ÜNİTE:9 RÖNESANS FELSEFESİ

               ÜNİTE:9 RÖNESANS FELSEFESİ

Rönesans,genel olarak YENİDEN DOĞUŞ anlamına gelir.dar anlamıyla 'antik çağ üzerindeki incelemelerin yenilenmesi,yeniden doğması'demektir.bu dönemde kolomb yeni dünyayı keşfetti,luther,katolik mezhebine başkaldırarak reformu başlattı.kopernik güneş merkezli bir dünya tasavvuru geliştirerek bilimsel devrime zemin hazırladı.rönesans ortaçağ ile yeniçağ düşüncesi arasında bir geçiş dönemidir.eski ile yeni arasında bir köprüdür.Rönesans dönemi felsefenin dinden kopuşunun hızlandığı ve ondan hızla bağımsızlaştığı devirdir.doğu kökenli 4 önemli etkinliğin,Batı'da yaygın olarak kullanılmasını ilave etmek gerekir.zira bu icatların batı toplumlarında kullanılması büyük kültürel sonuçlara yol açmıştır bu 4 önemli etkinlik şunlardır;

1)manyetik pusula:denizdeki başarıların elde edilmesini mümkün kılmıştır.

2)barut:feodal sistemin yıkılıp,milliyetçiliğin ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur.

3)mekanik saat:insanın aman,tabiat ve işle ilgili işlerinde köklü değişikliklere sebep olmuştur.

4)matbaa:hem klasik hemde modern eser ve bilgilerin elde edilmesine imkan tanıyan böylece kilise'nin tekelini kıran önemli bir icattır.

Rönesans felsefesi'nin genel özellikleri;

1)bu dönem düşünürleri kültürün bellialanlarında eskiye bağlı iken felsefe ve bilimde yeni bilgi ve değerleri şiddetle savunur.

2)ortaçağ'da felsefe dinle özdeştir.ortaçağda felsefe teolojinin bir alt branşı,ona hizmet eden parçası durumundaydı.

3)ortaçağ felsefesi kendi içine kapanık bir felsefedir.

4)ortaçağda hakikat,aranan değil,hazır bulunan şeydir.

5)ortaçağ,birlik ve bütünlük taşıyan bir yapıda iken rönesansta herhangi bir birlik ve bütünlüklü yapı ve konudan bahsedilemez.

6)ortaçağ'da felsefe ile dinin birleşeceğine olan inanç hakimdir.tanrı'nın yasası(lex dei)aklın yasası (lexnatura)arasında zıtlık yoktur.

7)ortaçağ özellikle skolastik felsefe aristoteles düşüncesinin belli başlı konularını esas almış,rönesans ise aristotelesçi akkımdan kurtulmaya çalışmıştır.

8)rönesansın (toritelerden bağımsız olmayı istemek) hedefi ortaçağın yerleşik yapısının çözülmesine yol açmıştır.

9)genel olarak ortaçağ felsefesi kapalı,monoton ve monist yapıda iken rönesanstabirlik ve bütünlük parçalanmış,çok renkli,çok çeşitli ve çok hareketli bir felsefe'ye dönüşmüştür.

10)ortaçağ düşünürleri tarihi,isa'dan önce ve isa'dan  sonra şeklinde bölümlerken rönesans tarihçileri,ilk kez tarihi eskiçağ,ortaçağ ve modernçağ şeklinde üçlü bir yapı olarak ayırmışlardır.

nominalizmin rönesans felsefesine olan etkisi

dinle felsefenin ayrışmasının en önemli sebebi nominalizm konusudur.rönesansın getirdiği yeniliklerin başında gelen din bu dönemde 'reform 'ile kendini gösterir.mistisizm ve yeni platonculuk evrende var olan herşeyin Tanrı'dan susur ettiğini ileri sürer.mistisizm,reformun doğmasına neden olmuştur.

REFORM:Din hayatının yeni baştan düzenlenmesidir.onun görünen yüzü protestanlık ,hristiyanlık din anlayışına göre dönmeyi esas alan bir harekettir.rönesansın sonlarına doğru her türlü gelenekten uzak,insanın kendi içinde yerleşik bir dinin bulunduğunu ileri süren görüşler ortaya çıkar.bu akıma(doğal din veya akıl dini)denir.bu görüşe göre din tanrı'dan gelen bir vahiy ürünü değil,aklın ürünüdür.rönesans döneminde bu düşünceyi savunan(jean bodin ve H.cherbury)dir.

Devlet ve hukuk felsefesi

hümanizm;skolastiğin baskısından kurtulmak dinde bağımsız bir kültür kurmak insan ve dünya merkezli bir felsefe meydana getirmek istiyordu.bu anlayışa göre devletin amacı,yeryüzünde tanrısal devlet düzenini gerçekleştirmektir.

rönesans felsefesinde devlet ve siyasetle ilgili fikirleri en dikkat eden düşünürlerin başında MAKYEVELLİ gelir.makyevelli,güçlü ulus devletinin filozofudur.diğer öenmli bir isimde(jean bodin)dir.bodin,hükümdarlık fikrinin filozofudur.rönesans düşüncesinde doğal hukuku,devletin temeli yapan filozof ise(hugo grotius)tur. grotius zengin sömürgeleri sayesinde büyük bir hızla kalkınan hollanda'da yaşamıştır.(savaş ve barış hukuku üzerine)adlı eseriyle hukuk alanına büyük katkı sağlamıştır.

Doğa felsefesi:rönesans felsefesinin yenilik kazandırdığı alanlardanbirisidir.aristoteles'in fizik öğretisi,batlamyus'un astronomisi ve kutsal kitap'ta bulunan bazı öğretiler etrafında teşekkül etmiştir.Aristo felsefesi yeryüzü ile gökyüzü alemin kesin ayrımı üzerine kuruludur.gökyüzünün maddesi mürekkep olmayıp basit bir maddeden yani (ether)den su,hava ve ateşten oluşur.aristo-batlamyus evren tasarımında,dünya evrenin ortasında hareket etmeden sabit dururken güneş ve yıldızlar onun etrafında dönerler.aristo-batlamyus anlayışını yıkan düşünürlerin başındaKopernik gelir.kopernik'e göre evren tasavvuru ortaçağ boyunca egemen olan dünya merkezli(geosentrik)bir anlayış yerine güneş merkezli (helosentrik) bir anlayış geliştirmiştir.kopernik;merkezi güneş,dünyanında dahil olduğu bütün gezegenleri onun etrafında hareket ettiği bir modeldir.evrenin varoluş amacı insandır.evrendeki herşey insan içindir.kopenik bu düşünceyi ortadan kaldıran,sonsuz evren içinde dünya diğer gezegenler gibi küçük insanda gezegenler içinde sıradan bir varlıktı.

kopernik'in evren tasavvuru 3 anlayışı altüst etmiştir.

1)gözle görülen görüşü

2)kilise'nin dünya görüşünü

3)ortaçağ'ın resmi felsefesi olan aristo felsefesidir.

rönesans düşüncesini bilim yönünden ileri götüren diğer bir düşünürde (galileo)dur.doğanın ancak matematikle kavranabileceğini,bilim ile pratik arasında sıkı bir bağın olduğunu sistem halinde geliştirmiştir.rönesans'ta doğru bilgiye ulaşmanın yolu ve yöntemini sorun eden tek kişidir.galileo modern doğa biliminin temeli olan mekaniği bulmuştur.mekanik hareketi ile düşme teorisi,fiziğin temeli olan iki önemli düşüncedir.kilise ile modern düşünce arasında cereyan eden savaş galileo ile sona ermiştir.galileo'nun harfleri üçgen,daire,kare ve diğer geometrik şekillerdir.

Galileo-kilise ilişkisi:

kilise incil'in dünya merkezli bir dünyayı onayladığını savunuyordu.

Francis bacon:felsefe,edebiyat,hukuk,siyaset ve bilimde devrinin en önemli ilim adamlarındandır.eserleri:Denemeler,yeni atlantis,bilimlerin değeri ve büyümeleri üzerine,novum organum'dur.

bacon;doğrulukla bilmenin tek güvenli yolunun 'bilim'olduğunu bilimsel yöntemin insana doğayıdenetleyebileceği bilgiyi sağlayacağını ileri sürer.bacon,yeni bilim anlayışını(bilmek egemen olmaktır.)düşüncesi üzerine inşa eder.sokrates bilgiyi erdemle eeşitlerken bacon güçle eşitliyordu.

Bilim ve yöntem anlayışı:bacon'a göre insanları yanlış yargılara götüren insan zihninde bulunan kuruntu ve putlardır.(idol)doğru bilgiye ulaşmak için bu idollerden kurtulmak gerekir.bacon'a göre insan doğasında 4 çeşit put vardır;

1)kabile putları:insan soyu için ortaklaşa önyargılara neden olur.bu putlardan dolayı insan nesneleri,kendine benzetir.

2)mağara putları:her insanın mizacı,içinde yaşadığı çevre,gördüğü eğitim ve öğretim bazı önyargıların kaynağı olmaktadır.

3)çarşı piyasa putları:ön yargılarımızınbir bölümü konuştuğumuz dilden,kullandığımız kelimelerden kaynaklanır.

4)tiyatro putları:bacon tiyatro benzetmesi ile teori,doktrin ve otoritelere karşı doğan önyargılara işaret eder.

Ahlak ve siyaset felsefesi:

bacon,ahlakında doğalcıdır.yani doğrudan doğruya insan doğasından yola çıkar.doğallıkla hazcılığı benimser.bacon,en iyi politik düzenin ancak doğaya egemen olma yolunda birtakım ilerlemeler kaydedildikten sonra tasarlanıp hayata geçirilebileceğini düşünür.

                              HATİCE  CAN