alçıtaşçini (kaşi)kalem işi

11.doğrudan sıva üzerine boya ve altınla yapılan bezeme işine ne ad verilir?

Kalem işi

12.külliye nedir?

Osmanlıda cami merkez olmak üzere birbirine bağlı yapılar topluluğu.

13.ana yollar üzerinde bulunan külliyelere ne ad verilir?

Menzil külliyeleri

14. muvakkithane nedir?

Namaz vakitlerini tespit eden muvakkitin bulunduğu küçük yapı.

15.küçük külliyeler hangi yapılardan müteşekkildir?

Camimedresimaret- tabhanehama ve türbe

16. küçük külliye örnekleri?

Bursada yıldırımyeşilMuradiye

17.ilk çok programlı külliye hangi eserdir?

İstanbuldaki FATİH külliyesi

18.fatih külliyesinin mimarı kimdir?

Atik Sinan

19) .2. beyazıdın külliyeleri nelerdir?

Fatih külliyesinden 16 yıl sonra 3 külliye yaptırmıştır.bunlar;İstanbulAmasya ve edirnededir.

20. 2.beyazıdın tımarhanesi de olan külliyesi hangisidir?

Edirne deki beyazıd külliyesi

21. 2. beyazıdın türbesi hangi külliyesindedir?

İstanbuldaki külliyesinde

22. süleymaniyye külliyesini hangi sultan yaptırmıştır?

Kanuni sultan Süleyman

23.mimar sinanın ustalık eserim dediği esre hangi eserdir?

Süleymaniye

24.süleymaniye külliyesinde kimlerin türbesi vardır?

Mimzr Sinan *. kanuni sultan Süleyman * Hürrem sultan

25.şehzadebaşındaki küliiye kimin için yapılmıştır?

Kanuni sevgili oğlu şehzade mehmed için yaptırmıştır.

26.üsküdar atik valide külliyesi hangi devirdendir?

İstanbulda Sinan devrinde yapılan serlendendir.

27.selimiye külliyesinin özellikleri?

*daha dar bir programa sahiptir * merkezde dünyanın en başarılı mimari örneği olan Selimiye camii vardır.* 2 medresemektep ve darulkurradan oluşur.

28.sultan ahmed külliyesinin mimarı?

Sedefkar mehmet ağa

29.ulu camii tipi hangi gelenekte görülür*

Bursa ve Edirne geleneği

30.iki minare ve iki şerefe yaptırabilme ayrıcalığı kime aittir?

Sadece sultanlara.

31.Osmanlı camilerinde dış dünyayla ilişki nasıl sağlanmıştır?

Neredeyse zemine kadar inen alt sıra pencereler ve 2.-3. sıra pencerelerdeki renkli camlar

32. çok büyük merkezli tekkelere ne ad verilir?

Asitane

33.büyük asitane örnekleri?

Konya mevlevihanesi * İstanbul Mevlana kapıdaki Mevlevihane*seyyidgaziMakedonya- kalkandelendeki Bektaşi tekkesi

34.şahide nedir?

Kabir taşı.taş işleme sanatının en güzel örnekleri.

35.Osmanlı medreselerinin yapı özellikleri nelerdir?

* kapalı avlulu Selçuklu medreselerinin açık avlulu hale dönüştürülmüş halidir.* üstü açık önü açık veya kapalı ve 8 kenarlı çeşitleri de vardır.

36.medreselerin ortak özelliği nedir?

Öğrenci odalarının yanında dershane bulunması.

37.ikinci katıda medrese olan camii hangisidir?

Bursa murat hüdavendigar camii.

38. uygulamalı hastane birimi olan medreselere örnek?

Edirne 2. beyazıd külliyesindeki Bimarhane ? akıl hastanesi * Süleymaniye tıp medresesi ve darüşşifası

39.sıbyan mektepleri kaç bölümden oluşur?

Ocaklı ve dolaplı olan kışlık (şitaiye ) ve etrafı açıkyazlıkhavadar yazlık(sayfiye)olarak 2 bölümdeür.

40.ilk Osmanlı hastanesi?

Bursa yıldırım darüşşifası

41. istanbuldaki ilk hastane?

Fatih külliyesindeki hastane.

42.tabhane nedir?

Misafirhane

43.Osmanlı su yapıları nelerdir?

Hamam-kaplıca-ılıca-su bendleri-kemerler-çeşme-şadırvan-sebiller.

44.hassa mimarları ocağında mimarbaşından sonra gelen rütbe hangisidir?

Su nazırlığı

45.hamamlar kaç ana unsurdan oluşur?

* camekan veya soğukluk * ılıklık *sıcaklık *külhan ve sıcak su haznesi

46.su kemerlerinden mühendislik ve mimarlık harikası olan eser?

Moğlova kemeri

47. Şadırvanın en güzel örneği ?

Ayasofya şadırvanı

48.kıymetli malların saklandığıve satıldığı yapılar nedir?

Bedesten

49.bedestenlar şehirlerde kaç tanedir?

Her şehirde 1 tane bulunuryalnızca istanbulda fatih 2 tane yaptırmıştır.

50.istanbuldaki en eski han ?

Fatih devrinde yapılan kürkçü hanı

51.en belirgin kervansaray örneği?

Sultan Süleyman kervansarayı

52.mostar köprüsünün mimarı?

Mimar hayrettin

53.mimar sinanın bilinen 8 köprüsünün en meşhurları ?

Sultan süleymanın Büyükçekmece deki köprüsü

*Sokullu Mehmet paşanın drina suyu üzerindeki vişegrad köprüsüdür.

54.evliya çelebi istanbulda kaç sary olduğunu söyler? 

Elliüç hanedan ve vezir sarayı

55.lk Osmanlı sarayı?

Bursada kaleiçinde ikincisi ise dimetokada

56.istanbuldaki ilk saray?

Fatih tarafından İstanbul üniversitesinin yerindeki ?eski saray?

57.daha çok hanım sultanların kullandığı saray?

Üsküdar sarayı

58.vezir saraylarının en ednası hangisidir ve şimdi ne olarak kullanılmaktadır?

İbrahim paşa sarayıdır.şimdi türk ve İslam eserleri müzesidir.

59.dolmabahçe sarayını kim yaptırmıştır?

19.yy da abdülmecid

60.günümüze ulaşan en eski yalı?

Kandillide amca Hüseyin yalısı

61.Osmanlı mimarisi üslup ve karakter olarak kaça ayrılır?

Dört döneme ayrılır:*1.bursa ve Edirne dönemi ( 1299-1447)

*2.klasik dönem(1447-1700) ( 1.sinan öncesi 2.sinan dönemi*Sinan sonrası)

*3.Yabancı etkilerdönemi(1700-1890)(1.barok dönemi 2.ampir ? art nouvea

*4.milli mimarlık dönemi ( 1890-1930)

62.tek veya iki kubbeli merkezi camilerin ilk örneği?

Orhan camii ve edirnede klasik çağın habercisi üç şerefeli camii

63.sinan öncesi dönemi mimarları?

*atik Sinan * mimar ayas * Yakup şahb.sultan şah *acem ali*hayrettin*kemaleddin

64.mimar sinanın ilk büyük külliyesi?

Kalfalık eseri olan şehzadecamii

65.sinanın çırakları kimlerdir?

*Davut ağa*dalgıç Mehmet ağa*sedefkar Mehmet ağa

66.sinan sonrası döneminin eserleri?

* yeni camii * yeni valide camii

67.barok döneminin en önemli eseri?

Nuruosmaniye külliyesi

68.barok dönemi eserleri?

Yeni fatih camii*laleli külliyesi*ayazma camisi *Mustafa paşa köşkü *Selimiye kışlası

69.barok döneminin önemli mimarları?

Kayserili Mehmet ağa * mehmet Tahir ağa

70.türk ampir dönemi eserleri?

Nusretiye* 3. selimin yaptırdığı Selimiye*hırkai şerif * Dolmabahçe ve Ortaköy camileri

* 2. Mahmut türbesi *Dolmabahçe ve beylerbeyi sarayı

71.ampir devrinin mimarları?

Mehmet emin ağa * abdülhalim efendi *balyan ailesi

72.türk ampir üslubunun özellikleri nelerdir?

Sade görünüşlü cepheleri vardır.barok unsurları da vardır yapılarda.antik çağ sanatından alınan biçim ve moifler yer alır.

73..milli mimari devrinin mimarları?

* mimar Vedat * mimar kemaleddin * mimar muzaffer *mimar Talat 

 4. ÜNİTE 

*hattatlara verilen en eski isimler katip, muharrir, verraktır.

*islamın doğuşunda meşk ve cezm adıyla 2 ayrı forumda yazı bilinmekteydi.

*Hz.peygamber mescidi nebevinin suffe denilen bölümünde ashabına bizzat ders vermiş okuma ve yazma yaygınlaştırılmış ve kurumsallaştırılmıştır..

*geometrik yazı farklı dönemlerde en fazla işlendiği bölgeye nispetle mekki medeni ve son olarak kufi adını almıştır..

*geometrik yazı taş üzerinde meşk hattı ise devlet kurumlarında günlük işlerde ve mektuplarda kullanılmıştır..

*peygamberin vefatından önce yazıya geçirilmiş ezberlenmiş olan ayet ve surelerin 2 kapak arasında toplanıp güvence altına alınması Hz.ebubekir zamanında olmuştur..

*Hz.osman devrinde zeyd b. sabitin başkanlığında mekki medeni hatla siyaha yakın koyu renkkle mushaflar parşömen (deri )üzerine yazılmıştır..

*Hz.osman kuran sayfalarını çoğaltarak kitap haline getirmiştir.

*hüsn-i hatla yazan Emeviler devrindeki ilk celi yazı hattatı halid b. ebü l heyyacdır..

*Emevi sarayında ücretle çalışan ve mushaf yazan malik b. dinarda adı geçen önemli hattatlardandır..

*Emevi devrinde yetişen ilk büyük yazı ıslahatçısı Kutbe el- muharrir dir..

*arap hattının aslı fenike yazısına dayanan onun daha gelişmiş şekli olan nabati yazıya bağlanır..

*mevzun ve asli harfler Emevilerin son abbasilerin ilk zamanlarında I.ve II.yüzyılda ortaya çıkmıştır..

*arap alfabesindeki imla problemiyle ilgili ilk ciddi çalışmayı yapan ebü l esved ed düelidir..

*dönem olarak ise abdülmelik b. mervan zamanıydı..

*arap alfabesi ve imlasında en önemli ıslahatı yaparak bugünkü harekeleme usulünü ortaya koyan halil b. ahmeddir..

*Abbasiler zamanında dahhak adlı bir hattat kutbenin yapılarını daha da güzelleştirmiştir..

*11 yazının kurallarını koyan mem un un güçlü saray hattatı ahvel el muharrirdir..

*Abbasi döneminin 2 büyük hat üstadı abbasi veziri ibn mukle ve kardeşi ebü abdullah el hasandır..

*ibn mukle aklamı sitte belirlenmesinde ilk önemli reformları yapmıştır..

*ibnül bevvab aklamı sittede tespit ettiği estetik kaideleri daha ince geometrik nispetlere bağlamış 2.büyük hattatır..

*ibnül bevvabtan sonra aklamı sitteyi farklı biçimde ortaya koyan sanatkar yakut el müsta sımdır..

*aklamı sitte diye bilinen islami yazıları gelişme sırasına ve gruplarına göre tevki-rika, muhakkık, reyhani, sülüs, nesih yazılarıdır..

*küfi islam doğuşundan itibaren mushaf yazımında kullanılan kitabe ve tezyinatında kullanılan celi şekline verilen isimdir..

*kufi uslupları:

-cahiliye dönemi kufisi (cezm)

-asrı saadet kufisi(mekki, medeni)

-celi küfi

-tezyini ve çiçekli kufi

-örgülü kufi

-ma kır, bannai, satanci

*tevki-rika:hat sanatında sultanlara ait büyün belgelerin yazıldığı yazı çeşididir.

*celi yazı her yazının tabii büyüklüğünden daha iri yazılara verilen addır..

*sultan mehmed zamanında aylıklı sanatkarların çalıştığı ehl-i hiref adı verilen bir teşkilatın varlığı bilinmektedir..

*Osmanlı hat ekölünün temeli büyük ölçüde amasyada atılmıştır..

*hilye-i şerif düzenleyen ilk hattat hafız osmandır..

*ta lik istanbulun fethinden sonra osmanlı meşihat dairesi ve ilmiyye sınıfının resmi yazısı olmuştur..

*divani yazı tevki ve ta lik hususiyetleri taşır..

*Osmanlı padişahlarına ait en eski tuğra örneği sultan orhan tuğrasıdır..

*Osmanlı 2 rik a uslubu geliştirilmiştir..

-babıali memuralrından mümtaz efendinin eski rikası (babıali rikası)

-izzet efendi uslubu..

*Osmanlı ta lik ekolünün kurucusu yesarizade izzet efendidir.. en güçlü üstatları sami efendi ve talebeleridir..

*Hz.osman devrinde çoğalan mushaflar MEDENİ hatla yazılmıştır..

*mevzun ve asli hatlar müsenna yazı tarzından geliştiği kabul edilmiştir..

*hat sanatında birbirini takip eden ve aklamı sittenin doğmasında ve gelişmesinde rol oynayan üç üstad

-ibn mukle, ibnül bevuda, yakut el müta sım..

*Osmanlılarda mimari ve levhalardan celi şekli en çok kullanılan yazı türü sülüstür..

*Osmanlı türk ta lik ekolünün kurucusu YESARİZADE MUSTAFA İZZET tir.. 

5. ÜNİTE Tezhip sanatı soruları:

1.bilinen en eski tezhip örneği nedir?

Makasidül elhan

2.tezhip hangi padişah zamanında çok gelişme göstermiştir?

Fatih sultan Mehmet

3.en parlak devri hangi yüzyıllardır?

15.-16.yy

4.gerileme devri hangi devirdir?

19.yy

5.tezhibi tekrar eski güzelliğine kavuşturan sanatçılar?

Necmettin okyay.Feyzullah dayıdil Süheyl ünver Muhsin demironat rikkat kunt

6.tezhibin başlıca aleti nedir?

kılkalem

7.motiflerin dış sınır kısmına çizilen çizgilere ne denir?

tahrir

8.tezhibin yapıldığı kağıt nasıl olmalıdır?

Uçuk renkli ve aharlı

9.üsluplaştırma nedir?

Sanatçının kendi zevk ve görüşlerini katarak motifi çizmesi

10.bitki kaynaklı motifler?

Hatayi ; yaprak penç goncagül hatayi

11.yaprak motifinin vazifesi?

Farklı çizgi değerleriyle motife hareket katar

12.penç nedir?

Bir çiçeğin kuşbakışı görüntüsünün üsluplaştırılması

13.hatayi ve goncagül nedir?

Çiçeğin dikine kesitinin üsluplaştırılması

14.üsluplaştırılmayan çiçeklere ne ad verilir şükufe

15.hayvan motifleri?

A)efsanevi hayvanlar (ejder simurg ki?lin)- B)üsluplaştırılmış hayvanlar(aslan pars tavşan 

16.hayvan motifleri daha çok hangi dönemde görülür?

Orta Asya ve Selçuklu minyatürleri ve Türk bezemeleri

17.çintamani motifin özelliği?

Sembolik düşünce mahsulüdür.2si altta 1i üstte 3 yuvarlak ve 2 dalgalı çizgiden oluşur.

18.güç kuvvet ve saltanat motifi hangisidir?

çintemani

19.münhani ve ruminin en belirgin özelliği?

Nüans verilmeden çizilmesi

20.taş işçiliğine en uygun motif? rumi

21.temel sanat anlayışı çizimi hangi şekildir?

helezon

22.helezonda bitki ve hayvan kaynaklı motifler bir arada olur mu?

Olmaz.aynı desende kullanılmak isteniyorsa ayrı bir helezon çizilir.

23.nihayetsiz genişleme özelliği olan desenler?

Ulama (report)

24.klasik tezhipte en çok kullanılan tarz?

Zemini boyalı klasik tezhip

25.zemini boyalı klasik tezhibin başarısı nerden anlaşılır?

1-tahrirlerin inceliği 2)zemin rengi dalgasız olmalı 

3)sap helezonları aynı kalınlıkta 4) altının güzel parlaması

26.zerenderzerin anlamı nedir?

Altın içinde altın

27.halkari nasıl yapılır?nasıl daha zengin gösterilir?

Sulu altınla gölge verilip koyu altınla tahrirlenerek ?farklı renkte altın kullanaılarak

28.halkari deseninin zor tarafı nedir?

Motiflere verilen gölgenin derecesinin desenin her yerinde aynen korunması

29.zerşikaf nedir?

Boya ile altının halkaride beraber kullanılması

30.lal mürekkebinin üstüne boya sürülmesiyle yapılan desen?

Foyalı halkari

31.zahriye tezhibi nerede kullanılır?

Esas metnin başladığı ilk sayfanın arkasındaki sayfada

32.metnin başladığı tezhipli sayfaya ne denir?

Serlevha veya dibace

33.ünvan tezhibi nedir?

Tezhipli kısım metnin başladığı ilk sağ sayfada ve sadece yazının üstündeyse buna unvan tezhibi denir

34.durak çeşitleri nelerdir?

Şeşhane(altıgen) mücevher(geçmeli) helezon pençhan e

35.hattat imzası hangi bölümdedir?

hatime

36.ferman?ı diğer eserlerden ayıran özellik?

Yazılı alanın çerçeve içine alınmamasıdır.

37.hilyeleri ilk kim tertib etmiştir?

Hafız osman

38.timur devrinin sanatçıları?

Hacı ali et tebrizi Hüseyin baykara 

39.timur devri hangi renk ve deseni kullanır?

Altın ağırlıklı bedahşi laciverdi kırmızı siyah.motif;münhani

40.en eski mesnevi sanatçısı?

Muhlis b.abdullah el-Hindi

41.osmanlı tezhip uslubunun temelleri ne zaman atılmıştır?

Beylikler devri tezhibinde

42.şahnamei firdevsi hangi devrin eseridir?

akkoyunlu

43.karakoyunlular dönemi eseri?

Divan-ı Katip

44.iri ve detaylı hatayi motifi hangi üsluptadır?

Baba Nakkaş üslubu

45.sazyolu üslubunu kim bulmuş?

Tebrizli şahkulu

46.sazyolunun en önemli özelliği?

Zengin yaprak ve hatayi motiflerinin yanında hayvan motifleri kullanılması

47.sazyolu üslubun diğer en belirgin özelliği? 

Aharlı kağıt üzerine sadece altın ve is mürekkebiyle yapılır

48.sazyolunun sanatkarları?

Tebrizli şahkulu ve Tebrizli veli can.

49. peri figürleri hangi üsluptadır?

sazyolu

50.kara memi üslubunun eseri?

Muhibbi divanı 

51.ali üsküdari hangi tekniği kullanmış?

rugani

52.atayolu üslubunu kim bulmuş?

Hezargradizade ahmed Ataullah 

53.rokokoyu Osmanlıya uyduran?

Rokoko üslubunu Osmanlı Türk zevkiyle yoğuran Hezargradizade ahmed ataullah

54.pesend üslubunu 20.y.y da uygulayan?Muhsin demironat

55.memluk devri kahiredeki Kuranı Kerim?i yazan?

İbrahim el Amidi

56.safevi devrinin meşhur sanatkarları?

Abdullah şirazi ve Hasan-ı Bağdadi en meşhurlarıdır..ruzbihan müzehhip nakkaş bihzad ibrihimi sadedin müzehhib

6.ÜNİTE MİNYATÜR1.minyatür sanatını yapan kişi?

Musavvir- nakkaş

2.islam dünyasında sistemli el yazmasıüretimi kiminle başlar?

Abbasi halifesi me?mun

3.İslam minyatürlerinin asıl etkileyen düşünce nedir?

Maniheizm

4.İlk Türk minyatür üslubu hangi yy ?

11. ? 12. yy Selçuklu minyatür üslubu

5.günümüze ulaşan en eski minyatür örneklerin isimleri?

Artuklu kitabül haşaiş ve kitabüt tiryak

6. Anadolu Selçuklu dönemi minyatür örneği?

Varka ve Gülşah adlı mesnevide yer alır

7. varka ve Gülşah ?da hangi teknik kullanılmış?

Minai tekniği Selçuklunun en olgun örneğidir

8.Uzakdoğu ve Çin sanatının etkisiyle ortaya çıkan tarzın eserleri?

İbni buhtuşi? ni Meafiul Hayevan ve de Biruni? nin El asarul bakıyye

9.ilhanlı üslubu devletin yıkılmasından sonra hagi eserlerle devam etmiş?

Ahmed Musanın Miracname Kelile ve Dimne Şahname

10.islam minyatürlerinin en önemli eserleri hangi dönemdedir?

Timurlular dönemi

11. 14. -15. yy karakoyun ve akkoyunlular dönemi üslubuna ne ad verilir?

Türkmen üslubu

12.Karakoyunlu figürlerinin özlelikleri?

İri başlı ve tıknaz.Tabiat kayalık bir ufuk hattındadır sade manzara açık renkler.

13. Karakoyunlu eserleri?

Feridüddin attar?ı Mantıküt tayr?ı ve Nizamin Hamse?si

14.Safevilerin eserleri?

Sadi Şirazi?nin Külliyat ve Firdevsi?nin Şehname

15.Erken Osmanlı minyatürü eserleri?

Dilsuzname Külliyatı katibi Ahmedi iskendernamesi

16.Türkmen üslubu ve batı hristiyan sanatının kaynaştığı eser?

Kelile ve dimne emir husrevi dııhlevi?nin Hamse

17. Türkmen ve batı hristiyan kaynaşmasının olduğu 2. beyazıd dönemine ait ilginç eser?

Bursalı uzun firdevsi?nin Hz.Süleymanı anlattığı Süleymanname

18.Sultan 2. beyazıd devrini anlatan resimli manzum eser?

Şehnamei Melik Ümmi

19.dönemin tarihi konulu tek eseri olan bu eser kim tarafından resimlendirilmiştir?

Abdullah nakkaş

20.Osmanlı minyatür sanatı hangi sultanlar devrinde özgün üslubuna doğru yol almıştır?

Yavuz s. Selim ve Kanuni s. Süleyman

21.osmanlı minyatürlerin belirgin özellikleri?

*iri sarıklı zayıf yapılı figürler * çiçek kümeleri * yeşil yapraklar * serviye benzer tepesi kıvrık ağaçlar

22. Kanuni döneminin nakkaşı?

Matrakçı Nasuh

23. eserleri?

tarihi sultan beyazıd mecmuai Menazil süleymanname

24. İstanbul tasviri hangi eserin başında yer alır?

Mecmuai menazil

25. Osmanlı padişahlarının manzum tarihleini resmeden eserlere ne ad verilir?

Şehname

26.şehname eserlerine öncülük eden eser?

Şehnameci arif fethullah Çelebinin Tarihi osmanı ali eserinin 5. cildiolan Süleymanname- 5 ayrı nakkaş minyatürlerini yapmıştır.

27.Kanuni döneminin portre sanatçısı?

Nigari mahlasıyla da bilinen Haydar reis

28. Osmanlı klasik tasvir üslubu ne zaman başlar ve sanatçısı kimdir?

16. yy.?ın 2. yarısı - Nakkaş Osman

29. nakkaş osman?ın kişisel üslubuyla resimlendirdiği eseri?

Nüzhetül esrar-ı ahbar der seferi sigetvar- Kanuni?nin Macaristan seferi ve zigetvardaki vefatını anlatır.

30.Sünnet düğünlerini anlatan eserlere ne ad verilir?

Surname

31.ilk kez hangi sultan devrinde yapılmıştır?

3. murat

32.Nakkaş osmanın eserleri?

Zafername Şehnamei selim han şehnamei murad hünername 1 ? 2 ve genel İslam tarihi türündeki zübdetüd tevarih sürnamei hümayun 

33. Osmanlı padişahlarının dizi halinde portrelerinin yer aldığı eser?

Şemailname veya Kıyafetül insaniye fi şemailül osmaniyye

34.eseri kim yazmış kim resimlendirmiştir?

Seyyid lokman yazıp nakkaş Osman ve diğer nüshayı da nakkaş ali resmetmiştir.

35.doğuya yapılan seferleri anlatan eserlere ne ad verilir?

Gavazatname

36. bu türe örnek eserler?

Nusretname kitabı gencinei fethi gence şecaatname tarihi fethi yemen.

37.safevi kazvin üslubunun etkileri görülen eser?

Mustafa ali nin nusretnamesi

38.Safevi kazvin üslubunun özellikleri?

*resim çerçevesini aşan doğa kesitleri * yuvarlak ince uzun yüzlü figürler * dikey hatlar

39.Siyeri nebi kim tarafından resimlenmiştir?

Nakkaş hasan yönetiminde nakkaşlar ekibi ve nakkaş Osman

40. nakkaş hasanın eser özellikleri nelerdir?

* canlı renkler * figürler kalın siyah kaşlı tombul çehreli * dairesel kompozisyonlar

41.osmanlı eyalet üslubu nedir?

Bağdatta hazırlanan tasavvuf ve peygamberler tarihi konulu el yazmalarının safevi minyatür okulunun etkilerini de taşıyan canlı renkli abartılı ifadeli resim uslubudur.

42.osmanlı eyalet üslubunun eseri?

Camius siyer

43.Murakka hangi sultan devrinde öem kazanmıştır?

sultan 1 . ahmed

44. murakka nedir?

Tek yaprak resim ve minyatürülerin belli bir düzene göre içine yerleştirildiği el yazması formatındaki albümler.

45.murakkaya örnek?

Kalender paşa tarfından yapılan 1 . ahmed albümü

46.1. Ahmet döneminin tarihi konulu tek eseri nedir?

Hoca sadedinin tacüt tevarih

47. Osmanlı minyatür üslubundan ayrılma kimle başlar?

Nakşi

48. nakşiin figür özellikleri?

* figürlerin başları ve sarıkları vücutlarına oranla çok iri * yan ve arkadan tasvir edilenlerde vücutlar çarpık * deforme edilmiş figürlerle resme mizah katmıştır.

49.Batılılaşma dönemi Osmanlı tasvir üslubunun ilk eseri?

Levni?nin Kebir musavver silsilenamesi

8. ÜNİTE TÜRK ÇİNİ SANATI*Kelime anlamı Çine ait demek olan çini, günümüzde pişmiştopraktan yapılan sırlı duvar kaplamalarına verilen bir addır. Eski kaynaklardabuna ?? sırça?? veya ??kaşi?? denmiştir.
*Bir veya birden fazla ****lin ****l olmayan elementlerle birleştirilerek pişirilmesisonucu oluşan inorganik bileşiğe seramik denir.
*Tümü killi topraktan yapılan veya yüksek oranda kil ihtiva eden hammaddelerden üretilmiş, yüzeyi parlakça ve en sert seramik grubuna ?? porselen??adı verilir. Eski kaynaklarda fağfur denir.
*Pişmiş topraktan çanak çömlek yapma sanatının Asurlular zamanına kadaruzadığı bilinir.
*Uygurlular, karahanlılar, gazneliler pişmiş toprağı ve çini sanatınıkitabelerde ve binalarda yapı malzemesi olarak kullanmışlardır
*seramik sanatı islam öncesi türk topluluklarından Göktürkler ve Kırgızlardagörülür
*Bizanslılar mimari süslemede çiniyi tercih etmeyip mozaiği tercih etmişlerdir
*Pişmiş topraktan yapılan duvar kaplamalarına kaşi denilir.
*Mimari yüzeyde günümüze kadar ulaşan çini kullanımı ilk olarak Kayrevandaki Sidi Ukbe Camii?nin mihrabında görülmektedir.

*karahanlılar döneminde XI. yüzyılda tek renkli çiniler kullanılmıştır günümüzeancak özkentte bulunan ve XII. Yüzyılın örnekleri sınırlı sayıda ulaşmıştır
*büyük selçuklular döneminde gelişen çini geleneği ilhanlılar zamanındadaha da hız kazanmıştır firuzenin yanı sıra siyah, beyaz ve kobalt mavisi dekullanılmıştır
*Edirne Şah Melek Camiinden sonra İstanbul da Fatih Sultan Mehmet in ÇiniliKöşkü ve Mahmud Paşa Türbesi çini mozaik sanatının Osmanlıda sondefa görüldüğü yapılardır.
*Türk Çini sanatının da bu tekniğin en son görüldüğü yer Hürrem SultanTürbesidir.
*anadoluda en eski çini eserleri
-siirt ulucamii ve minaresi
-divriği kale camiinin taç kapısı
-konya II. Kılıçarslan türbesi
*nizameddin yağıbasanın tokatta 1164?ten önce yaptırdığı çukur medrese selçukludevrinin çini kullanılan en eski yapısıdır
İZNİK ÇİNİSİ VE AŞAMALARI
*Osmanlı döneminin en önemli çini üretim merkezi İzniktir.
*Türk çini sanatının zirvesine ilk defa İstanbul Süleymaniye Camiinde görülenhafif kabarık mercan kırmızısı renginin kullanıldığı, İznikkaşileriyle ulaşılmıştır.
*sultan ahmed camii türk çini sanatının en parlak döneminin sonlarınaait en çok örneğin bi arada bulunduğu son büyük yapıdır
*Osmanlılar tarafından İznikte meydana getirilen ilk seramikler kırmızıhamurlu ve tek renkli sırla yapılmış olup bunlara birinci dönem İznikçinileri denmektedir.
* Yakın zamana kadar Milette te üretildiği düşünülerek Milet işi denenbazı kırmızı hamurlu çinilerinde yapılan kazı ve araştırmalar sonucunda XIV.yüzyılın 2. Yarısından XV. yüzyılın başlarına kadar tarihlenen ikinci dönemİznik çinileri olduğu anlaşılmıştır.
*İznik seramiklerinin üçüncü devresinde Selçuklu seramiğinden bazıetkiler taşıyan tek veya iki renkli motiflerle işlenmiş basitçe bir teknikkullanılarak ileri düzeydeki İznik çini sanatının parlak devresihazırlanmıştır.
*Dördüncü dönem İznik çini ve seramikleri Milet işi adlandırılmasındaolduğu gibi, yine Şamda üretildiği için Şam işi adı verilen mavibeyaz çini grubunu oluşturur.
*İznik atölyelerinin büyük bir teknik zaferi olan hafif kabarıkça parlak mercankırmızısının kullanıldığı çiniler beşinci ve en son aşamayıgösterir ki bu renk klasik devir Osmanlı çini sanatının öne çıkan ayrıcavasfı olmuştur.
*Osmanlı çinicilik sanatı tarihteki en yüksek seviyesine XVI.yüzyılın ikinci yarısında erişmiştir. Türk çini sanatının klasik devriolarak kabul ettiğimiz bu dönem, Silivrikapı daki İbrahim Paşa Camiinin çinileriylebaşlar.
*Klasik üsluptaki İznik çinisi son sözünü 1600 tarihli Sultan III.Murat türbesiyle söylemiştir.
*Osmanlının son devir çinilerine en güzel örnek Hafız Emin Ustanınelinden çıkan Eyüp teki Sultan Reşat Türbesi çinileridir.
Klasik tarzda sır altı çini yapımının safhaları:
-birinci aşama hamurun hazırlanıp şekillenmesi
-ikinci aşamada levha veya şekil verilmiş parçalar 1200-1300 derecedefırınlanarak ilk pişirme geçekleşir
-üçüncü aşamada pişirilmiş parçalar üzerine nakışlar fırça ile işlenirsonra sıralama işlemi yapılır
-son aşamada tekrar fırınlanır işlem tamamlanır
*XVII yüzyılda yaygınlaşan Kabe tasvirli çini levhalar usta kitabesibulundurmaları açısından önem arz etmektedirler.
*XVIII. yüzyıldan günümüze ülkemizin çini ihtiyacını Kütahya merkezli çiniatölyeleri karşılamaktadır.
*Kütahyanın başarısını gösteren yapı çinili camiidir

Çini ve seramik yapımında kullanılan malzemeler: Hamur ? Boya ? Sır
Sır: seramik hamurunun üzerine sürülen pişince eriyerek hamurun üzerinikaplayan ve ona cam ve camsı görünüm kazandıran, koruyucu ince şeffaf tabakayasır denir.
ÇİNİ TEKNİKLER:
1-Renkli sır tuğla: İnşa malzemesi olarak kullanılan tuğlaların bir yüzüşeffaf renksiz veya renkli sıra batırılarak pişirilmek suretiyle binacephelerinde ışıltılı bir satı elde edilmiştir.
*Hindistan çevresinde XIII. Yüzyıldan itibaren renkli sır tuğla kullanılmıştır
*Delhi Sultanlığı ve Babürler döneminde renkli sırlı tuğlaüretiminin en önemli merkezi Mültan şehridir.

2-Düz çini (kaşi) ve çini mozaik (kaşigeri): bu teknik XIII. yüzyıldaAnadolu Selçuklu çini sanatına kişiliğini kazandırmıştır.
*Anadolu Selçukluları nın büyük sultanı Alaeddin Keykubad tarafındanyaptırılan Kubadabad sarayı, zengin figürlü çinilere bezenmiştir.
*kubadabad sarayı türk oturuşu adı verilen figürlerin olduğu yapı

3-Perdahlı çini(luster): Batı kaynaklarından Luster tekniğiolarak bilinen perdahlı çini ilk olarak Samerrada ortaya çıkmıştır.
*Daha çok sivil yapılarda veya kap kacak yapımında kullanılmıştır.
*Perdahlı çinilerin en erken tarihli örneklerine Abbasiler devrindeIX. yüzyılda Samerra da rastlanmıştır. bu çiniler sarımtırak beyazrenkli, iri gözenekli hamurdan yapılmıştır
*çini üzerinde madeni pırıltılar elde etmek için yararlanılan bir sır üstüuygulamasıdır
*samerrada levha halinde çini üretimi yapılmıştır
*bu teknik Suriye ırak iran ve Anadolu coğrafyasında yaygınlık kazanmıştır
*Mısır coğrafyasında Fatımi hakimiyetinin sona ermesiyle irana yönelensanatkarlar rey, cürcan, kaşan ve sava da perdahlı çini üretimine canlılıkkazandırmışlar

4-Mertabani(seladon): Batılı kaynakların Selehaddin i Eyüzlibi yenisbetle ?? seladon ?? adını verdikleri bu teknik duvar kaplama çinilerindedeğil evani yapımında kullanılır.
* Bu değerli çanak çömlek türünün zehirli yiyeceklere karşı duyarlı olduğusöylenir
*evani daha çok yeşilimtırak rengiyle tanınır

5-Sır üstü tekniği: desenler önceden sürülmüş sırlı tabakayla kaynaşarakzemine yerleşir.

6-Sır altı tekniği: En yaygın çini tekniğidir. sır altı tekniğindenakışlar pişmiş toprak üstüne çekilen ince astar tabakası işlenir
*renkli nakışların üstüne de sır sürüldükten sonra çini bir kez daha fırınlanır
*böylece renkli nakışlar sır altına yerleştirilmiş olur
*sır altı tekniğini XIII. Yüzyılda Anadolu Selçukları kullanmıştır
*esas gelişmesini XVI. Yüzyılın ikinci yarısında Osmanlılarda kullanılmıştır
7-Minai (helf reng ): sır altı ve sır üstü tekniklerinin bir aradakullanılmasıyla çok renkli bir satıh elde etmeye yarayan tekniğe minai denir.
*En çok Basra rakka ve kaşanda kullanılmıştır.
*bu tekniğe sır altı ve sır üstüne yedi rengin bir arada tatbikedilebilmesinden ötürü helf-reng adı da verilmiştir
*genellikle mavi mor firuze ve yeşil renkler sır altına
-kiremit kırmızısı beyaz kahverengi ve siyah renkler sır üstüne tatbikedilmiştir
* bu tekniğe Anadoluda sadece Konya alaaddin köşkünde rastlanır
8-Renkli sır(cuerda seca)(lakabi): ilk defa renkli sır tekniği Timurlulardöneminde ortaya çıkmıştır.
*Yayınlarda cuerda seca adıyla anılan eski kaynaklarda lakabidenen renkli sır tekniği ilk defa Timurlular devrindeçıkmıştır.
*tekniğin ana özelliği, süslemenin zemine doğrudan çinkolu, şeffaf olmayanrenkli sır tatbik edilmesidir
*Renkli sır tekniğinde üretilmiş çinilere Anadolu da ilk olarak Bursa Yeşilcami de ve Çelebi Mehmet Türbesinde rastlamaktayız.
*Renkli sır tekniğinde çini üzerine nakışlar, içine sır maddesi katılanboyalarla işlenir.
*bitkisel kompozisyonlar çini sanatında yeni dönemin başladığına işaretetmektedir
*Bu yeniliklerde Ali b İlyas Ali, Mehmet el mecnun ve Tebrizli ustalarınpayı büyüktür.
*Timurlular döneminde seramik evani yapımında duraksama görülürken kaşiüretiminde hız verildiği gözlenmektedir
*Semerkant bibi hanım camii, gur-ı emir türbesi, Tebriz gökmescidde(mescid-ikebud)
*eserlerde görüldüğü gibi cephe kubbe ve minareler firuze, lacivert ve yeşilrenkli mozaik çini ve renkli sırlı tuğlalarla kaplanmıştır
*bezeme unsuru olarak yazı, geometrik şekiller ve islımı(rumi) nakışlarkullanılmıştır
*iranda Timurlulardan beri süregelen çinilerle kaplama geleneği safevidöneminde de sürmüş
*iranda kaçarlar döneminde de renkli sır tekniği kullanılmıştır
9-Mavi Beyaz: bu çiniler Uzakdoğu çağrışımı yapar.
*Mavi- Beyazlı sır altı tekniğinin güzel örneklerine İstanbul FatihCamiinde ve Manisa Valide Sultan Camiinde de rastlanmaktadır.
*Xvıı. yüzyılın sonlarında mavi beyaz çinilerde bir gerilemegörülmektedir.

9-Çok renkli ( elvan ) sır altı tekniği: Sadece sarı renk kullanılmazve İznikte üretilmiştir.
*XVII. yüzyılın 2. Yarısında çok renkli (elvan) sıratlı tekniği gelişmiştir.
*çok renkli (elvan) sır altı tekniğini diğer çinilerden ayıran özellik mercankırmızısının kullanılmasıdır
*bu teknikte çini levhalara önce astar çekilir sonra işleneceknakışların tahrirleri çekilir içleri istenen renklerle boyanarak doldurulurdaha sonra çini levhaya sır akıtılır kuruduktan sonra fırına verilir
*bu teknik sultan III. Murad türbesiyle en üst seviyeye ulaşmış
*sultan ahmed camii çinileriyle sona giderek canlılığını yitirmiştir
*kabartma tek renk sır altı çinilerin ilk örneği sultan III. Mesudsarayıdır


Klasik tarzda sır altı çinide şekil verilmiş parçalar 1200-1300 derece ısıdafırınlanarak pişirilir.
Selçuklu döneminde Konya çini süslemeciliğin merkezi durumundadır.
Osmanlının son devir mimarlarının başlattığı milli mimari hareketi yapılarınındış cephelerinde bilhassa pencere alınlıklarında ve kemer koltuklarında çinikullanımı son defa revaç bulmuştur.
*Anadolu Selçukluları döneminde çini mozaik bezemeler eyvan kemer kubbe tonozve geçiş unsurlarında sıklıkla kullanılmıştır
-buna örnek sivastaki gökmedrese ve battalgazideki Malatya ulu camii
*Anadolu Selçuklularında çini mozaik genellikle kubbe içinde kasnakta mihraptapencere üstlerinde kullanılmıştır
Çini mozaik tekniğinin en iyi örnekleri:
-Konya Alaeddin cami
- Sivas gökmedrese mescidi
-ankara ahi şerafeddin (arslanhane) camiinde farklı üslup denenmiştir
*Konya Karatay medresesi çini mozaik sanatında Selçuklularınulaştığı en yüksek seviyeyi gösterir
-konyada sahib ata külliyesi selçuklu çini sanatının seçkinörneklerindenir

*İzzeddin Keykavus un türbesinin çinileri Marendli Ahmet e aittir.

*Malatya ulucaminin çinilerini Yakub b Ebubekir el malatiyapmıştır.

*Sırçalı medresenin ustası Mehmed b mehmed b Osman el benna et tusi dir.

*İstanbul yavuz sultan selim cami çinileri: Tebrizli Habib usta

*Rüstem paşa camii çini sanatına kaynak olabilecek tüm desenlerinişlendiği eserdir

*beylikler döneminin en iyi eseri beyşehirdeki eşrefoğlu camii

*çok büyük ölçülü yekpare çini levhalar Topkapı sarayında 1640 tarihlisünnet odasında


*İstanbul tekfur sarayındaki çini atölyesi III. Ahmet ve damat İbrahim paşanıngayretleriyle kurulmuştur

*her devirde en çok beğenilen renk firuze(türkuaz)dir 

*çini sanatının başlangıcı sırlı tuğlanın ortaya çıkmasıyla olmuştur

*Osmanlı döneminde çiniciliğin merkezi iznikte Orhan gazi zamanındankalma çinilerden birinin üzerinde Musullu Abdullah ismi okunmaktadır

*anadoluda çini mozaik süslemesinin görüldüğü ilk önemli yapılardan birisivastaki Keykavus I. Darüşşifasında bulunan izzeddin keykavusa ait türbedir
Kaynak medine web forum sitesidir.