DİNLER TARİHİ 11. HAFTA SORU VE CEVAPLAR

                                        DİNLER TARİHİ  11. HAFTA SORU VE CEVAPLAR

Soru 1- günümüz yahudleri ile alakalı bilgi verir misiniz?

Cevap 1-Dünyanın her bir yanında yaklaşık 13 milyon Yahudi yaşıyor. Bu 6,6 milyar olan dünya nüfusunun küçücük bir parçası. Yahudilerin yarıya yakını İsrail'de; büyük bir kısmı da ABD, Rusya ve Fransa'da yaşıyor. Son 30 yılda dünya nüfusunda yüzde 60 artış olmasına rağmen Yahudilerin nüfusu sadece yüzde iki artmıştır.

2-en eski ilahi kaynaklı yahudiliğin en önemli özelliği nedir?

2-Geçmişi birkaç bin yıl geriye giden bu dinin en önemli özelliklerinden biri, israiloğulları ile Tanrı arasındaki "ahd"e kutsal kitaplarında geniş yer ayrılmasıdır. Bundan dolayı bu din, bir "ahit" dini olarak da bilinmektedir

3-seçilmişlik ile ilgili bilgi verir misiniz?

3-Yahudilik, bilinen ilk büyük tektanrıcı dindir. Kuzey sami kavimlerinin atası sayılan Hz. İbrahim’in soyundan geldiği kabul edilen İbranileri ve İsrailoğullarını Tanrı’nın ‘seçilmiş kavmi’ saydığı için bu halkın ulusal dini olarak gelişmiştir. Bu halk, O’nun tasarısını, yeryüzündeki öteki halklara bildirmek üzere aracı olarak seçilmiştir. Yahudilere göre Allah, ataları İbrahim, İshak ve Yakup’u seçmiş; onlarla ahit yapmış ve soylarını kendisi için özel millet yapacağını belirtmiştir. Seçilmişlik dışında Yahudiliğin temel özelliği, ahit dini olmasıdır.

4-hristiyanlar Yahudilerin kutsal kitaplarını nasıl isimlendirirler?

4-Hıristiyanlar, Yahudilerin kutsal kitaplarına Eski Ahit, kendilerininkine Yeni Ahit (ikisine birden ‘Kitab-ı Mukaddes’) adını verirler. Ancak bu adlandırmayı yalnızca Hıristiyanlar yapmaktadır.

5-yahudilere göre Allah kimler ile ahit yapmıştır:

5-hz. Adem , haz nuh ,hz İbrahim ve eşi hacer ,hz. İshak ,hz İsmail , hz Yakup, Yusuf, hz musa ,hz Harun , hz Davut, hz Süleyman ve israiloğluları, yeni ümmetler ..

6- Talmud'ta geçen ve Musevilerce tüm insanlık için evrensel prensipler olduğuna inanılan nuh kanunları nelerdir ?

6- Yedi Adettir:

1.Puta tapmamak,

2.Tanrı’nın ismini mübarek kılmak bu isimle lanet etmemek,

3.Cinayet işlememek,

4.Cinsel ahlaksızlık yapmamak,

5.Hırsızlık etmemek,

6.Adil bir yargı sistemi oluşturmak ve uyulmasını sağlamak.

7.Canlı bir hayvanın etini kopartıp yememek.

Musevilik inancı bu temel 7 ilkeye uyan herkesin hangi dinden olursa olsun cennete gideceğine inanır. Ancak Museviler için cennete gitmek sadece bu 7 maddeye uymakla gerçekleşecek kadar kolay değildir. Tanrı Tevrat’ta Musevi’nin yapması ve yapmaması gereken toplam 613 Mitsvot (emir) sıralamaktadır.

7-yahudilere göre hz. İbrahim nasıl bir peygamberdir

7- Önceleri ismi Abram/Avram, ‘Baba yücedir’ iken; sonrasında Abraham, ‘cumhurun babası’ olmuştur .Tekvin'deki kişilik özellikleri: -Allah’a bütün yüreğiyle bağlı; doğru bir insan; barış adamı; acıma duygusu olan; konuksever biri; atak ve cesur bir insan (Kur'anıkerim de onu insanlar için ‘üsve -iyi örnek- olarak anlatır). Hz. İbrahim’in kişiliğinde İsrailoğulları ile antlaşma (berit): Yahova onları, yalnızca kendisine tapmakla ve O’nun hakikatini dünyanın bütün kavimleri arasında yaymakla görevlendirmiştir. Tanrının kendisini görevlendirmesiyle zürriyetsiz olarak 75 yaşında göç etmiş, yeni bir kavim kurmuştur. Kendisine zürriyet ile yeni topraklar (Kenan diyarı) vaat edilmiştir. Bu diyarın onun zürriyetine (İshak, İsmail) miras kalacağı bildirilmiştir. Sınanmış … oğlunu kurban … sünnetle emir olunmuş .. mezar yeri olması için, ilk defa vaat edilmiş topraklardan Makpela Mağarasını kendi parasıyla satın almıştır. 175 yaşında ölmüştür.

8-hıristiyan kutsal kitaplarında ki ahit hakkında bilgi veriniz.

8- Hıristiyanlıktaki ahit anlayışı, Yeni Ahit'teki İsa (iman, sevgi, salih amel) üzerinde odaklaşır. Hıristiyanlara göre Eski Ahit iptal edilmiş, Hz. İsa'nın bir kurban olarak ölümü, cemaatin eski ahdi bozmuş olmasının bir cezasıdır; onun ölümü Eski Ahit’i hükümsüz kılmış ve Tanrı ile yeni bir ilişki kurulmasının yolu açılmıştır. Yeniden dirilişiyle insanlık alemiyle yeni bir ahit yapılmıştır. İsa’nın son akşam yemeğindeki.. kendi eti ve kanı, yeni ahdin sembolü olarak görülmüştür.

Sina ahdi ile yeni ahit arasındaki farklar Pavlus tarafından ortaya konulmuştur

9- Kur’an’da ‘Ahit’, ‘Misak’ Ve ‘Salih Olma’ Kavramları hakkında bilgi veriniz.

9- Ahd kelimesi Kur'an'ın 17 suresinin 36 ayetinde 46 defa geçmektedir. Bu kelime Kur'an'da; söz vermek (Bakara 2:100, 124, 177; Tevbe 9:75, 111; Müminun 23:8; Mearic 70:32) söz almak (Meryem 19:78, 87), antlaşma (Bakara 2: 177), yemin etmek (Nahl 16:91, 95; İsra 17:34), emretmek (Bakara 2:125; Taha 20:115) ve zaman, süre (20:86) anlamlarında kullanılmıştır. Bu kavramla aynı anlamda kullanılan diğer bir kelime ise misak’tır. Misak, Kur'an'ın 9 suresinde 23 ayette yer almaktadır. Kur'an'ın üç ayetinde ise bu iki kelime bir arada kullanılmıştır (Bakara 2:27; Ra’d 13:20, 25)

10- kuran da kaç çeşit ahit yer almaktadır ,ahit konusu açıklayız?

10- Genellikle kabul edilmektedir ki Kur'an'da iki çeşit ahit yer almaktadır. Birincisi, evrenin yaratılmasından önce ruhlar yaratıldığında,

 İkinci ve en yaygın ahit tipi, tarih boyunca çeşitli toplulukların, peygamberleri aracılığıyla yapılan ve Nuh ile başlayıp Hz. Muhammed sas ile sona eren ahittir. Kur'an, beni-adem ile (Yasin 36:60-61; Araf 7:102), Adem, ibrahim ve ismail, İsrailoğulları (3:183), Musa ve en sonunda Hz. Muhammed ile ahit yapıldığından söz etmektedir. “Biz peygamberlerden, Senden, Nuhdan, ibrahimden, Musa’dan ve Meryem Oğlu İsa’dan misak almıştık...” (Ahzab 33:7).

Kur'an, ahdin mahiyetinden çok dünyada insana yüklediği görevlere dikkatleri çeker. Kur'an ahd kelimesini öldükten sonraki hayatla ilgili olarak da kullanmaktadır. Kur'anı Kerim'e göre Allah, İsrailoğulları ile yaptığı ahdi, ‘salih olmaları’ şartına bağlamıştır.

11-İbrani terimi ne anlama gelmektedir, açıklaınız

11-Tevrata göre bütün insanlar tek bir atadan gelmişve Nuh’un oğulları zamanına kadar insanlar arasında ırki bir farklılaşma olmamıştır. Geleneksel Yahudi anlayışına göre Nuh’un Ham, Sam ve Yafes adında üç oğlu, değişik milletlerin atası olmuştur. Yahudi soyu Nuh’un seçkin oğlu Sam’a dayanmaktadır. Sam’ın neslinden gelen Eber, Hz. İbrahim’in büyük atasıdır. Bu nedenle Yahudilerin en büyük atası Hz. İbrahim’e Eberin Neslinden anlamına İvri (İbrani), onun konuştuğu dile de İvrit (İbranice) denilmiştir. Bu kelime, "İbrî" veya "Hibrî" kelimelerinden gelmektedir. Bu kelimeler, M.Ö. XV-XIV. Yüzyıllarda Filistin'de görülen göçebe bir kabîlenin adıdır; "öte tarafın insanları" anlamında, Fırat ve Ürdün nehirlerinin öbür kıyısından gelmiş olan göçmenleri ifade etmektedir. Yahudilere bu ad, Ken'an ülkesinin yerlileri tarafından verilmiştir. Yahu¬di Kutsal Kitabı’nda Kenan'a atıf yapılmaktadır.

12-israil terimi ne anlama gelmektdir, geniş bilgi veriniz.

12- Bu kelime, Tanrıyla ve insanlarla güreşip yenen anlamında Yakub'a Tanrı tarafından verilmiş bir lakapdır. Bu husus, Tevrat'ta yer almaktadır. Evrensel Yahudi Ansiklopedisinde kelimenin asıl anlamının belirsiz olduğu, Tevrat'ta "Tanrı ile güreşen" şeklinde yer almasına rağmen, "Tanrı ile mücadele eden" anlamına gelebileceği belirtilmektedir.

Ancak belirtilmelidir ki bu ad, Hz. Süleyman'dan sonra ikiye ayrılan ülkenin kuzeyde kalan bölümünü oluşturan kabilelerin krallığını nitelendirmek üzere kullanılmıştır. Bununla beraber, Babil Sürgününden sonra Yahudâ'ya geri dönen İbrânîler, Yahuda kabilesine mensup olmalarına rağmen, genelde İsrailliler adını almışlardır.

13-taberi İsrail kavramını nasıl açıklamaktadır?

13- Taberî, Hz. Yakub'a "gece içinde Allah'a giden" anlamında "İsrail" denildiğini kaydetmektedir.

14-israil kelimesi ilk defa nerede rastlanmaktadır?

14- İsrail" kelimesine, ilk defa, II. Ramses'in oğlu Merneptah (M.Ö. 1232-1224) tarafından diktirilen ve "İsrail Anıtı" diye anılan kitabede rastlanmaktadır.

15- Yahudi inancına göre Yakub'a İsrail  adı  kim tarafında verilmiştir?

15- Yahudi inancına göre Yakub'a bu ad Tanrı tarafından verilmiştir. Bundan dolayı Yahudilik millî bir din, Yehova da millî bir tanrı olarak kabul edilmiştir. Onlara göre İsrailoğulları, seçkin bir kavimdir. Bu ad, sonradan genelde bütün Yahudileri içine alacak bir şekilde kullanılmıştır. Şimdiki İsrail Cumhuriyeti de bu adı kullanmaktadır.

16-kuran da İsrail kelimesi hakkında bilgi verniz?

16- Kur'ân'da 40 âyette, 41 defa "Benî İsrail" (İsrailoğulları) kelimesi geçmektedir. Bu âyetlerde, Allah'ın İsrailoğulları'na verdiği nimetler hatırlatılmaktadır. Bu nimetlere karşı İsrailoğulları'nın verdikleri sözler ve onların sözlerinden dönmeleri işlenmiştir: Allah'a inanmaları, O'ndan başkasına kullukta bulunmamaları, ibadet etmeleri, namaz kılıp zekât vermeleri, peygamberlere uymaları, adam öldürmemeleri; anaya, babaya, akrabaya ve yoksullara iyilik yapmaları, kendilerine haram ettikleri dışındaki bütün yiyecekleri yemeleri, sözlerinden dönmemeleri.

17-yahudi terimi hakkında bilgi veriniz

17- ishak oğlu Yakub'un oniki oğlu vardı; dördüncü oğlunun adı Yahuda'dır. Onun adına izafeten İsrailoğullarına Yahudi denilmiştir. Filistin'in güney bölgesinde kurulan Yahuda Krallığı da ayrıca bu adın kaynağı olarak iteri sürülmektedir. Zira Ürdün'ün batısı, Samariye'nin güneyindeki bölge, Yahuda adına nispet edilmiştir.. Esaretten sonra umûmî olarak halk İsrailliler diye adlandırılırken, şahıslar birbirine Yahudi demişlerdir. Böylece onların torunları da günümüze kadar bu isimle anılmışlardır.

Bu kavim, Ken'an diyarına (Filistin) yerleşmeden önce İbrânî, orada İsrailli, Sürgün'den sonra da genelde toplum ' olarak, İsrailoğulları, ferd olarak da Yahudi diye adlandırılmıştır. Ancak bu üç terim, birbirinin yerine kullanılmış ve kullanılmaktadır. Bu üç kelimeyle de aynı din mensupları ve aynı topluluk ifade edilmektedir.

18-musevi terimi hakkındabilgi veriniz

18- Musevilik, genellikle Türkiye’de kullanılan bu lakap Hz.Musa'ya izafetle bu şekli almıştır. Yahudilik, Musevilik olarak da bilinir. Bu din, Musevilik olarak da bilinir. Yahudi, İbrani, Musevi ve İsrail terimleriyle de Musevîlik kastedilir. Musevîliğin tek tanrıcılığın saf bir şekli olduğu söylenmekle beraber O, yalnız başına ne bir mezhep ne bir ırk, ne de modern bir millettir

19- Tevrat’a göre Yahudiliğin tarihçesi nasıldır?( olduğu gibi kopyalıyorum, önemli )

19- Yahudiliğin tarihçesi, kutsal kitaplarına dayanır. Kutsal kitap, âlemin ve ilk insanın yaratılışından peygamber Malaki'ye kadar geçen olayları içinde bulundurur; aynı zamanda onların kutsal tarihini oluşturur. Samî ırktan sayılan İbrâniler, Kildânîlerin Ur şehrinden çıkarlar ve Harran'a gelirler. Tanrı (Yahve), Abram'a (Hz. İbrahim) Harran bölgesinden Ken'an diyarına göçetmesini emreder. O da karısı Sara'yı, kardeşinin oğlu Lut'u (Hz. Lut) ve Harran'da kazandıklarını da yanına alarak Ken'an diyarına varır. O vakit orada Ken'anîler bulunuyordu. Tanrı, Abram'a görünüp o ülkeyi onun zürriyetine vereceğini bildirir. Abram da kendine görünen Rab için bir mezbah yapar. Ülkede kıtlık çıkınca Abram Mısır'a gider. Mısır'a yaklaştıklarında Abram, karısı Saray'a şöyle diyor: "İşte biliyorum ki, sen görünüşü güzel bir kadınsın ve olur ki, Mısırlılar seni görünce: Bu onun karışıdır, derler ve beni öldürürler; fakat seni sağ bırakırlar. Senin yüzünden bana iyi davranılsın, senin sebebinle canım yaşasın diye: Onun kızkardeşiyim, de. Ve vaki oldu ki, Abram Mısır'a girdiği zaman, Mısırlılar kadının çok güzel olduğunu gördüler ve Firavun'un emîrleri onu gördüler ve onu Firavun'a medhettiler; kadın Firavun'un sarayına alındı. Ve onun yüzünden Firavun Abram'a karşı iyi davrandı; ve onun koyunları, sığırları oldu. Ve Rab Abram'ın karısı Saray'dan dolayı, Firavun'u ve onun sarayını büyük vuruşlarla vurdu. Ve Firavun, Abram” çağırıp dedi: Bana bu yaptığın nedir? Bu senin karın olduğunu niçin bana bildirmedin? Niçin bu benim kızkardeşimdir, dedin, ben de onu karı olarak aldım? Ve şimdi, işte karın, al ve git. Ve onların hakkında Firavun adamlarına emretti; onu ve karısını ve kendisine ait olan her şeyi gönderdiler". Abram ve beraberindekiler, Mısır'dan böylece çıkarlar. Çok zengindirler. Çobanları arasındaki bir tartışmadan sonra Abram'la Lut, birbirinden ayrılırlar. Lut, şarka doğru gider. Abram ise Ken'an diyarında oturur. Abram, bulunduğu bölgede hâkimiyetini kabul ettirir ve bu arada esir edilen kardeşi (daha Önce kardeşinin oğlu olarak belirtilir. Bkz. Tekvin XII : 5. Karş. Tekvin XIV : 14-16) Lut'u kurtarıp yanına alır. Bu olaylardan sonra Rab, rüyasında Abram'a görünür, ona yardım edeceğini bildirir. Abram, O'ndan zürriyet ister. Tanrı da ona vereceğini va'deder. Karısı Saray'ın teklifi üzerine cariyesi Hacerle evlenir ve ondan İsmail doğar. Bu sırada Abram, seksen altı yaşındadır. Doksan dokuz yaşına geldiğinde Tanrı ona görünür ve onun zürriyetini çoğaltacağını bildirir. Bunun üzerine Abram, yüzüstü düşer ve Allah onunla şöyle konuşur: "Ben ise, işte, ahdim seninledir ve birçok milletlerin babası olacaksın ve artık adın Abram (yüce baba anlamında) çağırılmayacak, fakat adın İbrahim (cumhurun babası anlamında) olacak; çünkü seni birçok milletlerin babası ettim. Ve seni ziyadesiyle semereli kılacağım, ve seni milletler yapacağım, ve senden sonra zürriyetîne, Allah olmak için seninle ve senden sonra zürriyetinle benim aramda ahdimi, nesillerince ebedî ahit olarak sabit kılacağım. Ve senin gurbet diyarını, bütün Ken'an diyarını, sana ve senden sonra zürriyetine ebedî mülk olarak vereceğim ve onların Allah'ı olacağım" Allah, İbrahim'den ve zürriyetinden gelecek olanlardan ahit olarak her erkek çocuğun sünnet edilmesini ister. Yine Allah, İbrahim'e, karısı Saray'ın bundan sonra Sara (prenses anlamında) olarak çağrılmasını ve ondan bir oğul vereceğini, adının da İshak olacağını bildirir. Böylece Sara, Hacer'i kıskanmaktan kurtulmuş olacaktır.

İbrahim, ahit gereği, kendisi doksan dokuz, İsmail de on öç yaşında iken, aynı gün sünnet olurlar. Öte yandan Sara, İshak'ı doğurur. İbrahim, oğlu İshak'ı sekiz günlük iken sünnet ettirir. Çocuk büyüyüp sütten kesildiğinde İbrahim, oğlu için bir ziyafet verir. Bu sırada İsmail'in güldüğünü gören Sara, İbrahimden onu kovmasını ister. Bu durum İbrahim'e kötü gürünür. Ancak Allah, İbrahim'e, Sara'nın dediğini yapmasını, çünkü neslinin İshak'ın adıyla çağırılacağını söyler. Hacer, İsmail'i alıp çöle gider;Birgün Allah, İbrahim'i denemek için, ondan biricik oğlu ishak'ı kurban etmesini ister. İbrahim, emri yerine getirmek üzere bir mezbah yapıp bıçağı eline aldığında Rabbın Meleği göklerden ona seslenip çocuğu boğazlamamasını, çünkü emri yerine getirdiğini bildirir. Bunun üzerine İbrahim, gözlerini kaldırdığında, çalılıkta bir koçun hazır olduğunu görür ve onu kurban eder. Bu olay üzerine Rab, ona sözünü yerine getirdiğinden dolayı, zürriyetinin düşmanlarının kapısına hâkim olacağını ve zürriyetinden gelen bütün milletlerin mübarek kılınacağını bildirir. İbrahim, yüz yetmiş beş yaşında iken ölür. "Ve oğulları İshak ve İsmail onu Mamre karşısında olan Makpela Mağarasına, Hitti Tsohar oğlu Efron'un tarlasına, İbrahim'in Het oğullarından satın aldığı tarlaya gömdüler. İbrahim ve karısı Sara oraya gömüldüler. Ve vaki oldu ki, Allah İbrahim'in ölümünden sonra oğlu İshak'ı mübarek kıldı". İshak'ın çocuğu olmadığından Allah'a yalvarır, Esav ve Yakub adlı iki oğlu olur. Bir gün ülkesindeki kıtlık dolayısıyla İshak, Filistîlerin kralı Abimelek'in ülkesi Gerara'ya gider. Orada karısını kızkardeşi olarak takdim eder. Durumu anlayan Abimelek, niçin böyle yaptığını sorar. O da, elinden alınıp kendisine zarar gelme korkusundan böyle yaptığını söyler. Abimelek, bunun üzerine onları korur. Varlık sahibi olurlar. Ancak Filistîler, onları kıskanıp ülkelerinden çıkarırlar. İshak yaşlanıp gözleri görmez olunca Yakub, babasının sevdiği Esav'ın yerine hile ile kendisini mübarek kıldırır. Esav, bunu öğrendiğinde çok kızjp onu öldüreceğini söyler. Yakub, Haran'a gitmek üzere ayrılır. Gecelediği bir yerde rüya görür. Rüyasında yerden göğe doğru yükselen bir merdiven vardır. Bu merdivenden Allah'ın melekleri çıkıp inmektedir. Başı, göklere ermiştir. Rab, ona şöyle diyor: "Baban İbrahim'in Allah'ı ve İshak'ın Allah'ı Rab benim: üzerinde yatmakta olduğun diyarı sana ve senin zürriyetine vereceğim; , senin zürriyetin yerin tozu gibi olacak, garba ve şarka, şimâle ve cenuba yayılacaksın; ve yerin bütün kabileleri sende ve zürriyetinde mübarek kılınacaktır...".

Yakub, uyanınca burası Allah'ın evidir ve bu, göklerin kapısıdır deyip oraya "Beyt-el" (Allah'ın evi) adını koyar, yoluna devam edip Haran'a varır. Orada annesinin kardeşi Laban'ın yanında çalışır. Onun, Laban'ın iki kızından ve bunların yanında gelen iki de cariyeden on. iki oğlu ve bir kızı olur. Onları alıp babasının yanına Ken'ana döner.

Yakub, çocukları arasında en fazla Yusuf'u sever. Kardeşleri bundan dolayı onu kıskanırlar. Yusuf, bir rüya görüp onu kardeşlerine anlatır. Rüyasında kardeşleriyle birlikte bir tarlada buğday demetleri bağladıklarını, kendi  demetinin dik durduğunu, ötekilerin demetlerinin ise kendisininkinin etrafını kuşatıp eğildiğini söyler. Kardeşleri, bu rüyadan onun kendilerine hâkim olacağını çıkarırlar ve ona karşı kin ve kıskançlıkları artar. Yusuf, diğer bir rüyasında Güneş, Ay ve on bir yıldızın kendisine secde ettiğini görür. Bu rüyayı babası ve kardeşlerine anlattığında babası onu azarlayıp "Gerçek, ben ve anan ve kardeşlerin yere kadar sana eğilmek için mi geleceğiz?" der. Kardeşleri onu kıskanır, babası da bu sözü yüreğinde tutar. Yakub, Yusuf'u sürüleri otlatmakta olan kardeşlerinin yanına gönderince onlar da onu elbiselerini çıkararak bir kuyuya atarlar. Daha sonra da kuyudan çıkarıp onu Mısır'a giden tüccarlara yirmi gümüşe satarlar. Babalarına, kardeşlerini bir canavarın yediğini söyleyip onun kana batırılmış entarisini gösterirler.

Yusuf, Mısır'da Firavun'un bir memuru olan Potifar tarafından satın alınır. Potifar'ın karısı Yusuf'a aşık olup ilgisine karşılık görmeyince iftira ederek onu hapse attırır . Yusuf, hapiste iken, Firavun'un gördüğü bir rüyayı tabir ederek hapisten kurtulur ve Firavun'un yanında önemli bir mevkiye yükselir. Daha sonra Filistin'de bulunan babası Yakup ve kardeşlerini Mısır'a getirtir. İsrailoğulları, böylece Mısır'a yerleşmiş olurlar.

20-yahudileri büyük sıkıntılardan kurtaran kimdir?

20- Mısır'da önceleri rahat bir hayat geçirmekte olan Yahudiler, zamanla büyük sıkıntılara, köleliğe düşerler . Onları bu sıkıntılardan kurtarıp "Arz-ı Mev'ud"a (vaad olunmuş toprak Filistin) döndüren Moşe (Hz. Musa) olur (Tah.M.Ö.1250). Musa, Firavun'un ordusunun Kızıl Deniz'de boğulup onları/takip edememesi sonucu, Yahudileri Sina'ya getirir. Burada, Sina Ddğında, Hz. Musa'ya Tevrat ve On Emir verilir. Yahudiler Sina Çölünde kırk yıl dolaşırlar. Musa'dan sonra Yeşu, onları Filistin'e götürür.

21-yahudilerin en parlak dönemi kimin döneminde yaşanmıştır?

21- Filistin'de Hâkimler ve Krallar devrinden sonra Kral David (Hz. Davud 1013- 973), Kudüs'ü alır ve Yahudilerin en parlak devresini başlatır.

22-babası hz Davut un ölümünden sonra kim ne yapmıştır?

22- Oğlu Kral Şlomo (Hz. Süleyman : M.Ö. 973-933), babası tarafından hazırlatılan yere kutsal Mabed'i yaptırır. O zamana kadar bir çadırda muhafaza edilen ve içinde On Emir tabletleri bulunan kutsal Ahit Sandığı, Ma'bedin bir odasına konulur.

23- hz Süleyman ın vefatından sonra ne olmuştur?

23- Hz. Süleyman'ın ölümünden sonra, krallık, güneyde Yahuda, kuzeyde İsrail olmak üzere ikiye ayrılır. On kabîle, İsrail'e; ikisi de Yahuda Krallığına tâbi' olur.

24-israil krallığı ve yahuda kırallığı kimler tarafından yıkılır..

24- Önce İsrail Krallığı, Asurlular tarafından M.Ö. 721'de; sonra da Yahuda Krallığı, Babilliler tarafından M.Ö. 586'da yıkılır. Ma'bet, tahrip edilir ve Yahudiler Babil'e sürgün edilir. Sürgünde Yahudi halkı, Ezra'nın etrafında birleşir ve M.Ö. 538'de Kudüs'e döner

25-kutsal kitaptaki son peygamber kimdir?

25- Malaki, Kutsal Kitap'taki son Peygamberdir.

26-yahudi mabedinin yıkılışı  hakkında bilgi veriniz?

26- Yahudi tarihinde Kudüs, İskender'den sonra Agid'lerin ve Selefkî'lerin eline geçti. Ma'bet, M.Ö. 168'de yağma edildi. Makkabiler, yeniden hâkimiyeti sağladılarsa da, M.Ö. 63'de başlayan Roma esareti devresi, M.S. 70'de Roma'lı kumandan Titus'un Kudüs'ü ve bu arada Ma'bedi de yakıp yıkmasiyle sonuçlandı. Yahudiler, dünyanın her tarafına dağıldılar. Ma'bed'den arta kalan Batı Duvarı (Ağlama duvarı) yüzyıllarca onlarda millî ve dînî şuuru ayakta tutmuştur. Mesîh inancının verdiği ümit, onlarda bu şuurun devamlı varlığını sürdürmesini sağlamıştır.

27- Şehristanî yahudi terimini nasıl açıklamaktdır?

27-Yahudi kelimesinin Arapça "hade" kökünden "dönmek" ve "tevbe etmek" anlamına geldiğini, bu ismin Yahudilere verilmesinin de Hz. Musa'nın "Biz sana dönüp yalvardık" sözü sebebiyle olduğunu belirtmektedir

28-seçilmişlik fikri Yahudilerde nasıl bir şuur uyandırmıştır?

28- Seçilmişlik (Chosen people) fikri onları daima diğer milletlerden farklı kılmıştır. Yahudiler, her türlü baskı ve sürgün karşısında milli ve dini kimliklerini bu fikir sayesinde koruyabilmişlerdir. Dindar Yahudiler, seçilmişliği, bir imtiyaz değil, bir külfet olarak görürler. Onlar, hayatın her alanını kurallara bağlayan bir dini yaşamak zorunda olduklarını düşünürler (Kur'an, Bakara Suresinin 47. ayetinde bu durumlarını belirtir).

29-yahudiliğin temel özellikleri nelerdir?

29- 1- Seçilmişlik: Tanrı, atalar, ibrahim, ishak ve Yakup ve Musa ile ahit yapmıştır.

            Yahudiler soylarını, Hz. İbrahim ve onun soyu olan İbraniler’e, İsrailoğulları’na dayandırırlar. Bu iki kavmi, ‘Tanrının seçilmiş kavmi’ sayarlar. Bu nedenle dinleri, bu halkın milli dini olarak gelişmiştir.

      2- Kutsal toprak: (Kudüs merkezli Filistin) sahip olma zorunluluğu

      3 – Mabed: Kudüs Tapınağı etrafında toplanma zorunluluğu (yerinde Mescid-i Aksa var).

      4- Mesihçilik fikri: Yahudiler, M.S. 70 yılından 1948’e kadar daima başka milletlerin egemenliğinde yaşamışlardır. Ortodoks yahudilerin iman esasların arasında yer alır.

           

30-ibraniler hakkında bilgi veriniz.

30- Kitab-ı Mukaddes'e göre, İsrailoğullarının atalarını oluşturan kuzey Sami kavimleridir.

31-yahudaoğluları hakkında bilgi veriniz.

31- İsrailoğullarını oluşturan 12 kabileden biridir. Hz. Yakubun ilk karısı Lea’nın 4. oğlu olan Yahuda’nın soyuna denir.

32-benyaminoğulları hakkında bilgi veriniz

32- Yahudi halkını oluşturan 12 kabileden biridir. Adını, Yakub’un (İsrail) ikinci karısı Rahel’in iki çocuğunun küçüğünden alır. Yeşu, güney Filistin’in orta yerlerini bunlara vermiştir. Hz. Süleyman’ın ölümünden sonra kurulan iki ayrı krallık bunların topraklarını paylaşmıştır. İsrail krallarının ilki olan Saul ile Aziz Paulus bu soydan gelmektedir.

33- İsrailoğulları (Beni İsrail) hakkında bilgi veriniz

33- Hz. Yakub’un soyundan gelenlere verilen addır. israil, yakub’un lakabıdır. İsrail’in 12 kabilesine bu ad verilir: güney topraklarındaki Yahudaoğulları, Benyaminoğulları ile kuzeydeki kayıp diğer 10 kabile (İsrail’in Kayıp On Kabilesi).. Kuzeydeki İsrail devleti Asurlularca (M.ö. 721) ve güneydeki Yahuda devleti Babillilerce yıkılınca (M.ö. 586), kuzeydeki 10 kabile zamanla başka halklarla karışarak tarihten silinmişlerdir. Bundan sonra, Yahuda krallığının soyundan gelenler İsrailoğulları olarak anılmaya başlamıştır.

34-kohen kime denir?

34- hz Harun’un soyundan gelenlere denir

35-levi kime denir?

35- ilk din görevlilerinin soyundan gelenlere denir

36-1. Mabed ( Kudüs Tapınağı, Süleyman Mabedi):  hakkında bilgi veriniz

36- Eski İsrail’de, yahudi ibadetinin merkezi ve yahudi kimliğinin simgesi olarak Kudüs’te, ilki Hz. Süleyman döneminde 957’de yapılmıştır. Yerini Hz. Davud belirlemiştir. Yeri, Hz. İbrahim’in oğlu İshak’ı kurban ettiği.. Moriya ya da Tapınak Dağı..

37.israil tarihi kimin döneminde yazılmaya başlanmıştır?

37- İsrail’in tarihi tahminen Süleyman zamanından bu yana kaleme alınmaya başlamıştır.

38-yahudilerce hz musa tevratta nasıl bilinir?

38- Hz. Musa, İsrailoğulları ve Yahudiliğin en büyük peygamberidir. Kutsal kitap indirildiği bilinen ilk peygamberdir. İsrailoğullarının Mısır köleliğinden kurtulmalarına önderlik etmiştir. On Emir ile birlikte kutsal yasaları yürürlüğe koymuştur. Tanrı, Sina Dağında onunla yüz yüze diz dize konuşmuştur. Dönemin Firavunu II. Ramses’tir. Söz konusu denizin, Kızıldeniz değil, Saz Denizi veya Papirüs Bataklığı olduğu da rivayet edilmektedir.

39- hz musa ya göre on emir nelerdir?

39- 1. Seni esaret evinden çıkaran Tanrı benim; başka tanrın olmayacak

2. Yontma put yapmayacaksın; hiçbir şeyin resmini yapıp tapmayacaksın

3. Tanrının adını boş yere ağzına almayacaksın

4. Cumartesi gününü daima hatırlayıp, onu kutsal bileceksin; o günde..

5. Babana ve anana hürmet edeceksin

6. Öldürmeyeceksin

7. Zina yapmayacaksın

8. Çalmayacaksın

9. Komşuna karşı yalancı şahitlik yapmayacaksın

10. Komşunun evine, kölesine .. hatta öküzüne tamah edip, göz dikmeyeceksin

40-Yahudi Kutsal Metinleri nelerdir?

40-Yahudilerin kutsal kitap külliyatı, Tanah (yazılı dinî edebiyat) ve Talmut (sözlü dinî edebiyat) şeklinde ikiye ayrılır. Yahudilerin Tanah adını verdikleri kutsal kitaplarına Hıristiyanlar Eski Ahit derler.

41-tanah kaç bölümden oluşur?

41-Tanah, üç bölümden oluşur: Tora (Tevrat), Neviim ve Ketuvim.

42-tanah hakkında bilgi veriniz.

42 -Tanah adı, bu üç bölümün İbranice baş harflerinin birleştirilmesinden meydana gelmiş bir kelimedir. (Bazen Tora, kutsal kitabın tamamını ifade etmek ve Tanah'la eşanlamlı olmak üzere de kullanılır).

     Tanah'ın 39 kitaptan oluştuğu kabul edilir. Yahudiler ise Tanah'ı, bazı kitapları birleştirerek, 24 kitap olarak kabul ederler. Yahudilerin tasnifi şöyledir:

Tora 5, peygamberler 8, kitaplar 11. Bunların formülü, 5+8+11 'dir.

43- Tevrat (Tora) hakkında bilgi veriniz.

43- Tora:Tevrat; kanun, şariat, emir, ders, rehber gibi anlamlara gelir. Yahudi kutsal kitabının birinci bölümüne Arapça Tevrat, İbranîce Tora denir. Bu ilk bölüm, beş kitaptan oluşur. Beş kitabı ifade etmek üzere İbranîce "humaş", Arapça "el-Esfâru'l-Hamse" (sifr: kitap, çoğulu esfâr), Yunanca "Pentateukhos" (penta: beş, teukhos: kitap), batı dillerinde Pentatök (Pentateuch-Pentateuque gibi) kelimeleri kullanılır.

44- beş kitaptan oluşan tora hangi kaynak ve gelenekten oluşur

44- 1) Yahvist, 2) Elohist, 3) Ruhban metinleri

45-tora kaça ayrılır?

45- Tora, yazılı ve sözlü olarak ikiye ayrılır. Yazılı Tora, Yahudilere göre, Yahve'nin Sina Dağında Musa'ya vahyettiği kitaptır.

Sözlü Tora ise, yazılı Tora'nın açıklaması olarak nesilden nesile intikal eden ve Yahudilerce o olmaksızın yazılı Tora'nın anlaşılmasının mümkün olamayacağı kabul edilen Talmud'dur.

46-Allah'ın Yahudilere Musa vasıtasıyla verdiği Tora kaç kitaptan oluşur?

46-beş kitaptan oluşur bunlar :

1.Tekvin (Yaratılış): Bu bölümde, ilk insanın ve kâinatın yaratılışı; Âdem'in işlediği suç, yeryüzüne inişi ve çocuklarının hikâyesi anlatılır. Ayrıca Tufan olayından, Yusuf'un Mısır'daki hayatından ve İsrailoğullannın Mısır'a gelişlerinden bahsedilir; 50 baptır.

2.Çıkış : Bu kısımda, İsrailoğullannın Firavundan çektikleri, Musa'nın ortaya çıkışı ve Mısır'dan Sina'ya gidişleri anlatılır; 40 baptır.

3.Levililer  : Burada, Kâhinler ile yardımcılarının Çadır Mabedindeki (Mişkan) görevleri ve bazı önemli ahlâkî kurallar anlatılır. Ayrıca günahların kefareti, haram kılınan yiyecekler, yasaklanmış evlilikler, dinî âyinler, bayramlar ve adaklar yer alır; 27 baptır.

4.Sayılar: Sayılar, İsrailoğullannın çölde geçirdikleri hayat ve olaylardan, birtakım sayımlardan, bazı şeriat kanunlarından, kayadan su çıkarılmasından, ölüm ve yılan vasıtasıyla şifadan bahseder; 36 baptır.

5.Tesniye (İkileme, tekrarlama): Tesniye'de; Musa'nın ölmeden önce din konusunda Yahudilere verdiği öğütler, Musa'nın ölümü, gömülmesi ve tutulan yas anlatılır; Musa zamanında bulunmayan birçok âdete ve geleneklere temas edilir; bazı şariat kanunları tekrar edilir; insanların birbirine ve Tanrı'ya karşı nasıl davranmaları gerektiği açıklanır; 34 baptır.

47-Neviim (Peygamberler) hakkında bilgi veriniz.

47-Bu bölümde peygamberler, öncekiler 6, sonrakiler 15 kitap olmak üzere sıralanır. Toplam 21 kitap, Hz. Musa'dan sonraki peygamberlerden bahseder. Hz. Musa en büyük peygamberdir

48-neviim nasıl tasniflendirilir?

48-Yahudilerce Neviim bölümündeki peygamberlerden öncekiler, "İlk Peygamberler" (Neviim Rişonim), sonrakiler "Son Peygamberler" (Neviim Ahoranim) diye tasnif edilir.

49 –ilk Peygamberler" (Neviim Rişonim) hakkında bilgi veriniz

49- Bu bölümde yer alan kitaplarda Hz. Musa'nın ölümünden sonra Yahudilerin Tanrı tarafından va'dedilmiş topraklara yerleşmeleri, krallığın kuruluşu, kralların idaresi ve davranışları, Yahudilerin putperest topluluklarla yaptıkları mücadeleler ve Kutsal Ma'bedin (Bet ha-Mikdaş) kuruluşu, yıkılışı anlatılır. İlk peygamberlerden bahseden kitaplar şunlardır: Yeşu, Hâkimler (Şoftim), I ve II. Samuel (Şmuel), I. ve II. Krallar (Melahim).

50- Son peygamberler kakında bilgi veriniz.

50- Bu bölümde yer alan kitaplarda peygamberlerin putperestliğe karşı devamlı mücadeleleri, tek bir tanrı fikrini bütün insanlara yaymak için gösterdikleri gayret, halka dinî telkinleri ve öğütleri anlatılır. Son peygamberlerden bahseden kitapların başlıkları şu şekildedir: İşaya (Yeşaya), Yeremya (Yirmiya), Hezekiel (Yehezkel), Hoşea (Oşea), Yoel, Amos, Obadya (Ovadya), Yunus (Yonah), Mika (Miha), Nahum, Habakkuk (Habakuku), Tsefanya, Haggay (Hagay), Zekerya (Zaharya), Malaki (Malahi).

51- Ketuvim hakkına bilgi veriniz.

51- Kitaplar, yazılar anlamına gelen Ketuvim, Yahudi Kutsal Kitabının üçüncü bölümünü oluşturur ve bu bölümde yer alan 13 kitap (Yahudilerce 9 olarak tasnif edilir)

52-ketuvim de yer alan 13 kitap hangileridir?

52-       1.Mezmurlar (Tehilim): Yahudilerce çoğu Kral David (Hz. Davud) tarafından yazıldığı ileri sürülen 150 Mezmur'dan oluşur. Mezmur'ların bazıları dinî âyinlerde, bazıları da Yahudi bayramlarında ve önemli günlerde okunur (Bugün Hıristiyan Kiliselerinde de Mezmurlar ilâhî olarak okunmaktadır.

.

2.Neşideler Neşidesi (Şir aşirim): Kral Süleyman'ın bir şaheseri olarak kabul edilir. Bu kitapta Allah ile Yahudiler'in karşılıklı sevgi bağları, iki nişanlının birbirine karşı sevgilerine benzetilerek anlatılır; 8 baptır.

3.Eyüp :Bu kitapta Hz. Eyübun ibret verici hikâyesi ve Tanrı'nın iradesine boyun eğişi anlatılır; 42 baptır

4.Vaiz :Bu kitap, Kral Süleyman'a atfedilir. Kitapta hayatın zevkleri teker teker sıralanır; onların geçici ve boş olduğu anlatılır. Neticede de yalnız Allah korkusu ve Allah'ın emirlerine uymanın boş olmadığı hükmüne varılır; 12 baptır.

5.Rut: Bu kitap, hâkimler zamanında vukubulan bir olayı hikâye eder. Bu olayda yabancı bir kadın olan Rut'un dul kalması ve hiçbir tesir altında kalmadan Yahudi Dinini kabul etmesi ve kayın validesi Neomi ile birlikte yaşaması konu edilir; 4 baptır.

6.Ester:  Bu kitapta Yahudiler'in Ester, adlı bir Yahudi kızı tarafından kesin bir katliamdan kurtarılışları anlatılır. Pers Kralı Ahaşveroş'un veziri Haman (Aman), kraldan ülkesindeki Yahudileri yok etme yetkisi alır; fakat kralın karısı olan Ester, kadınlığını kullanarak, Ya-hudileri kurtarıp Haman'la adamlarının öldürülmesini sağlar. Kitap, 10 baptır

7.Yeremya'mn Mersiyeleri: Kudüs'ün, dolayısıyla Yahudi devletinin yıkılması üzerine peygamber Yeremya'nın duyduğu büyük üzüntüyü dile getiren bir mersiyedir; 5 baptır. 19

              8-Süleyman'ın (Şlomo) Meselleri (Mişle): Bu kitap, Kral Süleyman'a (Hz. Süleyman) atfedilir. Atasözleri, ahlâk ve doğru yolu gösteren sözleri ihtiva eder; 31 baptır

            9.Daniel: Bu peygamber, Kutsal Ma'bedin yıkılışı ve Yahudilerin Babil'e sürgünü devresinde yaşamıştır. Zamanında gördüklerini bu kitapta toplamıştır; 12 baptır. M.Ö. 164 tarihinde yazıldığı tahmin edilmektedir. Yunan Kralı Antiyokus Epifanes'in baskısı sırasında Yahudilerin dinlerine sadık kalmasını sağlamak üzere yazılan bu kitap, Yahudi folklorunun tanınmış kahramanı Daniel'e nisbet edilmiştir.

            10 ve 11. Ezra (Üzeyir) ve Nehemya: Bu kitaplar, Yahudilerin Babil esaretinden dönüşlerini, Kudüs'ün ve Ma'bedin yeniden tamirini anlatır. Ezra 10 bap; Nehemya ise 13 baptır.

           

            12 ve 13. I ve II. Tarihler (Divre Ayamim) : Dünyanın kuruluşundan Babil esaretinin sonuna kadar geçen bütün olaylar bu kitaplarda özetlenir. I. Tarihler 29; II. Tarihler 36 baptır.

53-zebur hakkında bilgi veriniz.

53- Zebur, Arapça kitap, İbranîce mektup anlamına gelir, islâm'da Hz. Davud'a indirilen kutsal kitabın adıdır. İbranîce "Sefer Tehilim" (Şarkılar Kitabı) diye adlandırılmaktadır. Mezmurlarda, Tevrat'ta olduğu gibi, Yahudi dininin kurallariyle, ibadet şartlariyle, kurumlarla ve onların yönetimiyle ilgili emirler yoktur. Sadece, insanlara iyiliği, doğruluğu, fazileti ve ahlâkî meziyetleri tavsiye eden telkinler vardır. Yahudilerin ibadetlerinde ve günlük hayatlarında Mezmurların önemli bir yeri vardır (Hıristiyanlarda da aynı öneme, sahiptir). Şeytana uyma tehlikesi karşısında, buhranlı anlarda, cesaretin kırıldığı, canın sıkıldığı, yalnızlık, endişe, hastalık ve ağrı zamanlarında belirli Mezmurlar okunur. Yahudiler, sinagogdaki evlenme törenlerinde, Şabat Günü'nde evde ve ibadethanelerdeki dinî ayinlerde, ölülerin gömülmesi sırasında Mezmurlardan parçalar okurlar. Mezmurların belirli bir melodi ile söylenmesi gelenek haline gelmiştir. İbadet sırasında, ibadet yönünü Kudüs'e göre belirlemek üzere, duvara üzerinde Mezmurlar yazılı levhalar asılır. Bu levhalara "Mizrah Levhası" denilir

54- talmut hakkında bilgi veriniz.

54-Talmut, Yahudiler indinde, Tevrat kadar öneme sahiptir. Onun da ilham ve vahiy mahsulü olduğu kabul edilmektedir. Genelde, Talmut'u kabul etmeyen kimse Yahudilerce gerçek Yahudi sayılmamaktadır

55-talmud haç bölüme ayrılır?

55- Talmut, iki bölüme ayrılır: Mişna ve Gemara.

Mişna (tekrar ederek öğrenim anlamında), Yahudiliğin dinî, ahlâkî kurallarının açıklanmasından ibarettir. O, İbranîce'dir. M.S. 190-200 yılları arasında Yahuda ha-Nasi (135-220) tarafından derlenmiştir.

Gemara (son olarak gözden geçirilen, an'ane haline gelmiş "öğrenim", "öğrenilen" anlamında) ise Mişna'nın açıklanmasını ve bunların bir esasa bağlanması için Rabbilerin tartışmalarını ihtiva etmektedir.

Gemara, Yahudi din bilginlerinin ahlâk öğretimini misallerle canlandırmakta; ahlâkî, hukukî, felsefî ve sosyal konulardan geniş olarak bahsetmektedir. Gemara'nın iki ayrı versiyonu vardır: Babil ve Kudüs Gemarası. Babilde yapılmış olanına Babil Talmud'u; Kudüs'tekine de Kudüs Talmudu denilmektedir.

56- Yahudi Kutsal Kitabı'nın Yazılışı ve Muhtevası hakkındaki görüşler nelerdir?

56- Yahudi Kutsal Kitabını oluşturan bölümlerin ilk nüshaları bugün elde bulunmamaktadır, Tanah'ı oluşturan kitaplar M.Ö. Xlll-I. Yüzyıllar arasında yazı ile tespit edilmiş olmasına rağmen bugün elde bulunan en eski İbrâni elyazması nüshalar, M.S.VIl. ve X. Yüzyıla aittir

“          Hz. Musa'nın M.Ö.XIII. Yüzyılda yaşadığı gözönünde bulundurulursa, bu uzun süre içerisinde cereyan eden olaylar sebebiyle, ilk nüshanın günümüze kadar korunabilmesi zaten imkânsızdır.

DEĞERLENDİRME SORULARI:

1. Aşağıdakilerden hangisi İsrail oğulları için zorunluluk taşımaz.

A. Seçilmişlik

B. Kutsal toprak

C. Mabed 

D. Eski Ahid’e sahip olmaları

E. Mesihçilik fikri

2. Yeni ahit ile Eski ahid’in en önemli farkı aşağıdakilerden hangisidir?

A.Eski ve Yeni Ahid İkisi de Tanrı ile yapılmıştır, bir farkı yoktur

B. Eski Ahid sahipleri tek geçerli ahdin kendileri ile ilgili olan ahdin olduğunu söylerler

C. Eski Ahid daha geniş kapsamlıdır

D. Yeni Ahid Eski Ahidden daha kapsamlıdır, diğer kavimleri de kapsamaktadır

E. Son Ahid tek gerçek ahiddir

3. İsrail kelimesinin anlamından İslama en yakın olanı aşağıdakilerden hangisidir?

A. Tanrı ile güreşendir

B. Gece içinde Allah’a gidendir

C.Tanrı ile mücadele edendir

D. Tanrı ile uğraşandır

E. Hiç biri

4. Tanah ne demektir?

A. Tevrât, Tesniye ve Ketüvimden oluşmuştur

B. Tora, Neviim ve Ketuvim bölümlerinin baş harflerinin bir araya gelmesiyle oluşmuş

C. Neviim ve Ketüvimdir

D. Yunus, Mika, Nahum gibi son peygamberlerdir

E. Hiç biri

5. Mezmurlar kitabı hangi peygambere gönderildiği kabul edilen kutsal kitaptır?

A. Musa-Tevrat

B. Süleyman- Tevrat

C. Davud- Zebur

D. Kuranı Kerim-Muhammed

E. Hiç biri

Cevap Anahtarı: 1.D 2.D 3.D 4.B 5.C

                                                                                                              HAZIRLAYAN: ilhan HASAR