Ameller Niyetlere G�redir
1-Ama�lar ve niyetler, y�ce Allah��n nazargah�d�r. Niyetler amellere g�re bedenin ruhu gibidirler. Ruhu �ekilmi�/al�nm�� bedenin ve g�vdesi yerden kopar�lm��, o y�zden ayakta durma imk�n� olmayan bir a�ac�n durumu nas�l olur? Uygun/do�ru bir niyete ve me�ru bir amaca dayanmayan her ibadet Allah kat�nda r�zg�r�n savurdu�u bir toz ve sahibi onu talep etti�i zaman ondan hi�bir �ey bulamayan bir serapt�r. Bundan dolay� �slam, kullar�n (insanlar�n) gayelerini ve niyetlerini d�zeltmelerine b�y�k bir �zen g�stermi�tir. Bu hususta/konuda Kitap ve S�nnette bir�ok metin/nass varit olmu�tur. Bu manay� ifade eden b�y�k hadislerden biri de Hz �mer�den rivayet edilen B�hari ve M�slim�de ge�en �u hadistir; Hz. Peygamber (s.a.v.) ��yle buyurmu�tur:
�Yap�lan i�ler/ameller/eylemler niyetlere g�redir. Herkese niyet etti�i �ey vard�r. Kimin hicreti Allah'a ve Res�l�ne ise, hicreti de Allah ve Res�l�nedir. Kimin hicreti de elde edece�i bir d�nyal��a veya nik�hlanaca�� bir kad�na ise, onun hicreti de o hicret etti�i �eyedir.�
2-Bu hadis, dinin �st�nde/etraf�nda d�nd��� hadislerden biridir. Bundan dolay� ilim adamlar� kitaplar�na onunla giri� yapm��lard�r/ba�lam��lard�r. �m�m ��fi� (rh.) ��yle demi�tir; �Bu hadis ilmin ��te biridir. F�k�h b�l�mlerinden yetmi� b�l�m� i�erir. Allah�a kavu�uncaya dek hi�bir iptal edene, zarar verene ve sahtek�ra bir delil b�rakmam��t�r.�
3-Niyet, amele y�nlendiren/sevk eden ama�lardand�r. �nsanlar�n ama�lar�, kalpte yer ald��� �eye g�re b�y�k bir de�i�iklik arz eder. Hz. Peygamberin � niyetler ancak amellere g�redir,� s�z� �u iki �eyden birini ifade etmektedir: Birincisi amellerin hukuken vuku bulmas� ve itibar edilmesi ancak niyetle m�mk�nd�r. �nsan�n yapt��� tercihe ba�l� her eylem, mutlaka bu eyleme y�nlendiren bir niyetin olmas� gerekir. �kincisi ise bu amellerin ge�erli veya ge�ersiz olu�u ve onlara sevab�n verilmesi veya verilmemesi ancak niyetle olur.
4-B�t�n �e�itleriyle ibadetler ve iyi eylemler; temizlik, namaz, zek�t, oru�, hac ve di�erleri ancak ibadet gayesi ve niyetiyle dinen sahih ve muteber olurlar. Di�er bir ifade ile ki�i onlar�n d���nda �u muayyen ibadete niyet etmelidir. �rne�in ��le namaz�n� ikindi namaz�ndan ay�rmak i�in niyet etmek gerekir. Ayr�ca ibadetleri birbirinden ay�rmak i�in niyet gerekti�i gibi �deti de ibadetten ay�rmak gerekir. �rne�in y�kanmak, temizlik ve serinlenmek i�in de olabilir, b�y�k temizlik ve Cuma gusl� i�in de olabilir. ��te bunu belirleyen �ey niyettir ve niyet hususundaki bu anlam Fakihlerin s�zlerinde zikretti�i �eydir.
5-�kinci anlam ise: Bu amel ile amac�n temeyy�z�d�r. Acaba o hi�bir orta�� olmayan tek bir Allah m�d�r? Yoksa ondan ba�kas� m�d�r? Onda yerine getirdi�i ve getirmedi�i, s�yledi�i ve yapt��� her �eyde Allah i�in amelin ihl�s�na/samimiyetine y�nelik insan i�in bir davet vard�r. �nsan da ihl�s ve takviyesinin ger�ekle�mesi i�in, g�steri�e, sayg�nl��a veya yarat�l��tan gelen ��k�r ve �vg�ye ters gelecek her �eyi savmak i�in t�m g�c�n� sarf eder. Bu manalar Hz. Peygamber ve �nceki milletlerin s�zlerinde bahsi s�k ge�en manalard�r. Bundan dolay� Hz. Peygamber (s.a.v.) ondan sonra ��yle buyurmu�tur: �Herkese niyet etti�i �ey vard�r.� Yani insana, yapt�klar�ndan iyi veya k�t� olarak sadece niyet etti�i �ey vard�r. Kim, Allah�a yakla�t�racak iyi bir niyette bulunursa niyeti �l��s�nde/oran�nda kendisine sevap ve ceza vard�r. Kim niyetini ve amac�n� eksik yaparsa sevab� da eksik olur. Kim niyeti a�a��l�k ama�lara y�nelirse ecir ve sevap onu ge�er gider ve niyet etti�i �eyi elde eder.
6-Sonra Hz. Peygamber (s.a.v), �ekli bir olan ve niyet sahiplerinin de�i�ik niyetleri nedeniyle iyili�i ve k�t�l��� de�i�en amellere bir �rnek verdi. O da k�f�r diyar�ndan �slam diyar�na hicret etme �rne�idir. Hz. Peygamber (s.a.v) ve de�erli sahabilerinin hicret etti�i gibi. Bu hicretin niyet ve ama�lar�n�n de�i�ikli�i ile de�i�iklik arz edece�ini bildirdi. Kim, Allah ve Resul��ne olan sevgisi u�runa, �slam dinini ��renme ve k�f�r diyar�nda ya�ayamad��� �slami de�erleri ya�amak amac�yla �slam yurduna hicret ederse i�te ger�ek muhacir odur. Allah ve Res�l�ne yapt��� hicretin sevab�n� elde eden odur. Her kim d�nyal�k bir i� u�runa veya �slam yurdunda bulunan bir kad�n� nik�hlamak u�runa hicret ederse bu ger�ek anlamda Allah ve Res�l�ne hicret eden bir muhacir de�ildir. Hicretinde ona ancak niyet etti�i �ey vard�r.
7-Bu anlamda benzeri Salih ameller de hicret gibidir. Zira iyi ve k�t� ameller, iyili�e ve k�t�l��e sevk eden niyetlere g�redir. Hz. Peygamber (s.a.v.)�e kahramanl�k milliyet�ilik ve yerini g�rmek i�in sava�an bir kimseden hangisinin Allah yolunda oldu�u soruldu�unda O ��yle buyurdu: �kim Allah��n kelimesi y�ce olsun diye sava��rsa o Allah yolundad�r.� B�hari ve M�slim�de ge�ti�i gibi.
8- Niyet ibadetlerde oldu�u gibi mubah �eylerde de meydana gelir. �nsan Allah��n hakk�n� ve hukuki g�revlerini yerine getirmek �zere kazanc� ve mubah amelleri ile yard�m etmeyi niyet eder ve bu Salih niyeti yemesinde, i�mesinde yatmas�nda, dinlenmesinde, kazanc�nda ge�iminde ortak ederse o niyet �zere m�k�fatland�r�l�r. Fakat bu onu ge�erse bir�ok hay�rda onu ge�er gider. Bir sahih hadiste Hz. Peygamber ��yle buyurmu�tur: �Sen Allah r�zas�n� talep etti�in bir i� yapt���nda ancak o i� �zere m�k�fatland�r�l�rs�n. �yle ki e�inin a�z�na bir �ey verdi�inde bile.�
B�ylece bu hadis, hay�rl� i�lerin hepsini kapsamaktad�r. �yleyse m��mine bu hadisin manas�n� anlamak ve her zaman ve her davran���nda onun gere�ini yapmak yak���r/yara��r
mahmut durmuş
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder