Yeterlilik Sınavı İçin Mutlaka Kontrol Etmeniz Gereken Bilgiler.I.

Yeterlilik Sınavı İçin Mutlaka Kontrol Etmeniz Gereken Bilgiler.I.1-İcazül Kur’an:Kur’an’ın dil bakımından üstünlüğü demektir. Kur’ân’ın özlü oluşu, kelime ve cümlelerinin derin ve eşsiz anlamlar taşıması demektir. I’caz, zaâ’f manasına gelen a’cz kökünden türemiştir. Kur’an’ın benzerinin yapılamaması demektir.
2-Hareke noktaları ikinci asrın ortalarında bugünkü şekilde harekelere çevrilmiştir. Ebü’l-Esved’in koyduğu hareke noktaları yerine 751 yılında bugünkü harekeleri koyan Halil ibni Ahmet (H. 100-170/M. 718-786) olmuştur.
3-Kur’an’da kesik yani mukataa harflerle ile başlayan 29 sure vardır.
4-Kur’ân’ın sûrelerinde bulunan Hurûf-u Mukattaalarda 14 ayrı harf kullanılmıştır.
5-Huruf’u-Mukattaa’:Kesik harfler demektir. Kur’an-ı Kerim’de geçen 29 surenin başında bulunan ve anlamları sadece Allah tarafından bilinen harflere verilen addır.
6-Cuma namazında hutbe verilirken okunan ayet “Muhakkak ki Allah, adaleti, iyiliği, yakınlara yardım et-meyi emreder; hayâsızlığı, fenalığı ve azgınlığı da yasaklar. Düşünüp tutasınız diye size öğüt verir” (Nahl Sûresi, 90. Ayet) “
7-Kur’an’ı nüzul sırasına göre yorumlayan tefsirlerin en önemlilerinin ilki Muhammed İzzet Derveze’nin ‘’Et-Tefsiru’l Hadis’’ adlı eseridir. Nüzûl sırasına göre hazırlanmış tefsirdir.
8-Belirli bir meselede birden fazla ictihadî görüşü bir arada (veya bir arada sayılabilecek şekilde, yani birin-cisinin tesiri kalkmadan diğeriyle) amel edip ortaya bu müctehidlerden hiçbirinin kabul etmeyeceği mürekkep bir durumun ortaya çıkmasına Taklitte telfik denir.
9-Beynunet-i Kübra:Kocanın boşadığı hanımına onun ancak başka bir koca ile sahih bir nikâhla evlenip gerçek zifaf olduktan, ikinci kocasından da ölüm veya başka şekilde ayrılıp iddetini tamamladıktan sonra evlenebileceği boşamaya denir. Büyük boşama demektir. Boşayanlara karşı en ağır cezadır.

10-Hades:Bazı ibadetlerin yapılmasına engel hükmi pisliklerdir. Abdest, gusül veya teyemmümle giderilen kirlilik halini ifade eden bir kavramdır
11-Özürlünün abdest süresi :İki vakit arasıdır. Özürlü kimse vakit girdiğinde abdest alır. Abdesti bozan başka bir durum meydana gelmedikçe, o vaktin sonuna kadar abdestli sayılır. Dilediği kadar farz, vacip, sünnet, kaza namazı, Cuma ve bayram namazı kılabilir, Kâbe’yi tavaf edebilir ve mushafı tutabilir.
12-Mezheplere göre guslün farz:
Hanefi mezhebine göre; ağza su almak, burna su çekmek ve bütün vücudu yıkamak.
Hanbelîlere göre; bunlara ilaveten niyet.
Şafilere göre; niyet ve bütün vücudu yıkamak.
Malikilere göre; niyet, bütün vücudu yıkamak, vücudu ovalamak ve gusül işlemlerinin arasını açmamaktır.
13-Gusülde niyet Hanefîler’e göre sünnet, diğer mezheplere göre farzdır.
14-Vatan-ı süknâ Bir yolcunun on beş günden az kalmayı planladığı yere Vatan-ı süknâ denir.
15-Hanefî mezhebinde, cuma namazının vücûb şartlarını taşıyan kimselere bayram namazının hükmü Vâcip
16-Şâfiî ve Mâlikîler’e göre cuma namazının vücûb şartla-rını taşıyan kimselere bayram namazının hükmü Müekked sünnet
17-Hanbelîler’e göre cuma namazının vücûb şartlarını taşıyan kimselere bayram namazının hükmü Farz-ı kifâye
18-Hurûc bi Sun‘ih:Kişinin kendi isteği ve fiili ile namazdan çıkmasına denir.
19-Ramazan orucunun farziyetini bildiren âyetler (Bakara /183.-184. ve 185 ayetler)
20-Mikat:Doğrudan Harem bölgesine veya Mekke’ye gelen Afakîler’in ihramsız olarak geçemeyecekleri sınırları belirleyen noktalardır. Bunlar: Zulhuleyfe(Âbâr-ı Ali), Cuhfe, Karn, Zat-ü Irk, Yelemlem
21-Lian.Sözlükte “lânetleşme, birbirine lânet etme” gibi anlam-lara gelen liân, bir fıkıh terimi olarak, karısının zina ettiğini veya çocuğunun kendine ait olmadığını iddia eden ve bu iddiasını gerektiği şekilde ispat edemeyen koca ile karısının, mahkeme huzurunda özel bir şekilde yemin ve lânet-leşmeleri üzerine hakim tarafından evliliklerine son veril-mesini ifade eder.
22-Îlâ.Kocanın 4 ay veya daha fazla süreyle eşine yaklaşma-yacağına dair yemin etmesine denir.
23-Yemini Münakide:Geleceğe ait bir işi yapmak veya yap-mamak üzere yapılan bir yemindir. Örn: Vallahi şu işi ya-pacağım veya yapmayacağım lafzını kullanarak yapılan yemin. Böyle bir yeminin hükmü, hins (aykırı hareket) halinde keffaretin vücubudur.
24-Mütevatir:Yalan bir haberi rivayet etme hususunda birleş-meleri aklın ve âdetin kabul etmeyeceği kadar kalabalık raviler topluluğunun kendileri gibi bir topluluktan alıp nak-lettikleri görülen ve duyulan bir olayla ilgili hadislerdir.
25-Ahad Hadis:Mütevatir hadislerin dışında kalan bütün rivayet çeşitlerine verilen genel bir isimdir. Bu tür rivayetlere haberi vahid de denilir. ……….
26-Garip(Fert) Hadis:Tek kişi tarafından rivayet olunan veya senedin herhangi bir yerinde ravisi tek kalan hadislere denir. Garip hadislere fert hadis de denilir.
27-Muzdarip:Birbirine zıt olmakla beraber birini diğerine tercih imkânı bulunmayan hadislere denir. Muzdarip hadi-sin hükmü ise; Bunlardan hatalı olanı tespit imkânı bulunmayınca iki hadis de zayıf sayılmıştır.
28-Muhadram(un): Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in zama-nında yaşadığı halde Efendimiz(s.a.v.)’i görme şerefine nail olamayan insanlara denir. (Veysel Karani, Habeş kralı Necaşi, Ebu Osman en- Nehdi ve Alkame b. Kays vb.)
29-Kıraât (el-Kıraetü Ale’ş-Şeyh):Talebe, ezberinde veya elindeki bir kitaptan hocanın huzurunda hadis okur. Hoca da ya ezbere veya elindeki bir nüshadan takip ederek dinler. Gerekirse, düzeltme yapar. Böylece öğrenci hocadan o hadisleri öğrenmiş olur. Bu usûle arz da denilmiştir.
30-İcazet:Hadis öğrenim ve öğretim yollarından icâzet ho-canın talebesine duyduklarını veya kitaplarını rivâyet etme izni vermesi demektir.
31-Münavele:Hocanın, kendisinden nakil ve rivâyet etmesi için öğrencisine bir kitap ya da yazılı bir metin vermesine münavele denilir.
32-Müteahhirûn (Ehl-i Sünnet-i Âmme) olarak bilinen İ’tikadî Mezhepler kendi aralarında ikiye ayrılır:Maturidiye,Eş’ariye
33-Selefiyye:İman esaslarıyla ilgili konularda ilk dönem bilginlerini izleyerek âyet ve hadislerdeki ifadelerin zâhiri ile yetinip bunları aynen kabul eden, teşbih ve tecsîme düşmeyen (Allah’ı yaratıklara benzetmeye ve cisim gibi düşünmeye yeltenmeyen), bunları başka bir anlama çekme (te’vil) yoluna gitmeyen Ehl-i sünnet topluluğu Selefiyy.Eş‘arîlik ve Mâtürîdîlik‘ten önce ortaya çıkmıştır. Tâbiûn, mezhep imamları, büyük müctehidler ve hadisçiler bu mezhebe mensupturlar.
34-‘İnsan rüzgarı önünde bir yaprak gibidir’demek suretiyle insandan özgür iradeyi kaldıran ekol Cebriye
35-Kelami ve Felsefi Tefsirlerden olan, Zemahşeri’nin Mutezile fikirlerini savunmak için yazdığı eserin adı Keşşaf
36-Uhud gazvesinden dört ay sonra Amir bin Sasa kabilesi başkanı Ebu Bera, Medine’ye gelerek kabilesine islamı anlatacak kimseler göndermesini Peygamberimiz’den istedi. Ebu Bera’nın onların emniyetini garanti etmesi üze-rine Hz. Peygamber ehli suffeden 70 kadar kurrayı o kabi-leye gönderdi. Ebu Bera‘nın ölmesi ve yerine geçen Amir bin Tufeyl, Süleym kabilesinden topladığı askerlerle, Amr bin Ümeyye ve Kaab bin Zeyd hariç bütün kurraları öldürdüler. Bu olay tarihe Bi’r-i Maune faciası(Sefer- 4, Temmuz- 625 )geçer.
37-Peygamberimizin “hangisine daha çok sevineyim bilmiyorum; Hayber’in fethine mi, yoksa O’nun Habeşis-tan’dan dönüşüne mi?” şeklindeki ifadesinde bahsedilen sahabe Cafer b. Ebi Talib
38-İçlerinde Cafer bin ebi Talib’in de bulunduğu son kafile Hayber’in fethi esnasında (628Medine’ye tekrar döndü.

39-Suffe:Mescid-i Nebevinin bitişiğinde bulunan eğitim-öğretim fonksiyonu üstlenen ve fakir kimsesiz ve barınacak yeri olmayan Müslümanlar için yapılmış olan mekânın adına nedir. İlk yatılı öğretmen okuludur.
40-Peygamberimizin kâtipleri arasında en çok öne çıkan, Bu zatın çok zeki olup Bedir Savaşı’nda 10 çocuğa okuma yazma öğretme karşılığı serbest kalan Müşriklerin birinden okuma yazma öğrenen, Efendimizin emri üzerine 15 günde İbraniceyi, 17 günde de Süryaniceyi öğrenen sahabe Zeyd bin Sabit
41-Safer ayında, Adal ve Kare kabilelerinden bir heyet Medine’ye gelerek, Peygamberimiz’den İslam’ı öğretecek bir heyet göndermesini istedi. Hz. Peygamber, Asım bin Sabit başkanlığında 10 sahabi gönderdi. İslam davetçileri raci’ mevkiine vardıklarında, Kuzeyl kabilesinin Lihyan oğullarından 200 kişilik bir grup, Hubeyb bin Adi, Abdullah bin Tarık ve Zeyd bin Desinne hariç hepsini şehit etti. Bu üç kurrayı da, müşriklere sattılar. Mekke müşrikleri, bu kurraları işkenceyle şehit ettiler. Bu olay tarihe Raci’ vakıası 625) geçer.
42-Kaside-i Bürde’nin sahibi Şair Kab Bin Züheyr (r.a.)’a Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in verdiği (hediye ettiği) hırka bugün stanbul – Topkapı sarayı Hırka-i saadet dairesinde muhafaza edilmektedir.
43-Hikmet:Ustalıklı ve anlamlı söz söyleme demektir.
44-Marifet:Bilgi, tecrübi ve ameli bilgi, tanımak ve aşinalık anlamına gelir. Sufilerin ruhani halleri yaşayarak menevi ve ilahi hakikatleri tadarak elde ettikleri bilgi irfanıdır. Allah’ın zâtı ve sıfatları hakkında şüphe götürmeyecek bir bilgiye sahip olmak demektir.
45-Tarikat:Ma’rifete ulaşmak için tutulan bir takım kuralları ve esasları olan (usul-erkan) yol = irfan okullarıdır.

46-Kadıyaniliğin görüşleri Mirza Gulam Ahmed’in müceddidliği Mesihliği mehdiliği peygamberliği iddialarının etrafında yoğunlaşmıştır
47-Anadolu’da sosyo ekonomik ve sosyo kültürel dengenin sağlanması için gelişip, örgütlenmiş bir ku-rumdur. Bu kurumun Sosyal hayatta etkisi XIII. yy dan itibaren etkili olmaya başlamıştır. Bu kurum Ahilik Teşkilatı
48-Ebu Davud, Tirmizi, İmam Nesâi, İbn Mace bu dört hadis yazarının kitaplarına(hepsine birden) Sünen isim verilmiştir.
49-Dünyaca tanınan ve üç kitada 50 yıl dolaşarak gördük-lerini meşhur “SEYAHATNAME” adlı kitabında anlatan, gezginci (seyyah) Türk’ün adı Evliya Çelebi’dir. 1611-1682 yılları arasında yaşamış-tır.(3-149)
50-Yunanca Evangelion anlamına gelen, ‘iyi haber, müjde’ olarak ifade edilen İncil kitaptır.
Yeterlilik Sınavı İçin Mutlaka Kontrol Etmeniz Gereken Bilgiler.II.

1-Feraiz denilen miras hukuku ile ilgili ayetler yer aldığı sure Nisa suresi.
2-Miras paylarını ihtiva eden ayetlere Feraiz denir.
3-Nizamiye medreseleri Selçuklu veziri Nizamü’l-Mülk tarafından Bağdat ve Nişaburda kurulmuştur.
4-Arafat vakfesinin vakti :Arefe günü zeval vaktinden yani güneşin tepe merid-yeni üzerine geliş vaktinden bayramın ilk günü “fecr-i sâdık” denilen tan yerinin ağarmaya başladığı zamana kadar geçen süredir. Bu vakfe zamanı zilhiccenin 9. günüdür.
5-Terviye Günü:Zilhicce ayının 8. günü, yani Arefe’den bir gün önceki günün adıdır. Hacılardan bir kısmı bugün Mina’ya çıkar ve geceyi burada geçirirler. Bir kısmı da doğ-rudan Arafat’a çıkarlar.
6-Mes’a:Hac ve umre yapan kimselerin, Safa ile Merve ara-sında sa’y ettikleri yere “Mes’a” denir.
7-Remel:Erkeklerin, tavafın ilk üç şavtında kısa adımlarla koşarak (canlı yürüyerek) ve omuzlarını silkerek çalımlı yürümeleridir. Sadece arkasında sa’y yapılacak tavaflarda sünnettir.
8-Metaf:Kâbe’nin etrafında tavaf yapılan yere tavaf alanı denir. Yani tavaf alanına metaf denmektedir.
9-İstilam:Hacer-ül Esved’i selamlamak demektir. Tavafta her şavtın bitiminde Hacer-ül Esved’i öpmek suretiyle selamlar. Ancak izdiham nedeniyle yaklaşılması mümkün olmadığı takdirde uzaktan el işaretiyle selamlar ve sağ elinin içini öper.
10-Menâsik:Hacda ve umrede yerine getirilmesi gereken vazifelerin tümüne “ menâsik” denir. Bunlardan ihram, tavaf, sa’y, Arafat ve Müzdelife vakfeleri, şeytan taşlama ve veda tavafı gibi. Ayrıca menasik, taat, ibadet, kurban kesmek ve kurban kesilen yer anlamına da gelmektedir.

11-Hedy:Harem bölgesinde hacla ilgili olarak kesilen kurban-lara “hedy” denir.
12-Remy-i Cimar:Hacıların Kurban Bayramı günlerinde Mina’da halk arasında şeytan taşlama diye isimlendirilen yerlere, usulüne uygun olarak küçük taşları atmaktır.
13- Sa’y “Koşmak, çaba göstermek” gibi anlamlara gelir. Kâ-be’nin doğu tarafında bulunan Safâ ve Merve adlı iki tepe arasında, Safâ’dan başlanıp Merve’de tamamlanmak üzere yedi defa gidip gelmeyi ifade eder.
14-İzar:Belden aşağıya dolanan peştamal gibi örtüye “izar” denir. (ihramın alt parçası)
15-Rida:Belden yukarıya örtülen havlu ve benzeri örtüye “rida” denir. (ihramın üst parçası)
16-Tehallül:Hac ve umre maksadıyla ihrama girmiş kimsenin ihramdan çıkması demektir.
17-Hacer-ül Esved:Kelime anlamı siyah taş demektir. Kâ-be’nin doğu köşesinde bulunan 18-19 cm. kutrunda kırmı-zımsı, siyah ve parlak bir taştır. Ebu Kubeys dağından getirilen bu taş, tavafa başlangıç işareti olarak konulmuştur. Yaklaşık 1.5 metre yükseklikte olup özel muhafazası içinde korunmaktadır.
18-Umrenin farzları yani rükünleri ihram, tavaf, sa‘y ve tıraş olmaktır. Bu görüş Hanbeli ve Şafii mezheplere aittir.

19-Bedene:Sözlükte büyükbaş hayvan anlamına gelen “be-dene”, bir hac terimi olarak hacda bazı ihram yasaklarının ihlal edilmesi sebebiyle Harem bölgesinde kurban olarak kesilen deve veya sığır demektir
20-Tavaf Şafiilerde farzdır. Farzın terki elbette ki bedene gerektirir. Sorunun cevabı kitabımızın(2.
21-Hacta gerek sadakaların gerekse ceza kurbanların etlerinin, sadece Harem bölgesindeki yoksullara verilmesi ve yedirilmesi gerekmez. Diğer yerlerdeki yoksullara da verilebilir. Ceza kurbanları, ister deve veya sığır, ister koyun veya keçi olsun bunları Harem bölgesinde kesmesigerekir.
22-Hinduizm ve İslâm’dan etkilenerek Hindistan’da ortaya çıkan dînî inanç hangisidir?Sihizm
23-Evrastiya(Evharistiya):İsa’nın ölmeden önce havarileriyle yediği son akşam yemeğinin anısına yapılan ve Hıristiyan inanç ve ibadetlerin temelini oluşturan ayindir.
24-Tanah sözlü kutsal metin değil, Yahudi kutsal kitabının adıdır.
25-Roşhaşana:Dünyanın her yerindeki Mûsevîlerin kutladıkları, en önemli yılbaşı bayramıdır.

26-Tirmizi, Ebu Davud, Nesai ve İbn Mace özellikleri neler-dir?Fıkıh bablarına göre tasnif edilmiş ahkâm hadislerinden (Fıkıhla ilgili hadislerden) oluştukları için SÜNEN olarak adlandırılmışlardır.
27-Buhari ve Müslim kitaplarına ’el-Camiu’s-Sahih’ adını vermişlerdir.Kitaplarında topladıkları hadislerin sağlam ve güvenilir olduğunu belirtmek için.
28-Hadis kitaplarında ’’Sahihayn’’ kavramı Buhari ve Müslim’in el-Cemi’s Sahih isimli kitaplar
29-Musannef:Sınıflandırmak, tasnif etmek, konularına göre tertiplemek manasına gelir. Tabiin döneminden sonra gelen neslin çeşitli konulardaki hadisleri bir araya toplayarak ve belirli bir düzen içinde konularına ve içeriklerine göre ayırarak oluşturdukları hadis kitaplarına denir. Sünenlerdeki merfu hadislere ilaveten mevkuf ve maktu hadisleri de ihtiva eden eserlerdir
30-İhsan:Bağışlama iyilik etme, hayır olarak yapılması uygun olan bir şeyi yapmaya denir. ‘’Allah Teâlâ’yı görüyormuş gibi O’na ibâdet etmendir. Şayet sen O’nu görmüyorsan bile, O seni görmektedir.’’ Bu anlatım ihsanın tarifidir.
31-Adventizm:Hz. İsa’nın bir kez daha yeryüzüne geleceğini savunan bir Hristiyan mezhebinin adıdır.
32-Anglikanizm:”Anglo-Saksonlar” olarak bilinen İngilizlerin mensubu bulunduğu Hristiyanlık mezhebidir.

33-Ashabu`l-Feraiz:Islam miras hukukunda belirli pay sahibi mirasçılar için kullanılan terim.İslâm miras hukukunda belirli pay sahibi mirasçılar. Ferâiz’in tekili olan farîza, belirli pay demektir. Mirastaki payları tek tek belirlenen mirasçılara, belirli pay sahibi mirasçılar anlamında bu isim verilmiştir. Bu gruba giren mirasçılar onbir olup, değişik durumlara göre bunlar için kırk pay durumu (hâl) söz konusudur.
34-Feraiz:Ölen bir kimsenin ardından bıraktığı malların taksimi ile ilgili İslami ilme feraiz adı verilir.
35-Avliye:Bir mirasın taksiminde, belirli hisse sahiplerinin (eshab-ı ferâiz) terekeden alacakları payların toplamının ortak paydadan fazla çıkması halinde, payların toplamından elde edilen sayının ortak payda kabul edilerek mirasçıların hisselerinin belirlenmesine denir.
36-Besmelenin iki defa zikredildiği sure Neml
37-Berae besmele ile başlamayan sûredir?
38-Peygamberimizin “Zehveran” diye adlandırdığı sureler Bakara-Al-i İmran
39-Tilavet secdesi ile biten sureler A’raf-Necm-Alak
40-Kur’anın en uzun suresi ile en kısa suresi Bakara-Kevser

41-Kur’an’ın toplanması Hz.Ebu Bekir Halife döneminde olmuştur.
42-Kur’an’ın en uzun (Tıval) sureler:Bakara,Al-i İmran,Nisa,Maide,En’am,A’raf,Yunus ve kehf
43-Esbab-ı Nüzul :Ayetlerin inmesine sebep olan olay veya duruma denir
44-Muhkem ayetlerin tanımı :Anlamı tevil kabul etmez derecede açık olan ve tek bir yoruma elverişli olan ayetlerdir.
45-Müteşabih ayetlerin tanımı :Anlamı kapalı olan ve birden fazla yoruma elverişli olan ayetlerdir..
46-Kıraat kelimesinin anlamı :Bir araya getirmek, toplamak ve okumak anlamına gelir.
47-“Kıraat-ı Aşere” kavramının anlamı :Kırâat ilminden on tânesini okuyup, ilmini ve pratiğini yapmaK
48- ARZ:“Talebenin hocasına, kırattan takip ettiği rivayet ve tariki okumasıdır.”
49- Siyak-Sibak :Kur’an ayetleri arasındaki anlam ilişkisinin ve bütünlüğünün olması
50- Sözlük anlamı “Mesel, destan ve kıssa” olan kavram Emsalu’l kur'an denir.

Kaynak: Dib Mülakat