İSLAM HUKUKU 8. ÜNİTE SORU VE CEVAPLARI

İSLAM HUKUKU 8. ÜNİTE SORU VE CEVAPLARI

S1)Sözlük ve terim olarak vekalet akdinin tanımını yapınız?

-Sözlükte vekalet ;korumak, tefviz ve vekil gibi anlamları ihtiva etmektedir. Terim anlamı ise ; kendisinin yapabileceği bir işte veya acziyet sonucu başkasının yetkili kılınmasıdır.

S2)Hanefiler ve Şafiiilere göre vekalet ne demektir?

-Hanefilere göre; insanın belli bir tasarrufta, başka kimseyi kendi yerine koyması ve tasarruflarını belirlemesidir.

Şafiiler göre ise; bir insanın hayattayken yapması kaydıyla, bir işi yapmak üzere başka bir şahsı naib (tayin etmesidir), demişlerdir.

S3)Vekalet akdinin temel unsurları nelerdir? Kısaca açıklayınız.

a) Müvekkil: Vekil tayin eden kişidir.

b) Vekil: Müvekkilin yerine geçen, vekil tayin edilendir.

c) Tasarruf: Müvvekilin vekile verdiği kullanım yetkisidir.

d) Kullanım yetkisinin caiz olması:  İslam hukukuna aykırı olmamasıdır.

d) Tasarrufun belirlenmesi, bilinmesi. Zira, vekilin yapılacak şeyden haberdar olması gerekir.

S4)Vekalet kelimesiyle benzer anlamı taşıyan lafızlar nelerdir?

a)Niyabe : İnsanın bir işi başkası adına yapması, vekillik etmesidir.

b)Velaye : Başkasına istese de istemese de sözünü geçirmek, kudret cihetiyle bizzat mutasarrıf olmak demektir.

c) el-İsaa’  : Birisine, ölümünden sonra yerine getirilmek üzere verilen tasarruf hakkıdır.

S5)Hanefiler ve cumhura göre vekalet akdinin rükünleri nelerdir?

-Hanefi mezhebinde vekalet akdinin rüknü icap ve kabülden ibaret iken, cumhura (alimlerin çoğuna) göre vekalet akdinin dört rüknü bulunmaktadır. Bunlar :

1) Müvekkil: Başkasına kendi adına yetki ve tasarruf hakkı veren, vekil tayin edendir.

2) Vekil: Vekalet akdi mucibince başkası adına tasarrufta bulunan, vekil tayin edilendir.

3) Müvekkilu fih (mahal vekale): Vekaletin söz konusu olduğu alım, satım, kiralama ve benzeri şeyler.

4) Tevkil sigası: Siga kelimesinden anlaşılan, iki taraf arasında anlaşmaya varılan, karşılıklı rızaya dayalı ifade biçimidir.

S6)Vekalet akdinin şartları nelerdir?

-Dört grup şart vardır. Bunlar:müvekkil, vekil, müvekkilu fih-mahal vekale- ve siga şartlarıdır.

S7)Mümeyyiz oaln çocuğun vekil tayin etme konusunda hanefiler ve şafiilerin görüşleri nasıldır?

-Hanefiler mümeyyiz olan çocuğun talak, hibe ve sadaka (zekat) gibi bazı konularda tasarruf hakkına sahip olmadığını, ancak nafile olan sadaka ve hibe gibi hayırlı işlerde velisinin izni olmadan da tasarrufta bulunursa vekaletinin sahih olacağını söylemişlerdir.

Şafiiler mümmeyiz olsun olmasın, mutlak anlamda çocuğun vekil tayin edilemeyeceği görüşündeler.

S8)Mürtedin vekaleti hususunda kaç görüş vardır? Bunlar nelerdir.

Birincisi; bütün alimler, (Ebu Hanife, Maliki, ġafii ve Hanbeliler) onun tekrar müslüman olmasının bekleneceğini, dinine tekrar dönmesi durumunda vekaletinin geçerli olacağını, aksi durumda vekaletinin geçerli olmayacağını söylemişlerdir.

İkincisi; Ebu Yusuf ve şafiilerin bir görüşüne göre, mürted birinin başkasına vekaleti sahih ve geçerlidir.

Üçüncüsü; şafii’ mezhebinin görüşüne göre, mürtedin vekalette bulunması geçerli olmayıp batıldır.

S9)Şafii alimleri vekalet akdinin gerçekleşmesi için hangi şartları ileri sürmüşlerdir?

1) vekalet konusu olan şey, tasarrufta bulunacağı vakit en az bazı yönlerden belirli (malum) olması gerekir.

2) Vekaleti veren müvekkilin, vekalet verileceği esnada vekalet vereceği şeyin tamamen mülkü, tasarruf hakkına sahip olması gerekir.

3) Niyabeti kabul etmeyen işlerde vekalet sahih olmadığından, vekalet konusu şeyin, niyabetle (vekillikle) yerine getirilebilir nitelikte olması gerekir.

S10)Vekalet akdinde siga ne demektir?

-Siga karşılıklı rızaya dayalı, ister sarih veya kinaye yoluyla, ifade edilen icap ve kabulden ibarettir.

S11)Sarih lafız ve kinaye lafızları açıklayınız?

Sarih lafız: ”Seni evimi satman için vekil kıldım” veya “evimin satış işinde sana yetki verdim”.

Kinaye lafız: ”Seni evimin satışında kendi yerime kaim kıldım veya naib kıldım”.

S12)Vekalet akdinin hükümleri nelerdir? Açıklayınız.

-Vekalet akdinin çeşitli hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümlerden bir kısmı vekil, bir kısmı müvekkil ile ilgili hükümlerdir.

            Vekille ilgili hükümler sırasıyla vekilin tasarrufu, vekilin başkasını vekil kılması, vekalet ettiği şeyi-malı satması ve vekilin satın alması durumuyla ilgili hükümleri kapsamaktadır.

Müvekkil ile ilgili hükümler ise bunlar, vekalet karşılığında ücret alınması ve vekilin, müvekkile vekalet akdinin tararrufundan sonra gelmesi (dönmesi) dir.

S13)Vekaletin çeşitleri nelerdir? Açıklayınız .

-Siga cihetinde çeşitleri: vekalet akdinin hemen yapılması, vekaletin şarta bağlanması, vekaletin izafesi , vekale devriye

- Tasarruf cihetinde çeşitleri:vekale amme(umumi) , vekale has (özel).

S14)Mutlak ve mukayyet vekaleti açıklayınız?

 Mutlak vekalet: Müvekkilin vekili tasarruf , zaman veya para miktarıyla sınırlamadığı vekalet çaşididir.Müvekkilin vekile:’’ Bu evi sat’’ demesi gibi.

 Mukayyet vekalet: Müvekkilin vekili belli bir tasarruf, zaman veya para miktarıyla sınırlamasıdır. Müvekkilin vekile:’’Seni bu arabayı süresi bir yıla kadar olacak şekilde taksitle satman hususunda vekil tayin ettim.’’ demesi gibi.

S15)Alimler vekaletin caiz olup olmadığı hususunu kaça ayırmışlardır?

-İkiye ayırmışlardır. Yüce Allah’ın hakları: hadlerin ispatı için vekalet vermek, hadlerin istifası konusunda vekalet, tazirde vekil tayin etmek.

Kul haklarında vekalet: şüphe durumu ,hak sahibinden af ve bağışlama şüphesine rağmen ,vekilin bunları teslim alması.

S16)Vekalet akdini sona erdiren sonuçlar nelerdir?

      Bunlar sırasıyla azıl, vefat, cinnet ve delilik hali, bayılma, riddet, fasıklık, sarhoĢluk, inkar ve ayrılmak gibi durumlardır.

  

S17) Mezhepler müvekkilin vekili azletmesi için bazı şartlar ileri sürmüşlerdir. Bunlar nelerdir?

- Hanefiler, vekil azledildiğinden haberdar olmadıkça vekilliğinin devam edeceğini, öğreninceye kadar tasarrufta bulunmasının caiz olacağı görüşündeler.

- Maliki, şafii ve Hanbeliler vekilin azlinden bilgi sahibi olmasının şart olmadığını, azlinden sonra yapacağı tasarufların ise batıl olacağını söylemişlerdir.

- Hanefiler, vekilin azledilmesi hazır bulunurken yapılır, şayet uzaktaysa mektup veya elçi gönderilerek azledebilir.

- Şafiilere göre çocuk ve fasık olmayan, adalet sahibi birinin haberiyle vekil azledilir.

          MÜNİBE GÜMÜŞ